Uit de oude doos - Stichting Zeesleepboot Holland

NIEUWSBRIEF
Stichting Zeesleepboot Holland
PESK
Jaargang 10
Nieuwsbrief 19
April 2010

2
Colofon:
Deze nieuwsbrief wordt
uitgegeven door de Stichting
Zeesleepboot Holland en is
bestemd voor haar vrijwilligers,
sponsoren, begunstigers,
donateurs, werknemers
en andere belangstellenden.
Nummer 19,
mei 2010
Redactie:
Rob Balke
Hilda Boesjes-Beljon
Karin Lodder
Tom Schoonhoff
Deze nieuwsbrief is ook digitaal
beschikbaar op:
www.zeesleepbootholland.nl
Vormgeving Henry Drost
Oplage 3500 ex.
Stichting
Zeesleepboot Holland
Postbus 26
8860 AA Harlingen
T: 0517-433848
F: 0517-433836
E: info@zeesleepbootholland.nl
W: www.zeesleepbootholland.nl
Niets uit deze uitgave mag
worden vermenigvuldigd op
welke manier dan ook zonder
schriftelijke toestemming van
het bestuur van de Stichting
Zeesleepboot Holland.
Foto omslag: de Werspoor
hoofdmotor na de revisie.
(Foto Henry Drost)
FLEVODRUKHARLINGEN
FLEVODRUK HARLINGEN
FLEVOMEDIAHARLINGEN
Zeesleepboot Holland
The Helpful Hand
Of The
North Sea
Het meest aansprekende werk dat de Holland op Terschelling verrichtte
was uiteraard het bergingswerk. In de periode 1951-1975 heeft de snelle
bergingsjager 161 schepen behouden binnen kunnen brengen. In de zomermaanden
zette de rederij de Holland in als extra veer voor de dienst
Harlingen-Terschelling. In dit kader waren fraaie salons ingericht. Hiervan
is de ‘eerste klas’ in oude luister hersteld.
Omdat de scheepvaart steeds veiliger werd kregen de bergers het steeds moeilijker.
Ook voor Doeksen bleek het niet meer rendabel een schip met stand-by
bemanning op station te houden.
Daarom werd besloten een andere bestemming voor de Holland te zoeken. Tussen
1975 en 1998 werd de Holland verhuurd aan Rijkswaterstaat, directie Noordzee.
Aan het eind van deze periode verscheen het doemscenario ‘sloop’ aan de horizon.
Dankzij de oplettendheid van enkele liefhebbers werd dit unieke schip op het
nippertje gered en ondergebracht in de Stichting Zeesleepboot Holland. Deze
stichting beoogt de Holland in zo oorspronkelijk mogelijke staat te behouden voor
het nageslacht door middel van museale exploitatie voortvloeiende uit en voortbordurend
op haar vroegere taken.
Dankzij uw steun werd het mogelijk enkele forse restauratietrajecten in gang te
zetten. Na twee intensieve restauratieronden in de winters van 2004-2005 en
2005 -2006 vond de afgelopen winter een derde forse renovatie plaats. In beide
eerst genoemde perioden werden o.a. de complete boeg en het dek vervangen.
Van december 2006 tot en met maart 2007 waren het interieur en de hoofdmotor
aan de beurt. Om optimaal te kunnen functioneren in haar derde levensfase werd
de Holland o.a. voorzien van eigentijdse kombuisvoorzieningen. De motor werd
gereviseerd en er werd veel aandacht besteed aan veiligheid aan boord. Diverse
bedrijven en onze ploeg van vrijwilligers hebben weer een pracht klus geleverd.
Dat deed men opnieuw in de winter van 2007-2008 toen alle leidingwerk werd
vervangen en de gastenverblijven werden voorzien van douche- en toiletvoorzieningen.
Dankzij een spontane sponsoractie van een aantal goede bekenden kon
in de winter van 2008 en 2009 de redershut worden gerenoveerd. Verder werden
de pompen aan boord overhaald, en kregen we een luchtdroger ten behoeve van
het pneumatische besturingssysteem van de machinekamer. Opgeteld vergden de
aanschaf van de Holland alsmede de vier genoemde renovatierondes een financiele
investering van een slordige twee en een half miljoen euro. In de winter 2009-
2010 werd de complete hoofdmotor overhaald, een sponsorproject van Wärtsilä
Netherlands. Reserve onderdelen van en uit de Werkspoor diesel uit gemaal het
Blocq van Kuffeler, geschonken door Waterschap Zuiderzeeland kwamen goed van
pas evenals de ondersteuning door Maritiem Instituut Willem Barentsz Terschelling
en Maritieme academie Harlingen.
De Holland is voor haar voortbestaan in hoge mate afhankelijk van dergelijke
gesponsorde initiatieven alsmede van de inzet van vrijwilligers en de steun van
sponsoren, begunstigers en donateurs.
De Holland is ingeschreven als Varend Monument bij het Nationaal Register Varende
Monumenten van de Stichting Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen.

