Studiegroep 13 (geen belangengroep) - Binnenstad - Gemeente ...

Deventer: SLUISKWARTIER
Verslag van de Workshops Sluiskwartier 20
5 december 20

2
Colofon:
Jo Coenen
Iva König
Willem Lucassen

Inhoudsopgave
Ateliers Sluiskwartier
1. Inleiding en opzet ontwerpatelier
- Proloog
- Positie partijen
- Inleiding
- Ontwikkelingsbeeld Sluiskwartier
- Ontwikkelingsstrategie Sluiskwartier
- Opzet ontwerpatelier
2. Kennismakingsronde (16 mei)
- Participanten
3. 1e Brede Atelier (26 mei)
- Verslag
- Door de eeuwen heen
- De kademuren van het Sluiskwartier
- Historische Haven
- Schetsen uit het Ambitiedocument
- Kaders voor de workshops
- Huidige straatbeelden
- Luchtfoto’s
- Huidige verkeerssituatie
- Schetsen/constateringen n.a.v. Afrit
4. 2e Brede Atelier (27 juni)
- Verslag
- Kaders Workshop 2
- Varianten 1 t/m 4
4 - 9
10 - 13
14 - 31
32 - 47
5. 3e Brede Atelier (6 september)
48 - 59
- Verslag
- Het ontwikkelingsbeeld (gem. Deventer)
- Fasering Sluiskwartier
- Stap 1 t/m 4
- Financiële verkenning Sluiskwartier (gem. Deventer)
6. Amendementen ontwerpatelier
- Amendementen
7. Conclusie en advies vervolgproces
- Positie van de deelnemende partijen
- Conclusie en advies vervolgproces
- Epiloog
60 - 69
70 - 73

1. Inleiding en opzet
ontwerpatelier
Proloog
Toekomstig beeld voor het Sluiskwartier
In de periode mei tot en met september 2011 zijn met
betrokken partijen diverse ateliers gehouden waarbij
gesproken is over de toekomst van het Sluiskwartier.
Het eindverslag omvat een ontwikkelingsbeeld
voor dit gebied en een ontwikkelingsstrategie hoe
daar te komen. Daarbij moet vooraf gemeld worden
dat dit eindverslag niet het karakter heeft van een
uitgewerkt ontwerpplan voor het Sluiskwartier. De
gepresenteerde schetsen hebben het karakter van een
abstract concept, oftewel een toekomstig beeld en
voornemen voor het Sluiskwartier. Dit beeld moet
bij een vervolg van de planontwikkeling uitgewerkt
worden.
Leeswijzer
In dit boekwerk treft u de volledige documentatie
van het ontwerpatelier. De presentaties, schetsen
en verslagen zijn per bijeenkomst gebundeld.
Dit eindverslag is als het ware een samenvatting
van het ontwikkelingsbeeld, de bijbehorende
ontwikkelingsstrategie en mijn advies voor het
vervolgproces voor het Sluiskwartier. Ik hoop dat u
met de ingezette lijn van het Ambitiedocument en
Bereikbaarheidsconclaaf op basis hiervan kunt komen
tot een goede besluitvorming over dit bijzondere
gebied in Deventer. Ik heb deze opdracht met veel
plezier voor u mogen vervullen en wens u veel
wijsheid toe.
Jo Coenen
december 2011
Positie Partijen
Na in de kennismakingsronde de achtergronden
en motieven van de zich aangemelde deelnemers
gehoord te hebben, bleek voor Jo Coenen al gauw dat
het beginsel van een objectieve workshop(atelier): om
door openhartig en gelijk gestemd overleg en over en
weer afweging van argumenten tot een of meerdere
voor eenieder acceptabele concepten te komen,
moeilijk realiseerbaar zou kunnen worden.
Om die reden stelde Coenen aan de start van de
ateliers aan de orde dat hij onderscheid wilde maken
in de bijdragen van de diverse deelnemers omdat
deze gewild dan wel ongewild anders gekleurd
zouden blijken te zijn. De kleuring betrof de mate van
verdediging van privaat dan wel algemeen belang: de
argumenten varieerden namelijk van zeer concreet tot
uiterst ideologisch.
De deelnemers waren in 4 categorieën te
onderscheiden:
1 Omwonenden die hun particuliere woonbelang
representeren en zullen verdedigen.
2 Grondeigenaren die belang hebben bij de
ontwikkeling van vastgoed ter plaatse.
3 Geëngageerden die de toekomst van de plek en de
stad wensen te beinvloeden.
4 Team Coenen en representanten van de stad
Deventer die de conceptvorming begeleidden.
De deelnemende partijen aan het ontwerpatelier zijn:
1 Omwonenden:
• Bewonersvereniging Raambuurt
• Bewonersvertegenwoordiging Bergkwartier
2 Grondeigenaren:
• Woonbedrijf Ieder1 (met mede woordvoerder
OMA in het ontwerpatelier)
• Gemeentelijk grondbedrijf Deventer
• Overige eigenaren Schippersflat (geen deelname
atliers)
3 Burgerinitiatieven van geëngageerden:
• Stichting Industrieel Erfgoed Deventer
• Stichting Stadshaven Deventer
• Maarten Douwe Bredero
• Studiegroep 13
• Stichting Oud Deventer
4 Begeleiding conceptvorming:
• Gemeente Deventer
• Jo Coenen & JCCA

Inleiding
Een dynamisch gebied
Het Sluiskwartier kent een bewogen geschiedenis.
Van onder andere graslanden, stadshaven,
vestingwerken, parkaanleg, 1ste industriële
uitbreiding, aanlanding Wilhelminabrug, tijdelijke
parkeergarage is het gebied geëvolueerd tot wat
het nu is. De bijzondere ligging aan de rand van de
historische binnenstad geeft het gebied zowel vroeger
als heden ten dage een strategische betekenis. Dit
blijkt uit de vele en diverse initiatieven en plannen
die de afgelopen jaren door geëngageerde burgers
gemaakt werden. Over de toekomstige invulling van
dit gebied blijken uiteenlopende visies te bestaan.
Daarom heeft de gemeenteraad van Deventer het
College de opdracht gegeven om een atelier voor het
Sluiskwartier te organiseren waarbij de belangrijkste
belanghebbenden worden betrokken.
Denkkader voor het ontwerpatelier
Met de vaststelling van het Ambitiedocument en
het Bereikbaarheidsconclaaf is een belangrijke
basis gelegd voor de toekomstige ontwikkeling van
Deventer en het Sluiskwartier. Het Ambitiedocument
geeft in hoofdlijnen aan welke maatregelen voor
Deventer nodig zijn om haar elan te herkrijgen en
haar vitaliteit te versterken. Uitgangspunt hierin
voor de ontwikkeling van het Sluiskwartier is
onder andere de versterking van de route tussen
het station, via de Boreel naar de Welle, het
versterken van de relatie tussen de binnenstad en de
Raambuurt/ het Sluiskwartier en het uitwerken van
een stadsbalkon aan de IJssel. Met de vaststelling
van het Bereikbaarheidsconclaaf werd impliciet het
planningsproces van een doorgetrokken, verkorte
aanlanding van de Wilhelminabrug in gang gezet.
Tevens is besloten dat op afzienbare termijn een
parkeervoorziening Sluiskwartier ten behoeve van
nieuwe functies (van de binnenstad) zal worden
gerealiseerd. Het denkkader voor het ontwerpatelier
is daarmee samengevat.
Werkwijze atelier
Het ontwerpatelier heeft plaatsgevonden in de periode
mei tot en met september 2011. Allereerst hebben er
op 16 mei met elke groep afzonderlijk verkennende
gesprekken plaatsgevonden. Vervolgens hebben er
drie zogenaamde brede ateliers plaatsgevonden met
alle partijen gezamenlijk. In de verschillende brede
ateliers zijn de grootste gemene delers tussen de
partijen gezocht. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in
het voorliggende ontwikkelingsbeeld en bijbehorende
ontwikkelingsstrategie.
5
Uitgangspunten ontwerpen
Onderdelen van het sluiskwartier, die een belangrijke
rol spelen en waar een uitspraak over moet komen
(wetende dat er tegenstrijdige belangen en visies
zijn):
-Nieuw vastgoed (gebouwen en eigen parkeervoorziening)
-Parkeerplaatsen ter vervanging brug-garage
-Extra parkeerplaatsen gemeente
-Aanlanding brug
-Reconstructie haven (wel/niet/deels?)
-Ten Zijthoff (behoud/afbraak/deels?)
-Gracht voltooien
-Schippersflat

