Opstelten: 'Ik hou wel van een beetje tempo' - Openbaar Ministerie

‘Formulieren,
protocollen:
úren is de
politie er
mee bezig’
ordepolitie hier, en opsporingspolitie
daar. Hedendaagse burgemeesters
benadrukken de integratie, zien
het belang van een goede opsporing.
Opsporing is gebaat bij een
goede politie op straat die meldt
wat ie ziet. Er ís geen tweedeling.
Wát bureaucratisch om te zeggen:
zoveel naar links, zoveel mensen
naar rechts. Nee, het is dynamisch.
Een Alleingang is nooit goed. Je zult
partners moeten zoeken. Als speler
in de rechtsstaat met zware verantwoordelijkheden,
is een hoofdofficier
erg zichtbaar. Wat doet hij, met
wie, hoe besturen ze samen een
stad. In deze periode zie ik dat de
drie pijlers van politie, OM en rechtspraak
in een turn-around zijn. Een
nieuw politiebestel. Herinrichting
van de Gerechtelijke Kaart met een
rechtspraak die zich ook anders
organiseert. Regionalisering van het
OM, dat samenwerkt met bestuur
en fiscus – je doet het samen.'
Wat als organisaties het, schermend
met hun bevoegdheden, toch
liever alleen doen?
'Dan zijn ze niet geschikt voor hun
werk. In het huidige tijdsbeeld wordt
het niet meer geaccepteerd als
organisaties in plaats van samen te
werken toch alles maar zelf gaan
doen. In de keten moet men -
OM’ers weten dat als geen ander -
durven ingrijpen. Als de keten niet
doorpakt pak ík door, absoluut. Mijn
stijl is er altijd een van afspraken
maken. Met het “hoe” ga ik me niet
bemoeien, maar resultaten volg ik
scherp. Heb ik het gevoel dat men
er niet uitkomt, dan treed ik op.'
Past die grote ambitie van aanpakken
én daar bovenop samen-
werken met anderen in deze tijd
van bezuinigingen, allemaal een
tandje minder?
'Allemaal een tandje minder, dat is
ouderwets denken. Ik herken me
niet in zo'n soort beleid. Mijn
insteek is deze: Het regeerakkoord
is de ambitie; dit zijn de middelen;
hier sta ik en ten aanval. We zullen
keuzes moeten maken. Focussen.'
Kan u zeggen wat u dan minder
wil gaan doen?
‘Dat vind ik – met alle respect –
weer zo’n typisch Nederlandse
vraag, die iets bureaucratisch heeft:
benoemen wat we niet gaan doen.
Posterioriteiten: dat zijn de niet
benoemde prioriteiten. Tuurlijk, als
Amsterdam 650 veelplegers wil
aanpakken en er 250 rechercheurs
op zet, ja, dan gaat dat ten koste
van andere dingen - dat is van alle
eeuwen. Maar ik zie nu een bestuur,
OM en politie dat ervoor gáát.
Iedereen wil bijvoorbeeld de overvallen
aanpakken. Je moet scherp
focussen, dát kan de samenleving
van deze minister verwachten. In
het regeerakkoord is 470 miljoen
voor de veiligheid vrijgemaakt. Voor
politie en de Justitieketen. In de
context van de totale rijksbegroting
is dat een mooi bedrag. Dat springt
er echt uit in dit kabinet.'
Het OM kan 46 miljoen investeren.
Maar moet ook 30 miljoen bezuinigen,
en heeft de afgelopen jaren
al 40 miljoen bezuinigd.
‘Prima verhalen hoor, maar daar
koop ik niet veel voor. Ik heb mijn
afspraken met het College van procureurs-generaal
gemaakt, en zij
verzekeren mij dat het zo kan. Zij
zullen het OM moeten meekrijgen
en het er scherp op houden, daar
heb ik veel vertrouwen in. Gisteren
nog, tijdens een werkbezoek in
Arnhem, zag ik weer de schwung
om het, scherp en gefocust, met de
middelen gewoon te gaan doen.'
Bezuinigingen botsen niet met de
ambities?
‘Totaal niet. We hebben het hier
over grote organisaties die moeten
gewoon kunnen herpositioneren.
Het moet eens afgelopen zijn met
die oude stijl! Met dat bureaucra-
tisch geredeneer van “we hebben
zoveel zaken, zoveel mensen, dan
kunnen we maar zoveel doen”.
Straal eens wat positiefs uit. Dat
kán, want ik ben onder de indruk
van de kwaliteit van de ambitie en
stijl van de mensen. We moeten nu
gewoon ten aanval gaan.'
U wilt de slagkracht van justitie
vergroten. Hoe?
'Dat wil ik onder meer doen via het
wetsontwerp herziening van de
Gerechtelijke Kaart, wat leidt tot
minder arrondissementen. Dat wil
ik ook met het ontwerp van de
nieuwe Politiewet. Daar is echt
sprake van een turn-around. Een
beweging die bij politie, OM en ZM
gelijk op loopt. Ziet het OM zich daar
als leidend? Nou, prima. Nee, ik zie
dat niet zo. Het OM is een belangrijke
speler, en de anderen even
belangrijk. Maar al het OM vooroploopt,
laat het dan wel op tijd naar
achteren kijken: volgt iedereen wel?'
Wat moet dat politie en justitie de
komende jaren opleveren?