Woord van de voorzitter
Het vaarseizoen is weer begonnen, met maar
liefst negen vaartochten voor donateurs en
hun gasten. Ruim 700 mensen hebben hiervan
gebruik gemaakt.
Onze inspanningen om meer donateurs te werven,
onder leiding van bestuurslid Jos Paques,
zijn beloond. In een paar jaar tijd hebben wij
meer dan 400 nieuwe donateurs mogen verwelkomen.
In totaal zijn dat er nu 860. Wij hopen
nog dit jaar donateur nummer 1000 te kunnen
inschrijven. Daar gaan we natuurlijk iets leuks
voor bedenken.
In deze Nieuwsbrief vindt u enkele leuke nieuwe
activiteiten, speciaal voor donateurs. Zoals
de Zeebenentest en de Mooi-weer vaardag.
Dit jaar zal de Holland niet naar Schotland
vertrekken. Er was te weinig belangstelling om
deze vaartochten rendabel te kunnen uitvoeren.
Bijzonder is de actie “Historische oversteken
Terschelling-Harlingen”. Deze vindt plaats in de
zomermaanden en in nauwe samenwerking
met de Stichting Guusjen op Terschelling. Meer
hierover elders in deze nieuwsbrief.
Bovendien zijn we van 19 t/m 23 augustus te
vinden bij Sail Amsterdam.
In dit voorwoord vraag ik ook graag uw aandacht
voor onze kalender 2011, ja inderdaad
2011! De kalender is te koop voor € 17,50. De
bijzondere kalender is samengesteld op basis
van prachtige historische foto’s, gemaakt door
wijlen Andries Nienhuis, destijds marconist aan
boord van de Holland. Zijn dochter Annet heeft
tijdens de sponsordag 2010 het eerste exemplaar
aangeboden. Het archief van de familie
Nienhuis bevat meer dan 500 dia’s en foto’s van
acties en activiteiten. Wij zijn blij met en trots op
een fijne samenwerking.
O ja, wat ik ook niet moet vergeten te melden,
ja…….de Holland gaat met de tijd mee; we
hebben een nieuwe stuurman, een nog wel
een vrouw! Het is Liesbeth Norel, dochter van
Klaas Norel van Meeus Assurantiën. En Klaas
inderdaad……. is de zoon van de bij velen
bekende schrijver van onder andere maritieme
boeken: K. Norel.
En nu maar weer varen! Met de door Wärtsilä,
onze vrijwilligers en diverse opleidingsinstituten
gereviseerde motor moet dit prima gaan lukken.
Tot ziens
3

Holland vast in de Bonte Brug
De Holland anno 1951 komt onderweg van Foxhol( Groningen) naar Delfzijl vast te zitten in de
Bonte Brug, hartje Groningen. Het is een veelbesproken voorval uit de rijke historie van de
zeesleepboot Holland. Veel besproken en veel beschreven. Maar wie wist dat de toen 17-jarige
Luut Dijkstra er een serie foto’s van heeft geschoten?
Tijdens een van de donateurdagen van dit
jaar nam de heer Dijkstra uit Groningen zijn
foto’s mee. Het zijn drie schitterende zwart/wit
opnames. Als jonge jongen bracht Luut Dijkstra
heel wat uurtjes door op en rond de Oosterhaven
in Groningen, gefascineerd als hij was door
de coasters en andere schepen. Zijn liefste
wens was de scheepsbouw in te gaan. Maar
als enigst kind van ouders die ook nog beiden
ziek waren in de periode vlak na de Tweede
Wereldoorlog, kwamen wensen niet altijd uit.
Luut werd kruidenier en runde tot 1991 een
Sperwer-winkel. Als donateur van de Holland
voelt hij zich thuis aan boord van het schip dat
hij bijna 60 jaar geleden knipte. Oh.. wat kan hij
zich nog goed herinneren hoe hij heel snel naar
huis fietste om zijn fototoestel te halen, nadat hij
het voorval had ontdekt terwijl hij vanuit school
naar huis fietste.
4
Luut Dijkstra met de door hemzelf, als 17- jarige,
gemaakte zwart wit foto’s van de Holland
in het oude Winschoterdiep vastgeklemd in de
Bonte Brug .