Ontwikkelingsbeeld Sluiskwartier
Verkeer en aanlanding
De huidige verkeersfunctie van de Wilhelminabrug
en het negatieve ruimtelijke effect van de
aanlanding in het Sluiskwartier spelen bij
de toekomstige ontwikkeling van dit gebied
een cruciale rol. Uitgangspunten vanuit het
Bereikbaarheidsconclaaf zijn een toekomstige afname
van de verkeersintensiteiten op de Wilhelminabrug
van 25.000 naar 16.000 voertuigen, het afkoppelen
van de Emmastraat en de Bokkingshang, het creëren
van een nieuwe geregelde aansluiting voor de
Raambuurt en het autoluw maken van de Welle. Er
ontstaat ruimte voor een verkorte aanlanding welke
ter hoogte van de Sluisstraat aankomt. Vervolgens
wordt het verkeer verdeeld over een eenrichtingsweg
langs de Raambuurt en een eenrichtingsweg langs
de Bokkingshang (intensiteit van 2 keer 8.000
voertuigen). Het verkorten van de aanlanding is qua
maximale hellingspercentages voor autoverkeer
mogelijk. Terwijl het fietsverkeer een minder
steile helling behoeft. Hiervoor zijn verschillende
mogelijkheden waaronder het al eerder laten zakken
van de fietsverbinding op de Wilhelminabrug.
Haven en Buitengracht
Door de aanpassing van de aanlanding ontstaat
voldoende ruimte voor het realiseren van een haven
tot aan de Sluisstraat en wellicht nog verder. Het
volledig terugbrengen van de historische stadshaven
is niet mogelijk door onder andere de ligging van de
Raambuurt. De haven wordt omgeven door mooie
stenen kades en er is ruimte voor ligplaatsen voor
boten. Door het fluctuerende waterniveau van de
IJssel zal een sluis gerealiseerd moeten worden. Ook
de Buitengracht kan teruggebracht worden waarbij
sprake zal zijn van een koppeling met de haven.
De Buitengracht zal in het verlengde van de andere
grachten in Deventer door een groene rand omzoomd
worden. De dimensionering van de Buitengracht zal
in het vervolgtraject uitgewerkt worden.
Openbare ruimte
Door de verkorting van de aanlanding, de aanleg van
de haven en de Buitengracht en het autoluw maken
van de Welle wordt de belevingswaarde van het
Sluiskwartier en omgeving sterk verbeterd en zal de
kwaliteit en vitaliteit van de binnenstad als geheel
positief beïnvloed worden. Het openbare domein
en voetgangersgebied wordt uitgebreid,door onder
andere de route tussen Boreel en Welle. De ligging
van Deventer aan het water wordt vergroot. Ter
hoogte van het Pothoofd zal het Sluiskwartier meer
aansluiten op de recent gerestaureerde historische
Pothoofdkade met een meer industrieel erfgoed
karakter.
Door de inpassing van het verkeer tussen Raambuurt
en Bokkingshang ontstaat een mooie stedelijke
ruimte die op verschillende manieren ingevuld kan
worden. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan
bouwsels (markthal) gekoppeld aan de haven.
Parkeren
Er zijn in het gebied verschillende opties om de
parkeeropgave voor zowel de binnenstad als het
Sluiskwartier ondergronds op te lossen. In het
Sluiskwartier kan een gebouwde (ondergrondse)
parkeergarage gerealiseerd worden. Daarnaast
ontstaat na de verkorting van de aanlanding ruimte
om (wellicht deels onder het water) ondergrondse
parkeergarages te realiseren.
Te behouden bebouwing/ erfgoed
Door het terugbrengen van de Buitengracht, en
de andere ruimteclaims in het gebied, zal een
deel van Ten Zijthoff moeten worden gesloopt.
Aan het te behouden gedeelte kan passende
nieuwbouw toegevoegd worden. Voor de
programmatische invulling van het Ten Zijthoff
gebouw kan gedacht worden aan een culturele/
horeca functie (bijvoorbeeld Kunstenlab), eventueel
gecombineerd met een bescheiden woonprogramma
(atelierwoningen).
Om een goede invulling te kunnen geven aan
de parkeeropgave voor de binnenstad en het
Sluiskwartier zal een groot deel van de huidige
bebouwing langs het Pothoofd moeten worden
verwijderd. Direct oostelijk van de nieuwe
Pothoofdbebouwing staan een aantal wellicht nog te
behouden karakteristieke woningen.
Voor de Schippersflat bestaan verschillende
alternatieven waarbij een goede optie zou kunnen
zijn de huidige flat grootschalig te renoveren (met
bijvoorbeeld nieuwe gevels) en uit te breiden met
extra woonprogramma. Ook de volledige sloop en
nieuwbouw is een optie. Voor het wel en wee van de
huidige bewoners is het raadzaam om daaromtrent
binnen afzienbare termijn een definitief advies te
geven.
Nieuwe bebouwing
In het gebied tussen het Pothoofd, de aanlanding
en de Buitengracht ontstaat ruimte om nieuwe
bebouwing te realiseren. Dit kan mogelijk gebeuren
in combinatie met een verlegging van het Pothoofd.
Nadere planuitwerking en verkenning moet uitwijzen
of dit wenselijk en haalbaar is. In dit gebied kunnen
enkele nieuwbouwblokken gerealiseerd worden
waarbij momenteel vooral gedacht wordt aan
woonprogramma. Gekoppeld aan de haven en de
Buitengracht kunnen in de plint van de bebouwing
wellicht nog kleinschalige (horeca)voorzieningen
een plek krijgen. Overigens is het Sluiskwartier
het laatste gebied in de zone rondom de binnenstad
waar zeer bijzondere en uitzonderlijke functies nog
een plek kunnen vinden. Gezien de ligging van
het Sluiskwartier leent dit gebied zich hier voor.
Momenteel is dit niet aan de orde omdat hier geen
programmatische invulling voor bestaat. Daarom is
het wenselijk dit niet uit te sluiten voor de toekomst.