'De organisaties zullen meer aangepast
moeten zijn aan de eisen van
de huidige tijd. Het is nodig vanuit
het oogpunt van kwaliteit en specialismen.
Dat zijn goede ontwikkelingen
in organisatie en mensen. Kijk
naar de expertise van officieren. Tot
voor kort hadden aanklagers een
klassieke juridische achtergrond,
maar dat is inmiddels aan het veranderen.
Ze kunnen ook financieelbestuurlijke
criminaliteit aanpakken,
witteboordencriminaliteit. En
ze doen dat samen met het bestuur,
daar heb ik al prachtige voorbeelden
gezien. Dat beeld van het OM
moet heel Nederland zien.
Bij de aanpassingen van het politiebestel
en de herziening van de
gerechtelijke kaart gaat het niet om
machtsoverwegingen. Het is niet de
drijfveer om de minister de baas te
laten zijn over de politie. De positie
van de burgemeester wordt zelfs
versterkt. Maar het beheer komt bij
mij. Het kabinet kiest daarvoor
opdat politiemensen beter in staat
gesteld worden hun werk te doen. In
een klein land is het beter om dingen
centraal te doen dan versnip-
perd. Tientallen voorbeelden kan ik
noemen. Neem de ICT, iedereen is
er nu wel van overtuigd dat beheerin-één-hand
leidt tot efficiency.
Hetzelfde geldt voor centraal inkopen.
Alleen maar afspraken daarover
maken, is toch iets anders dan
het écht in één structuur regelen.
HRM, personeelsbeleid, vastgoed:
het kan prima langs één lijn, met
daarboven één “blauwe” baas, net
zoals het nu in het OM geregeld is.
Door het zo te regelen maak je de
organisatie lean and mean, speel je
in de operationele politieorganisatie
van 49500 mensen capaciteit vrij,
zodat de diender beter kan werken.
Dat is wat mij motiveert: er gaan
staan voor de mensen van politie,
OM en rechtspraak.’
U schermt met een aanvalsplan
tegen de bureaucratie
'Ook daarmee wil ik de slagkracht
groter maken. Volgende week presenteer
ik dat, en ik weet dat het
kan rekenen op de steun van het
OM. Samen moeten we die vreselijke
bureaucratie te lijf gaan, die
papieren en die protocollen.'
Uw departement wil ook dat
het OM transparant verantwoording
aflegt
'Dat moet ook. Maar transparantie
is wat mij betreft niet de eerste
vraag. Eerst gaat het erom: wat
gaan we doen? Wat kan men verwachten?
De ambitie en de professionals zijn
er, maar als ik van politiemensen
toch hoor en zie wat ze allemaal
moeten invullen... Formulieren, protocollen
– úren is men bezig. Zodat
het OM niet zelden zegt: da's veel te
veel. Dat moeten we terugdringen,
bij voorbeeld door als OM minder
van politiemensen te vragen. We
kunnen die ellende afschaffen en
het momentum ís er nu om daarmee
te stoppen. Er is nu draagvlak
om schoon schip te maken, dat
wordt door het OM herkend.'
Politiedocenten leren ook dat
agenten pv’s vooral volledig moeten
invullen, zodat de daarin
genoemde feiten en omstandigheden
bewijskracht hebben
‘Het is wel een beetje een Pavlovreactie
zoals u, met alle respect, dat
nu stelt. Zeker, het OM moet wel
zaken kunnen voorleggen waarin het
tot uitspraken komt. Maar we moeten
ook eens kijken of het nodig is
dat agenten zelf urenlang verbaliseren.
Kunnen we niet veel meer
gebruik maken van de moderne
techniek? Als in de backoffice specialisten
alles verwerken in dossiers
en systemen, heeft men meer tijd
voor het echte werk.'
Het kabinet heeft oog voor
slachtoffers, voor overlast in de
wijk van Henk en Ingrid. Legt het
voldoende accent op georganiseerde
criminaliteit?
‘Het is een topprioriteit, en dat heb
ik in de Kamer ook gezegd. We
beseffen zeker dat de gevolgen
daarvan uiteindelijk ook in de wijk
zichtbaar worden, via intimidatie en
economische machtsposities. Dat
moet het OM samen met het bestuur
aanpakken. De Wet Bibob wordt
gewijzigd. Ik heb geld beschikbaar
gesteld om meer crimineel vermogen
te kunnen afpakken, heb twee
topteams ingesteld, onder leiding
van het OM. Drugsgerelateerde criminaliteit
staat centraal in de aanpak.
In Brabant zijn we met grote
opruimacties bezig die langzaamaan
zullen gaan werken.'
Worden daarbij niet vooral kleine
sukkels gepakt, waar grote jongens
buiten schot blijven?
‘Die gaan ook voor de bijl. Dit is zo'n
punt, waar je het met alleingang niet
redt. Het gaat om samenwerking
tussen OM, politie, bestuur, fiscus,
woningbouwcorporaties, verzekeringen,
noem maar op. Met guidance
vanuit een taskforce. Ook daar doen
we ons voordeel met die herziening
van de gerechtelijke kaart en de
nationale politie. Het Landelijk
Parket, de Nationale recherche - dat
geeft allemaal kans om specialismen
te bundelen en in te zetten.
Daar zitten topspelers met maar één
doel: echte criminelen aanpakken.'
Tekst: Pieter Vermaas
Foto's: ANP Photo/Phil Nijhuis,
Martijn Beekman/HH
Opportuun 3 - maart 2011 - Interview | 9