Ontwikkelingsstrategie
Volgorde
Het gepresenteerde ontwikkelingsbeeld is ambitieus
en heeft een dermate grote omvang en relatie met
infrastructurele ingrepen dat deze ontwikkeling in
stappen tot stand gebracht zal worden. Daarnaast
waait er momenteel een van de zwaarste financiële
stormen ooit, waarvan niet zeker is hoe en wanneer
deze eindigt, wat op dit moment de financiering en
uitvoering van het ontwikkelingsbeeld bemoeilijkt.
Het ontwikkelingsbeeld kan gezien worden als een
integraal eindbeeld waar in stappen naar toegewerkt
wordt. Hierbij worden de volgende hoofdstappen
onderscheiden.
Stap 0: (tussen)tijdelijkheid
In de eerste stap kunnen bepaalde maatregelen uit het
Bereikbaarheidsconclaaf, zoals het afkoppelen van de
Bokkingshang/ Emmastraat van de Wilhelminabrug
en het realiseren van een nieuwe aansluiting voor
de Raambuurt wellicht via het Sluiskwartier naar
het Pothoofd uitgewerkt en gerealiseerd worden.
Vervolgens kunnen op de Welle de stadsbalkons een
plek krijgen, gecombineerd met een (gedeeltelijke)
verlaging van het snelheidsregime ter plaatse.
In deze periode zal gedurende het vervolg van de
planontwikkeling tevens ingezet moeten worden
op de tijdelijke invulling en exploitatie van het
vastgoed en de gronden in het Sluiskwartier (fase
van tussentijdelijkheid). De planontwikkeling en
bijbehorende procedures voor een dergelijk complex
gebied nemen al snel een jaar of vijf in beslag. Er
kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een tijdelijke
invulling van het Ten Zijthoff gebouw met een
meer publieks-trekkende of commerciële functie.
Wellicht kunnen aan het Pothoofd reeds enkele
panden gesloopt worden om zo de openheid in
het gebied te vergroten en zichtlijnen te creëren
tussen Raambuurt en Pothoofd. Tevens dient
er een standpunt ingenomen te worden over de
toekomst van de Schippersflat. In deze fase zal de
Wilhelminabruggarage gezien de parkeerbehoefte
vanuit de binnenstad behouden moeten blijven.
Ook kan de parkeeropgave vanuit de binnenstad
er wellicht toe leiden dat in deze fase tijdelijk het
maaiveldparkeren wordt geïntensiveerd in het gebied.
Stap 1 en 2: ontwikkeling Sluiskwartier
Door de gemeente Deventer wordt ingezet op een
spoedige verbreding van de A1 en opwaardering
van het Hanzetracé (gedeelte A1-Brinkgreverweg/
Raalterweg). Totdat hiervan sprake is zal de
huidige aanlanding gehandhaafd blijven. Terwijl de
planontwikkeling is beslist en in gang gezet wordt,
kan in stap twee de daadwerkelijke realisatie van het
Sluiskwartier gefaseerd ter hand genomen worden.
Dit zal starten met het realiseren van een openbare
(gebouwde) parkeervoorziening voor de binnenstad,
al dan niet gecombineerd met een parkeervoorziening
voor het Sluiskwartier zelf. Na voltooiing van deze
parkeervoorzieningen kan de Wilhelminabruggarage
afgebroken worden en kan de realisatie van het
vastgoedprogramma, de Buitengracht en de openbare
ruimte opgestart worden.
Stap 3 en 4: ontwikkeling Sluiskwartier en zone
aanlanding
In stap drie wordt ervan uitgegaan dat de A1
en het Hanzetracé respectievelijk verbreed en
opgewaardeerd zijn. Vervolgens kan dan ook de
aanlanding van de Wilhelminabrug verlegd en verkort
worden in combinatie met regulerende maatregelen
op en rond de brug die het regionaal verkeer verder
moeten beperken. Hierdoor ontstaat tevens ruimte
voor het realiseren van een stadshaven. Tevens
wordt in deze stap de verkeersstructuur tussen
Raambuurt en Bokkingshang gewijzigd in twee
eenrichtingswegen. In stap vier kan een verbreding
van de Van Oldenielstraat (met opwaardering van
aansluitende kruispunten) ervoor zorgen dat een
verdere verlaging van de intensiteit op de Welle
mogelijk is. Op dat moment kan een verbinding
tussen de IJssel en de stadhaven aangelegd worden,
gecombineerd met een sluis/brug. Ook ontstaat er in
stap 3/ 4 in de zone tussen Raambuurt en historische
binnenstad ruimte om (ondergronds) openbaar
parkeren voor de binnenstad te realiseren.
Financiële verkenning
De ontwikkeling van het Sluiskwartier en de zone
van de aanlanding is een omvangrijke, complexe
en financieel uitdagende opgave. Echter, de aanpak
van dit gebied heeft zeer zeker een positief effect
op de belevingswaarde en vitaliteit van de gehele
binnenstad van Deventer. In dit geval gaan de kosten
zwaar voor de baten uit. Er heeft door de gemeente
Deventer een beknopte financiële verkenning
van het ontwikkelingsbeeld plaatsgevonden. Het
is een verkenning op hoofdlijnen met nog veel
onzekerheden en zaken die nog niet uitgewerkt zijn.
Het betreft een nominale berekening (dus nog niet
in tijd gezet). De kosten zijn gebaseerd op eerdere
onderzoeken. De opbrengsten zijn residueel bepaald
en gebaseerd op de huidige marktgegevens. Het
openbaar parkeren is neutraal opgenomen. Het
Sluiskwartier zelf komt op een resultaat van € -15
miljoen. Een belangrijke component hierin is de
boekwaarde van de gronden/ vastgoed (met name
verwervingen). Een aantal onderdelen uit het plan
als het gebied rondom Ten Zijthoff, de Buitengracht,
de Schippersflat en het Pothoofd kunnen eventueel
nog op een wijze vormgegeven worden dat het tekort
teruggebracht zou kunnen worden. Ook zijn er door
de gemeente verliesvoorzieningen gereserveerd. De
gemeenteraad kan besluiten om deze in te zetten.
De aanpak van de zone van de aanlanding komt
op een resultaat van € -25 miljoen. Dit zijn de
kosten voor het aanpassen van de aanlanding, het
realiseren van een stadshaven en de aanpak van de
verkeersstructuur.

2. Kennismakingsronde (16mei)
3 atelier bijeenkomsten:
Kennismakingsronde: 16 mei
1e brede atelier: 26 mei
2e brede atelier: 27 juni
3e brede atelier: 6 september
PARTICIPANTEN - GROEPERINGEN:
1 Directe omwonenden:
Bewonersvereniging Raambuurt
Bewonersvertegenwoordiging Bergkwartier
2 Grondeigenaren:
Woonbedrijf Ieder1 (met mede woordvoerder OMA in het ontwerpatelier)
Gemeentelijk grondbedrijf Deventer
3 Geëngageerden:
Stichting Industrieel Erfgoed Deventer
Stichting Stadshaven Deventer
Maarten Douwe Bredero
Studiegroep 13
Stichting Oud Deventer
4 Begeleiding conceptvorming:
Gemeente Deventer
Jo Coenen & JCCA
* eenieder belooft aan een eensluidend antwoord te willen werken.
Voorafgaand aan de start wordt door Coenen afgetast hoe ze gehoord willen worden
ofschoon de aanzittenden samengesteld zijn uit diverse interessen en belangen behartigers wordt ze gelijk behandeld en gehoord:
Prive belang / algemeen belang
A. 5 initiatief groeperingen verdedigers van een idee en praktikabiliteit met betrekking tot erfgoed reconstructie en binnenstadsherstel.
B. Omwonenden Raambuurt en Bergkwartier.
C. Grondeigenaren: Ieder1 en Gemeentelijk Grondbedrijf Deventer.
0

Participanten:
1 Directe omwonenden:
• Bewonersvereniging Raambuurt
• Bewonersvertegenwoordiging Bergkwartier
2 Grondeigenaren:
• Woonbedrijf Ieder1 (met mede woordvoerder OMA in het ontwerpatelier)
• Gemeentelijk grondbedrijf Deventer.
• Overige eigenaren Schippersflat (geen deelname ateliers)

3 Geëngageerden:
• Stichting Industrieel Erfgoed Deventer
• Stichting Stadshaven Deventer
• Maarten Douwe Bredero
• Studiegroep 13
• Stichting Oud Deventer
2
• Verbeteren stadsklimaat door afwaardering
Wilhelminabrug
• Stadsklimaat ook verbeteren door 3estadsbrug
en parkeren in garage onder Melksterweide
(met tunnel naar Grote Kerkhof)
• Stadshaven (+ daar onder Parking Emmaplein)
en Buitengracht mogelijk
• Emmastraat doortrekken naar Pothoofd
• Pothoofd versmallen zonder aantasting
Pothoofdkade
• Maaiveld tussen Buitengracht en versmald
Pothoofd aan zijde Emmastraat optillen (helling
2,5%)
• Afgebogen aanlanding onderdeel van opgetild
maaiveld (vnl. op resterend openbaar terrein
van versmald Pothoofd)
• Verkeer Wilhelminabrug – Welle v.v. niet
mogelijk
• Fietsers van en naar Wilhelminabrug via
Sluisstraat en Raambrug
• Vervanging Wilhelminabruggarage onder
opgetild maaiveld
• Behoud Ten Zijthoff niet perse noodzakelijk
• Stedelijke invulling mogelijk
Studiegroep 13
(geen belangengroep)

4 Begeleiding conceptvorming:
• Gemeente Deventer
• Jo Coenen & JCCA

3. 1e Brede Atelier (26 mei)

Sluiskwartier door de eeuwen heen...
Omdat een aantal thema’s vanaf de start bijeenkomst
cq kennismaking, voor het merendeel van de
participanten dominant blijken te zijn heeft team
Coenen als voorbereiding voor het Eerste Brede
Atelier met name deze thema’s willen verdiepen en
concretiseren .
Ze werden behandeld onder diverse titels om voor elk
van de aanwezigen de essenties te repeteren en hen
“warm te laten lopen”.
Met name in “Sluiskwartier door de eeuwen heen”
en “de kademuren van het Sluiskwartier” Wordt de
historische ontwikkeling daar ter plaatse nog eens uit
de doeken gedaan en wordt door de oude kaart over
de huidige stadsplattegrond te projecteren voor ieder
duidelijk hoe de transformatie heeft plaatsgevonden
en welke delen van de haven en gracht ev nog
gerekonstrueerd kunnen worden. Het blijkt dat met
name de landing van de brug, de bouw van het
Zijthoff en het front van de Raambuurt in elk geval
een nieuw licht zullen werpen op die rekonstruktie en
haar in elk geval beperkingen zullen opleggen.
Deventer 1649.
De oorlog in 1578. Belegeringskampen rond de stad.
Deventer in 1572.

Deventer door de eeuwen heen.
Locatie voormalige stadshaven en buitengracht.
20..?

De kademuren van het Sluiskwartier

Wilhelminabrug Sluiskwartier

Historische haven
20

Schetsen uit het ambitiedocument
2
Studiegebied
Kaders voor de workshop
In deze vroege schetsen wil Coenen uitdrukking
geven aan het belang van de havenrekonstruktie; nl.
dat deze niet enkel voor het Sluiskwartier maar voor
de ganse binnenstad effect zal ressorteren. Uit de
schetsen in het Ambitiedocument wordt duidelijk dat
door de rekonstruktie van de haven de binnenstad van
Deventer “opnieuw gekeerd” wordt.
Dat wil zeggen dat de eenzijdige en heden moeilijk
te realiseren orientatie naar de Welle zich in positieve
zin zal keren richting Sluiskwartier. Dientengevolge
zal het openbare domein in de binnenstad (geel
gekleurd) een helderder, afgerond geheel opleveren.
De binnenstad wordt beter leesbaar en bruikbaar en
zelfs het Boreel krijgt daardoor haar definitieve en
logische plek.

Kaders voor de workshops
Coenen toont deze kaart vergroot omdat hiermee
verduidelijkt wordt hoe de eigendomssituatie in
het Sluiskwartier heden in elkaar steekt. Niet enkel
de gemeente Deventer is hier eigenaar van de
gronden, hetgeen verheldert waarom toekomstige
oplossingen voor het Sluiskwartier slechts in open
dialoog en in een transparant planningsproces met de
grondeigenaren tot stand kunnen komen.
22

Huidige straatbeelden
2

Luchtfoto’s
25

Huidige verkeerssituatie
Verkeerssituatie Deventer 2011
Deze kaart wordt vaak uitgelegd en daardoor aan de hand daarvan voor
iedereen gerepeteerd welke speelruimte de participanten nog hebben.
2

Schetsen/constateringen n.a.v.
Afrit:
Behoud van Betondek:
Rechtdoor
Schets: Wim Franken
27

Afrit:
Na sloop van beton dek:
Lang & Gebogen
Voor het Eerste Brede Atelier bereidde team
Coenen deze schets en uitweking in twee
varianten voor:
Na sloop van de huidige aanlanding komt er een
“lange en iets gebogen afrit” danwel in de tweede
variant een “korte krul”.
Team Coenen wil met deze eerste schetsvoorzet
van 19 mei 2011 de hot items ondervragen:
Uitgangspunt daarbij is het realiseren van haven
en grachtje en het het licht afbuigen van de
aanlanding .
De hot items hebben betrekking op 4 punten:
1. Het opnemen van een vrijstaand gebouw
- “RDNC” genaamd - in de lichtgebogen
aanlanding waarin o.a. een parkeergarage en
andere voor het stedelijk leven importante
functies ondergebracht worden.
2. Herstel van het erfgoed gracht en sluisje.
3. Het Zijthoff deels afbreken en opnieuw
uitbreiden met een toevoeging flankerend aan de
nieuwe poot van de gracht.
4. Het nieuwe vastgoed zodanig tussen pothoofd
en nieuwe grachtje te situeren dat er met behoud
van een aantal authentieke panden ook nog
voldoende transparantie gegarandeerd wordt.
Uit bijgaande schets van Stichting Stadshaven
Deventer blijkt dat al eerder in plannen van
collega Rein Geurtsen gezocht is het verkeer in de
haven flankerende bebouwing op te nemen maar
op verzet stuit van Ieder 1.
Schets Jo Coenen 19 mei 2011
2
Plan Stichting Stadshaven Deventer

Sluiskwartier huidige situatie Sluiskwartier schets in lokatie geprojecteerd
Sluiskwartier schets in lokatie geprojecteerd detail
2

Afrit:
Na sloop van beton dek:
Kort & Krul
Omdat bij de variant “lang & gebogen“ het verkeer
dicht op de hoek van de Raambuurt zal aanlanden
en deze wellicht toch verkeersoverlast zou kunnen
bezorgen is in de variant “kort & krul” vergelijkbaar
met de Kennedybrug aanlanding in Maastricht
gezocht naar de juiste positie van een krulvormige
aanlanding op het Pothoofd. Het in de vorige
variant getoonde vrijstaande gebouw wordt in dit
geval opgenomen in de krul en leidt wordt een
gaaf rond gebouw, een brede toren die pal naast
de Wilhelminabrug Deventer aan de IJssel een
opvallend monumentaal ensemble zal kunnen geven.
Ook in deze variant kan de cylinder gevuld worden
met een mix van voor de stad belangrijke functies,
waaronder parkeren: voorbeelden uit de stedenbouw
van andere steden werden hierbij getoond. Voordeel
van deze oplossing is de mogelijk open relatie tussen
de nieuwe haven en grachtzone en de minder directe
confrontatie van het de stad binnenkomende verkeer
voor de Raambuurt.
0

Hoeveelheden
Gebouwd volume
Parkeren Gebouwd volume met verkeersafwikkeling

4. 2e Brede Atelier (27 juni)
2

Kaders Workshop 2
Schets tijdens workshop
5
Sluiskwartier
Grondoppervlakte 46.886m2
Sluiskwartier
Begrenzing & te bestuderen onderdelen
Variant 1: Brug en aanlanding blijven
Variant 2: Verkorte (evt. gebogen) aanlanding
Variant 3: Aanlanding in cirkel “oplossen” (evt. gebouwelijk)
Variant 4: “Eind schets” Coenen

Variant 1: Brug en aanlanding blijven
Architect: Maarten Douwe Bredero
Plangebied & te behouden deel Ten Zijthof

Variant 2: Verkorte (evt. gebogen) aanlanding Variant 3: Aanlanding in cirkel “oplossen” (evt. gebouwelijk)

Variant 4: “Eind schets” Coenen

Zicht op Deventer vanaf de overzijde van de IJssel.
Huidige en mogelijk nieuwe silhouet.

Zicht op Deventer en het Sluiskwartier vanaf het Pothoofd
bestaande en geschetste nieuwe situatie
5

Markthal-achtig gebouw

5. 3e Brede Atelier (6 september)

Het ontwikkelingsbeeld
- Gemeente Deventer
52
Stap 1: (Tussen) tijdelijkheid
Stap 2: Ontwikkeling Sluiskwartier
Stap 3: Verder ontwikkelen Sluiskwartier
en aanlanding Wilhelminabrug

Bokkinghang 1926 plein
Sluisstraat zichtlijn sluis en Lebuinis kerk Emmastraat plein
5

FASERING SLUISKWARTIER
Stap 1: Parkeeropgave
Stap 1: parkeeropgave
Studieschets naar de mogelijkheden voor de ontwikkeling
van het Sluiskwartier
54
Ten Zijthoff, gedeeltelijk behoud, gedeeltelijk sloop
Ten Zijthoff, gedeeltelijk behoud, gedeeltelijk sloop

Stap 2: Ontwikkeling Sluiskwartier
Reeds opgeknapt Pothoofd
Bestaande bebouwing Pothoofd
55

Stap 3: Verder ontwikkelen Sluiskwartier
en aanlanding Wilhelminabrug
Fase 3: ontwikkelen Sluiskwartier en aanlanding brug
5

Fase 3: verkorte aanlanding
5

Stap 4: Completering Sluiskwartier
Fase 4: koppeling IJssel met haven en bruggehoofd
Schets, impressie haven en pothoofd
5

Financiële verkenning Sluiskwartier
6 september 2011
- Gemeente Deventer
5

6. Amendementen ontwerpatelier
A m endem enten
D eelnem ers w orkshops
Amendementen na afloop van workshop , sept 20
0

Amendementen
Na behandeling van het Ontwikkelingsbeeld ontstond er bij een
aantal van de participanten een ongemakkelijk gevoel over de
formulering van de definitieve inhoud van de Workshops . In
dit hoofstuk Amendementen worden deze “ ongemakken “ aan
de orde gesteld . Om hieraan recht te doen worden ze integraal
opgenomen in het verslag.
De amendementen hebben betrekking op
A Het uitgangspunt mbt de verkeersafwikkeling . Door een
groot aantal deelnemers van de workshops wordt de uitkomst
van het Verkeersconclaaf in twijfel getrokken en geeft
aanleiding tot felle discussies tussen hen en de afd verkeer
waarbij zeer scherpe woorden vallen .
1 De raambuurt afvaardiging meldt dat zij in de zomer voor
deze planvorming geen handen op elkaar gekregen heeft
omdat zij als afvaardiging geen mandaat kregen omdat
de buurtbewoners geen vertrouwen hebben in de door de
gemeente voorgespiegelde verkeersmaatregelen .
2 hetzelfde gebrek aan vertrouwen geldt voor de afvaardiging
van het Bergkwartier
3 de afgevaardigde van de stichting Oud - Deventer gaat op dit
punt nog dieper in en stelt dat de procedure rond de vaststelling
van het Conclaaf voor hem onacceptabel is
4 studiegroep 13 herhaalt haar standpunt dat zij vanaf
de start van de Workshops inneemt en vindt dat het
verkeersbewegingen in veel groter perspectief gezien moet
worden ,waardoor de voorgestelde randvoorwaarde van
rechtdoor voor hen niet geldt .
B de verhouding tussen de hoeveelheid behoud en afbraak
C het maken van een laatste groot gebouw naast de
wilhelminabrug.
Verkeersafwikkeling:
Brug Zutphen

Kennedybrug Maastricht
Kennedybrug Maastricht
2

Studiegroep
Van: Dick van de Weerd
Verzonden: maandag 19 september 2011 10:05
Aan: Borst, Arthur
Onderwerp: Antw:RE: Antw:reminder 3de afsluitende ontwerpatelier Sluiskwartier
Dag Arthur,
Dank voor toezending verslag. Het was weliswaar te laat om het mee te nemen in onze vergadering,
maar Gerbrand Naeff heeft de stand van zaken mondeling toegelicht en na ontvangst
van het verslag de studiegenoten bericht dat de atelierbijeenkomst van vandaag is uitgesteld.
Zelf ben ik met vakantie en volg de gang van zaken dus op .afstand
In het verslag lees ik dat de behoefte om buiten het denkkader een variant uit te mogen werken
met een alternatieve verkeersstructuur als signaal zal worden meenemen richting B&W,
maar dat een daadwerkelijk uitgewerkte variant met een alternatieve verkeersstructuur in het
eindproduct geen plek zal krijgen gezien de vastgestelde kaders.
Ik neem aan dat bij het signaal de motieven van de betrokken deelnemers worden vermeld
(sterke twijfels aan financiële haalbaarheid, twijfels aan haalbaarheid, resp. effecten verkeersmaatregelen
A1 en Hanzetracé, geen vertrouwen in het daadwerkelijk afnemen van de
verkeersintensiteiten op Wilhelminabrug en in Emmastraat (eerst bewijzen, dan geloven) en
ontbreken oplossing fietshelling).
Ik plaats een kanttekening bij het statement dat het Bereikbaarheidsconclaaf unaniem is aangenomen
door de gemeenteraad, de wettelijke vertegenwoordiging van de bevolking en dus
ook van de aanwezigen in het ontwerpatelier.
De gemeenteraad besloot over ‘Deventer binnen bereik’ dat de resultaten van het ontwerpend
onderzoek geen afbreuk mogen doen aan het realiseren van het ambitiedocument ‘Deventer
een bericht aan de stad’ en dat wanneer dit het geval zou zijn de uitkomsten heroverwogen
kunnen worden.
Uiteindelijk is dus niet het Bereikbaarheidsconclaaf voor het ontwerpatelier leidend, maar de
inhoud van het ambitiedocument ‘Deventer een bericht aan de stad’.
Op dit moment lijkt mij sprake van een situatie waarin heroverwegen geboden is. Immers:
* aanvullende reductiemaatregelen brugverkeer Colmschate ontbreken nog
* reductie brugverkeer tot 75% (16.000 pae/dag) is vooralsnog speculatief
* Deventer: een bericht aan de stad pleit voor openbaar domein dat zo onbelemmerd mogelijk
ruimte biedt aan voetganger. In één verblijfsgebied een doorgang voor 16.000 of 2 x 8.000
pae/dag (of meer?) betekent in feite twee afzonderlijke gebieden Raambuurt en binnenstad en
dus dat de barrière blijft
* Emmastraat (nu ‘slechts’ 5.200 pae/dag) woonstraat en volwaardig deel Raambuurt blijft
een illusie.
* kwalitatief goede fietsroute ontbreekt (Deventer binnen bereik: dwingend uitgangspunt en
a priori gegarandeerd); helling verhogen naar 4,5% is ook strijdig met het door de Raad vastgestelde
Fietsbeleidsplan 2010-2015
* inzet van ambitiedocument is “reconstructie haven en bijbehorende promenade langs het
water, van Emmaplein tot het torentje bij de gymzaal”. Dit wordt slechts gedeeltelijk gerealiseerd
(van Sluisstraat tot gymzaal); kleinere haven met schutsluis en beweegbare brug is
bovendien financieel moeilijker te verantwoorden
* verkeersverbinding Raambuurt - Zandpoort dreigt te verdwijnen.
Is dit niet voldoende reden om - zoals de meerderheid van de deelnemers wil - een uitgewerkte
variant met een alternatieve verkeersstructuur in het eindproduct van het werkatelier op
te nemen? De Raad heeft dan de mogelijkheid zelf een afgewogen keuze te maken.
Ik denk dat Studiegroep 13 graag bereid is de voor- en nadelen van het door haar ontwikkelde
alternatief met aanlanding op het Pothoofd meer volledig aan de deelnemers uit de doeken te
doen. Het zou maar zo kunnen zijn dat de huidige tegenstanders van afbuiging dan alsnog hun
mening bijstellen. En wanneer dat niet het geval is, kunnen de voorstanders van afbuiging hun
voordeel doen met hopelijk inhoudelijke tegenargumenten. In ieder geval wordt het eindproduct
van het werkatelier er sterker door en dat moet zowel B&W als de Raad aanspreken.
Vriendelijke groet,
Dick van de Weerd.

Maarten Douwe Bredero

SIED

Stichting Stadshaven Deventer
Van: Stichting Stadshaven Deventer
Aan: Jo Coenen/Arthur Borst
Datum: 11 augustus 2011
Betreft: reactie ontwikkelingsbeeld Sluiskwartier
- Inleiding
In het tweede brede atelier ontwikkelingsvisie Sluiskwartier is door Jo Coenen een ontwikkelingsbeeld
gepresenteerd. Hierop willen wij als Stichting Stadshaven gaarne enkele
reacties geven; temeer ook omdat in het laatste verslag staat dat wij zullen reageren op de
financiële haalbaarheid van de Stadshaven.
- Algemeen
Wij zijn zeer onder de indruk van de aanpak van Jo Coenen; het valt niet mee om in deze
ingewikkelde problematiek de diverse partijen met verschillende belangen en ideeën bij elkaar
te houden en uiteindelijk een totaalvisie te presenteren. De eerste gepresenteerde varianten
leverden voldoende materiaal om tot een uiteindelijke variant/visie te komen; omdat de eerder
gepresenteerde varianten slechts in beperkte zin waren uitgewerkt en niet direct bij ons tot
groot enthousiasme leidden, zullen we ons vooral richten op het laatste “ontwikkelingsbeeld”.
- Als totaal
In totaliteit zijn wij positief over het geschetste ontwikkelingsbeeld; natuurlijk komen hierin
niet al onze wensen volledig tot verwezenlijking, maar als er voldoende draagvlak is om dit
totaal te realiseren, dan moet dat wat ons betreft de inzet zijn. Wij beschouwen daarbij het
ontwikkelingsbeeld als een totaalplan dat ook in totaliteit gerealiseerd moet worden, ook al
omdat er rekening moet worden gehouden met de interferentie van kosten en baten van de samenstellende
delen van het ontwikkelingsbeeld. Het realiseren van enkele onderdelen en dan
weer opnieuw gaan ontwerpen vinden wij daarom onacceptabel. Het moet dus een totaal plan
worden waarin de onderdelen vastliggen en dat in totaliteit gerealiseerd wordt.
- Een verlengde haven
In het geschetste ontwikkelingsbeeld loopt de Stadshaven tot aan de Sluisstraat; verderop
komt een stedelijke ruimte; deze stedelijke ruimte wordt een plein, markthallen of anderszins,
met daaronder eventueel een parkeergarage. Bij de invulling van die ruimte denken wij dat
het zinvol is om rekening te houden met een open karakter, waardoor het Bergkwartier goed
zichtbaar blijft. Het idee van een markthal vinden wij om die reden geen goede optie. Het idee
om de verkeerstromen te splitsen vinden wij daarentegen heel goed. Derhalve willen wij in
overweging geven om toch het betreffende gebied bij de Stadshaven te trekken. Dat deel van
de haven kan dan via een simpel bruggetje toegankelijk worden gemaakt voor de bootjes. Als
we op den duur besluiten om het verkeer naar de Wilhelminabrug verder te reduceren kan dat
deel van de haven zich verder ontwikkelen. Wij kunnen ons ook voorstellen dat de toegang
tot de doorgetrokken Buitengracht dusdanig wordt ontworpen dat bootjes ook daar kunnen
afmeren. Dat zou zelfs ligplaatsen kunnen opleveren voor de daar nog te bouwen huizen/appartementen.
- Kosten-Baten
Wat betreft de kosten, de baten en de financierbaarheid van de individuele projecten binnen
het totale plan moeten wij hier opmerken dat je hierover pas goed kunt praten als de plannen
verder uitgewerkt zijn. Voor het door ons eerder opgestelde ontwikkelconcept (plan Stadshaven)
zijn al diverse kostenstudies uitgevoerd, met als uitkomst dat een dergelijk plan alleszins
haalbaar moet zijn. Dit is ook getoetst bij collega-steden Breda en Gouda, waar soortgelijke
initiatieven ontplooid zijn/worden. In dit kader moet ook gemeld worden dat er door ons een
aanzet tot een MKBA-studie is uitgevoerd (deze is in uw bezit) waaruit blijkt dat dit initiatief
zeker maatschappelijk voordeel kan bieden.
Wat betreft de uiteindelijke financiering van de Stadshaven moeten wij allereerst stellen
dat dit natuurlijk in eerste instantie een publieke zaak is; maar dat betekent niet dat er geen
externe geldstromen zijn. Wij denken hierbij aan ondersteuning op provinciaal, nationaal, of
zelfs Europees niveau. Ook achten wij de kans groot dat onderdelen door gerichte acties gedeeltelijk
gefinancierd kunnen worden uit private bronnen. Maar dan moeten we wel een plan
hebben dat we echt gaan realiseren!
Wij hebben als Stichting Stadshaven hierover ideeën en zullen in een volgende fase ons
netwerk verder mobiliseren om samen met de gemeente en andere betrokkenen de realisatie
van dit onderdeel van het totaal plan dichterbij te brengen.
- Verkeerssituatie
De verkeerssituatie is in dit plan een nogal dominante factor.
Ook wij zien nog steeds voordelen om de afbuiging van de afrit van de Wilhelminabrug zo
snel mogelijk in zuidelijke richting af te wikkelen richting Pothoofd, maar wij hebben er
begrip voor dat het huidige plan doorgaat op basis van de resultaten van het bereikbaarheids”
conclaaf”.
Daarom moeten we dus verder met de “afgebogen, doorgaande aanlanding” van de Wilhelminabrug.
In een eerdere reactie richting wethouder Pierey hebben wij samen met SIED laten
weten dat te accepteren. Wij willen er echter wel op wijzen dat voor het succesvol realiseren
van het plan Sluiskwartier het van het allergrootste belang is om de verkeersintensiteit in het
betrokken gebied zo ver als mogelijk te reduceren. Dat betekent écht werk maken van een
vermindering van het verkeer op de Welle (daar zouden stadsbalkons komen, maar daar horen
we al een tijdje niets meer van!), en een reductie van de verkeersintensiteit op de Wilhelminabrug;
ook daar kan nu al van alles gebeuren zoals wij in eerdere rapportages hebben uitgezocht.
Tevens kunnen er op korte termijn al allerlei maatregelen genomen worden die passen in
de toekomstvisie; wij zijn gaarne bereid om de expertise binnen onze stichting hiervoor in te
zetten.
- Fasering
Hoewel het project als een totaalplan wordt opgezet, wordt er toch regelmatig gesproken over
fasering en nog een moeilijker woord gevolgtijdelijkheid. Wij vragen ons echt af of fasering
hier zin heeft; het hele gebied moet op de schop en dat kan beter in één keer gebeuren dan in
meerdere kleine stappen. Als er dan toch gefaseerd moet worden dan lijkt het logisch om eerst
de hoofdstructuren te realiseren en daarna het gebied verder in te vullen; daarbij denken wij
dus aan eerst de wegenstructuur inclusief aanlanding aan te passen; in deze fase kan dan ook
meteen de Stadshaven gerealiseerd worden. Daarna kunnen de diverse bouwvolumes worden
gerealiseerd waarbij dan direct een hoog kwaliteitsniveau geëist kan worden, want het gebied
dat dan ontstaan is, wordt zeer bijzonder. Wij denken daarbij als voorbeeld aan het project
Ceramique in Maastricht, waar ook eerst de infrastructuur is ontwikkeld met een zeer succesvolle
impact op het vervolg van het project. Kortom de Stadshaven kan als motor voor het
gebied fungeren.
- Gemeente en OMA/Ieder1Wij kunnen op dit moment niet beoordelen in hoeverre de
relatie Gemeente – OMA/Iedereen inzake de bouwaanvragen van OMA een negatieve invloed
kan hebben op de uitkomsten van de werkateliers Sluiskwartier. Maar wij hebben op dat punt
wel zorgen. Daarom willen wij graag de suggestie doen dat deze situatie door de gemeente
tijdig tot een goed einde wordt gebracht.
- Tot slot
Wij hebben even gewacht met deze bespiegelingen maar hopen dat wij hiermee een positieve
bijdrage kunnen geven aan de toekomstplannen voor een gebied dat de kroon gaat worden
op het opknappen van Deventer als Hanzestad, maar dan gericht op de 21-ste eeuw. Wij zijn
desgewenst graag bereid om onze opvattingen nader toe te lichten.
Deventer, 11 augustus 2011 J. van der Graaf, voorzitter

MKBA

7. Conclusie en advies
vervolgproces
Positie van de deelnemende partijen
Tegenstrijdige belangen
Bij aanvang van het ontwerpatelier was reeds
duidelijk dat de belangen van alle deelnemende
partijen qua aard en omvang zeer verschillend zijn.
De belangen van een grondeigenaar zijn anders dan
die van een studiegroep. De visies op een toekomstige
invulling van het gebied verschillen daarom sterk van
karakter. De ruimteclaims van deelnemende partijen
bij elkaar opgeteld zijn dusdanig dat deze niet allen
een plek kunnen krijgen in het gebied. Tijdens het
ontwerpatelier is meerdere keren geduid dat een ieder
niet slechts op zijn eigen belang kan blijven zitten,
maar hier ook een bepaalde flexibiliteit in moet
tonen. Dit is door betrokken partijen erkend.
0
Standpunten betrokken partijen
Hieronder wordt zeer beknopt en kernachtig de
essentie van het standpunt van betrokken partijen
weergegeven.
• Woonbedrijf Ieder1 (met mede
woordvoerder OMA in het ontwerpatelier):
op abstract en hoger schaalniveau is Ieder1
positief over het bereikte resultaat in een
dergelijk korte periode. De faseerbaarheid van
het ontwikkelingsbeeld is een sterk punt. Het
verleggen van het Pothoofd is niet wenselijk.
Probleem is verder het geringe programma en
daarmee de financiële haalbaarheid. Ieder1 heeft
behoefte aan duidelijkheid over de afdekking van
de financiële risico’s voordat akkoord gegaan
kan worden met het ontwikkelingsbeeld. Tevens
heeft Ieder1 suggesties gedaan voor het verder
verbeteren van het ontwikkelingsbeeld, programma
en financiële haalbaarheid van het Sluiskwartier.
Een afgebogen aanlanding is niet conform het
Bereikbaarheidsconclaaf en voor Ieder1 absoluut
onbespreekbaar.
• Maarten Douwe Bredero:
heeft waardering voor het gepresenteerde
ontwikkelingsbeeld. Belangrijke vraag voor hem
is of de voorgestelde stedelijke ruimte tussen de
Raambuurt en het Bergkwartier niet teveel zal
concurreren met de Brink en of een markthal op deze
plek goed is. Vervolgens vindt de heer Bredero het
jammer dat de aanlanding verkort en verlegd wordt
in tegenstelling tot zijn visie: handhaven en wellicht
verlengen huidige aanlanding gecombineerd met
water.
• Stichting Stadshaven Deventer:
is in essentie positief over het geschetste
ontwikkelingsbeeld. De SSD stemt in met een
verkorte aanlanding rechtdoor, maar ziet liever een
afgebogen aanlanding door het Sluiskwartier. Van
belang vindt SSD dat sprake is van een totaalproject,
en dat door de gemeente ook de intentie wordt
uitgesproken dat dit de ontwikkelingsrichting
voor het gehele gebied is. Hierbij doet de SSD de
suggestie dat eerst de aanlanding wordt verkort en de
infrastructuur en haven aangelegd worden alvorens
het Sluiskwartier zelf te ontwikkelen. Verder geeft
de SSD de suggestie om de zogenaamde stedelijke
ruimte ook in te vullen met water.

• Stichting Oud Deventer:
is van mening dat het realiseren van de haven een
nieuwe parel voor de stad kan zijn. Vanuit dit
perspectief pleit de SOD voor een grotere haven
(maak de geplande stedelijke ruimte blauw).
De SOD is van mening dat het voorliggende
ontwikkelingsbeeld een bespreekbaar compromis
is, maar pleit nog steeds voor het verplaatsen van de
Wilhelminabrug.
• Bewonersvereniging Raambuurt:
de buurt is inhoudelijk enthousiast over het
gepresenteerde ontwikkelingsbeeld. Ook de haven
kan gedeeltelijk op bijval rekenen. Men heeft echter,
mede gezien het verleden, geen vertrouwen in het
daadwerkelijk afnemen van de verkeersintensiteiten
conform het Bereikbaarheidsconclaaf. Er is veel
weerstand ten aanzien van het onderdeel verkeer.
Tot nader orde is de Raambuurt van mening
dat de huidige aanlanding gehandhaafd moet
blijven. Allereerst moet bewezen worden dat de
verkeersintensiteiten daadwerkelijk conform het
Bereikbaarheidsconclaaf teruggedrongen worden.
Tevens ziet de Raambuurt goede mogelijkheden voor
de zienswijze van Maarten Douwe Bredero (water
onder aanlanding). Tot slot pleit de Raambuurt voor
een gefaseerde ontwikkeling zodat het gepresenteerde
ontwikkelingsbeeld al kan starten en dit niet
behoeft te wachten op het al dan niet slagen van de
afname van de verkeersintensiteiten en daarmee de
afwaardering van de Wilhelminabrug.
• Stichting Industrieel Erfgoed Deventer:
stemt in met de hoofdlijnen van het
ontwikkelingsbeeld maar pleit voor het behoud
van een groter deel van Ten Zijthoff. Daarnaast is
het SIED van mening dat het huidige tracé van het
Pothoofd behouden moet blijven. Ook wordt gepleit
voor meer openheid en transparantie in het gebied
Sluiskwartier en een ‘historisch’ verantwoorde
vormgeving van de Buitengracht.
• Bewonersvertegenwoordiging Bergkwartier:
vindt het ontwikkelingsbeeld een goede aanzet
voor het tot ontwikkeling brengen van dit gebied
maar er worden vraagtekens gezet bij de financiële
haalbaarheid van het realiseren van een stadshaven.
Opgeroepen wordt om de uitwerking van het
plan zo vorm te geven dat het geheel in stappen
gerealiseerd kan worden. Het Sluiskwartier en
het daarin opgenomen vastgoedprogramma moet
op een dusdanige wijze vormgegeven worden
dat dit gerealiseerd kan worden, separaat van
stedelijke ambities als het verleggen van de
aanlanding en het realiseren van een stadshaven.
De bewonersvereniging vindt het niet realistisch
de ontwikkeling van het Sluiskwartier hieraan te
koppelen qua financiën en tijd.
• Studiegroep 13:
is van mening dat binnen het denkader sprake is
van een fraaie aanzet voor het ontwikkelingsbeeld,
maar er wordt echter uitgegaan van het verkeerde
denkkader. Zij roept op om buiten het denkkader van
het ontwerpatelier alternatieven te mogen uitwerken.
S13 ziet een afgebogen aanlanding en een nieuw
groot object nog steeds als beste oplossing.
Amendementen
Gezien het bovenstaande mag duidelijk zijn dat
een deel van de partijen het denkkader voor het
ontwerpatelier niet respecteert. Dit richt zich op het
onderdeel van de aanlanding van de Wilhelminabrug
uit het Bereikbaarheidsconclaaf. Een meerderheid
van de partijen aan het ontwerpatelier pleit ervoor
om ook buiten het denkkader alternatieven voor
een verkeersafwikkeling uit te mogen werken
(bijvoorbeeld variant met een afgebonden aanlanding
of verlegde brug) omdat getwijfeld wordt aan
het principe van een (verkorte) doorgetrokken
aanlanding.
Daarnaast pleit een deel van de deelnemers aan het
ontwerpatelier ervoor om mogelijkheden te bieden
voor een groot object/ gebouw in het Sluiskwartier
om de uniciteit van de plek te benadrukken.
Aandachtspunt hierbij is wel dat sprake moet zijn van
een functioneel progamma dat een plek kan krijgen
in een dergelijk bijzonder object. Dit als mogelijke
suggestie voor verdere planuitwerking.

Conclusie en advies vervolgproces
Binnen het denkkader is op hoofdlijnen
overeenstemming tussen partijen over het
gepresenteerde ontwikkelingsbeeld en
ontwikkelingsstrategie hoe daar te komen. Veel
van de partijen hebben vanuit hun eigen belang
wel nuances aangegeven op punten waarop ze het
ontwikkelingsbeeld graag nog gewijzigd wensen
te hebben. Maar ook alle partijen zijn zich ervan
bewust dat alle andere partijen dit ook hebben.
Essentieel is verder dat tussen de gemeente en Ieder1
afspraken gemaakt worden over de ontwikkeling van
het Sluiskwartier en de afdekking van de financiële
risico’s. Ook dient bestuurlijk een standpunt
ingenomen te worden over hier boven genoemde
amendementen.
1:
Verlengen convenant Wilhelminabruggarage
Zoals ook bij vaststelling van het
Bereikbaarheidsconclaaf is geconcludeerd zal
met het zicht op de nieuwe parkeervoorziening
in het Sluiskwartier (en tot die tijd) in goed
overleg met de betrokken convenantpartners de
Wilhelminabruggarage enige tijd langer gebruikt
kunnen worden. Het is essentieel dat dit overleg op
korte termijn door de gemeente gevoerd wordt.
2:
Situatie woonbedrijf Ieder1 (met mede woordvoerder
OMA in het ontwerpatelier)
Daarnaast zullen de gemeente en woonbedrijf Ieder1
als grondeigenaren in het gebied, met respect voor
ieders belangen, moeten proberen afspraken te
maken over het vervolg van de ontwikkeling van
het Sluiskwartier. Hier hebben in het verleden reeds
gesprekken over plaatsgevonden. Het is essentieel
voor beide partijen en de ontwikkeling van het gebied
dat dit op korte termijn opgestart wordt en tot een
goed einde gebracht wordt.
2
3:
Inzetten op tijdelijke exploitatie vastgoed/ gronden
Sluiskwartier
Het is voor de binnenstad als geheel, de omwonenden
en de betrokken grondeigenaren van belang dat
op korte termijn een visie en duidelijke afspraken
worden vastgelegd omtrent de inzet van stap 1: fase
van (tussen)tijdelijkheid. Hiermee kan het gebied ook
de komende jaren in afwachting op daadwerkelijke
ontwikkeling en realisatie reeds een impuls krijgen.
Vervolg planontwikkeling
Als bovenstaande zaken opgepakt zijn kan het
vervolg van de planontwikkeling ingezet worden.
Hiervoor zal het gebruikelijke planvormingstraject
van masterplan, via stedenbouwkundig plan,
naar bestemmingsplan en bouwplan ingezet
moeten worden. In dit traject kunnen de diverse
planonderdelen gedetailleerd uitgewerkt worden
in een plan en de financiële haalbaarheid meer in
detail worden verkend. Vanzelfsprekend zal ook op
geëigende momenten bij planuitwerking het overleg
met betrokken partijen plaatsvinden.

Epiloog
Voor U ligt mijn eindverslag van de Workshops
Sluiskwartier waarin beknopt het verloop van de
discussies rond de diverse voorstellen, schetsen en
beelden die in de drie workshops aan bod kwamen,
samengevat worden.
Het zijn achtereenvolgens :
- De opzet van de ontwerpateliers met de gestelde
randvoorwaarden.
- De kennismaking waarin de participanten hun
intenties, engagement en/of belang in de ontwikkeling
aan de leiding verwoordden.
- Het verloop van de drie brede Ateliers.
Reeds bij aanvang op 16 mei bleek hoe divers de
participanten in de materie zaten en welk een cruciale
rol deze plek in de verdere ontwikkeling en toekomst
van de gehele binnenstad speelt. De beslissing of
en hoe het verkeer via de Wilhelminabrug nabij het
Boreel de binnenstad kan blijven binnenrijden speelt
tegelijk met het alom postgevatte idee dat de haven,
annex gracht, hier gereconstrueerd moet kunnen
worden. Praktische verkeersafwikkeling staat in de
discussie haaks op en in voortdurende concurrentie
met het verlangen om het openbare domein van
de binnenstad met aantrekkelijke en comfortabele
plekken uit te breiden.
In de diverse rondes bouwde Coenen geleidelijk de
voorwaarde voor een gemeenschappelijk (gesprek)
toonaard en eindbeeld op. Het algemeen gevoel
was zelfs zo dat men in de vakantieperiode er een
gezamenlijk produkt lag, ware het niet dat tijdens
die periode nog gewerkt moest worden naar de
haalbaarheid en de consensus bij de buurt met
verkeersafwikkeling en financiën.
In de consensus-epiloog bleek echter bij de buurt,
het vertrouwen in de beloofde verkeersafwikkeling
en in mindere mate het geloof in een groot gebouw
cq afbraak van erfgoed, terugkerende breekpunten.
Omdat het meerendeel van de overwegingen
zich toespitste op het weke vertrouwen in het
verkeersconclaaf werd op 6 december door de
verantwoordelijk wethouder de daarin genomen
standpunten nog eens als gemeentelijk beleid
tentoongespreid.
Om tot een idee voor het Sluiskwartier te komen is op
zich al moeilijk genoeg omdat alle randvoorwaarden
met betrekking tot de specificiteit van de plek
beantwoord moeten worden.
Om daarenboven nog door met de ‘smaken’ van de
aanzittenden gestuurd te worden wordt het een schier
onmogelijke opgave. Om die reden heeft Coenen
besloten naast de rangschikking van de participanten
in groepen, de puzzel eerst zelf op te lossen.
De oplossing moest immers altijd in elk geval aan de
zeven bekende randvoorwaarden beantwoorden:
1: Vastgoed
2: Gracht
3: Haven
4: Behoud erfgoed
5: Aanlanding van de brug conforom conclaaf
6: Geen verkeersoverlast voor de omwonenden
7: Vervangende en nieuwe parkeerplaatsen
Het was Coenens bedoeling (zijn beproefde methode)
door diverse ontwerpvarianten door te nemen en
een ieder daarbij te betrekken, te peilen óf en in
hoeverre de aanvankelijk door het projectburo
gestelde pausibele randvoorwaarden klakkeloos
door eenieder geaccepteerd zouden worden en of
daar enige differentiatie in te onderkennen zou
zijn. De achtereenvolgens door Coenen getoonde
conceptvarianten riepen inderdaad discussies op over
de criteria voor de plek.
De emoties laaien ook hoog op bij de vraag of en hoe
nieuw gebouwd danwel gesloopt moet/mag worden
en dat het silhouet van de IJssel in het geding kan
komen bij de nieuwe invulling van het Pothoofd. Om
goed te kunnen Wonen in de omringende buurten
Raambuurt en Bergkwartier of bij het bezoek aan de
binnenstad hier een parkeerplek te kunnen vinden
blijken niet minder grote vraagstukken.
De onderwerpen die de meeste discussie oproepen
zijn in volgorde van importantie:
- de verkeersintensiteit voor stad en buurt
- de mate van behoud van erfgoed
- de dichtheid en intensiteit van nieuwbouw
Het doortrekken van de gracht evenals het
reconstrueren van de oude haven en het autoluw
maken van de Welle zijn daarentegen geen
aanleidingen voor lang debat. Ofwel omdat eenieder
de schoonheid (authenticiteit) daarvan inziet, ofwel
omdat men stiekem denkt dat het er vanwege
geldproblemen nooit van zal komen. Transparantie
en hoogte/ breedte laat men bij de ontwerper.
Omgekeerd kan men constateren dat indien de
gemeenschappelijke delers niet aangeroerd worden er
nauwelijks debat is.
Zie hier het palet van van een half jaar denken en
werken aan het wel en wee van het Sluiskwartier
en.... de Binnenstad. Want wat hier over deze knoop
beslist wordt heeft onmiddellijk zijn effect op de
toekomst van Deventers binnenstad en als die in
geding komt blijken velen terecht hun staart te roeren
en zich oprecht te engageren.
Het Sluiskwartier blijkt een gordiaanse knoop die
snel, verstandig en beslist doorgehakt dient te worden
willen de voornemens zoals Fons Asselbergs en ik die
in het Ambitiedocument verwoordden ook gestand
gedaan worden.
Deventer is het waard.
Jo Coenen