Van de kapitein...
Deze nieuwsbrief staat onder andere in het teken van oud marconist Andries Nienhuis en
bergingen.
Andries was een van de mannen waar we het van moesten hebben. Bij hen begon het. Samen
met zijn collega’s, Henk van Brakel, Teun Krul, Jaap Krul, Gijs Bosse en allen die hen voor
gingen, moesten deze mannen de buit voor Doeksen binnen halen. Elkaar aflossend werd er
24 uur per dag uitgeluisterd.
’s Avonds was het vaak gezellig in die radiohut.
Als de kroeg uit ging, waren er altijd wel mensen
die gingen ‘kieken wa de wacht het’.
Vonden ze dat de “juiste” man aan boord was,
dan werden er nog een paar halve kippen bij
de “Wigwam” geregeld, de kist met reserve
radaronderdelen werd in het midden van de
radiohut gezet en werd er een kaartje gelegd.
Vaak kwam er uit een of andere jaszak ook nog
wel een flesje om de pret te verhogen.
Toch had het werk er niet onder te lijden.
Ondanks dat Radio Veronica uit een van de
luidsprekers (zachtjes) schetterde, stonden de
oortjes van de Sparks altijd gespitst.
Kwam er een berichtje door, dan was het
“Sssst!”, de muziek ging nog zachter en werd er
meegeschreven.
Als een schip een telegram aan een kuststation
wilde verzenden, dan moesten ze van te voren
het aantal woorden doorgeven. Drie of vier, dat
waren vaak ‘love and kisses’ telegrammen; niet
interessant.
Waren het er een stuk of tig, dan kon het wél interessant
worden. Het kon immers zijn dat een
kapitein aan zijn reder doorgaf dat ze ergens
met b.v. machineschade rond dreven. Was het
ergens op de Noordzee, dan was het de moeite
waard hierop te reageren. Of niet….. want de
concurrent luistert ook uit.
Zo had de ‘France Maru’ een aanvaring boven
Terschelling en de Holland was een flink eind
uit de buurt, ergens onder de Engelse kust bij
een booreiland. Teun had de wacht en zou ons
net bij het booreiland afmelden toen het bericht
van de aanvaring via Scheveningen Radio
door kwam. Niks tegen het eiland zeggen, hard
stuurboord roer en als de gesmeerde bliksem
terug! Na 10 uur volle kracht varen, was de Holland
er toch nog als eerste sleepboot bij! (zie
de foto’s in de kalender 2011!)
De concurrent had het nakijken; ze wisten niet
beter dan dat die ‘Holland’ op Terschelling lag,
en dus in de buurt zou zijn!
Natuurlijk was er wel radiocontact met ons kantoor,
maar dat ging allemaal in code, groepjes
van 5 cijfers. Deze code was door een van de
mensen op kantoor bedacht en veranderde
dagelijks, evenals de frequentie waarop werd
gecommuniceerd. Op ons kantoor was ook
een complete radiokamer ingericht, dus de
berichtgeving ging rechtstreeks en niet via een
of ander kuststation.
Als we op zee waren, hetzij bij een job, hetzij
met een sleepreisje, dan wilde men thuis ook
graag weten hoe het ging. Praktisch iedereen
op het eiland had een ontvanger met de visserijband
waarop het scheepvaart radioverkeer
kon worden gevolgd. Om de mensen thuis te
laten weten dat alles goed was aan boord,
werd elke avond, even na zeven uur, op een
bepaalde frequentie een paar keer, op een bepaalde
manier, in de microfoon geblazen, zodat
men thuis goed kon afstemmen en dan hoorde
je b.v.:” Hallo nummer …(dan volgden enkele
huisnummers van opvarenden), alles wel aan
boord, rustig zeetje, nog een dag of twee. Groeten,
uit.” Eenzijdige berichten verzenden mocht
niet, dus kon je geen namen noemen en zeker
geen scheepsnaam! Maar op deze manier wist
men op het eiland ook hoe het ging.
Jammer dat er geen marconisten meer op de
schepen varen. Die hutten met allerlei ontvangers
en grote zenders zijn er niet meer. Alles
gaat tegenwoordig via de satelliet. Gelukkig
hebben we hier aan boord de radiohut weer op
orde en kan af en toe een oud “vonkentrekker”
zijn hart ophalen!
Tot ziens aan boord!
Bert Vliegers.
5

Werkspoor verbindt Zeesleepboot
Holland en Wärtsilä Netherlands
HARLINGEN – Met een handtekening onder het hoofdsponsorcontract van de Stichting Zeesleepboot
Holland bestendigden Fred van Beers, managing director van Wärtsilä Netherlands
en André Olijslager in zijn hoedanigheid als voorzitter van de Stichting Zeesleepboot Holland
een langdurige relatie die werd ingezet op 10 november 2009 met een bijzonder en uitstekend
geslaagd renovatieproject rond de 10-cilinder Werkspoor dieselmotor, het kloppend hart van
de Zeesleepboot Holland. De contractondertekening vond plaats op woensdag 31 maart jl.
aan boord van de Holland onder toeziend oog van diverse direct betrokkenen.
“Voor Wärtsilä was dit project de ideale gelegenheid
om onze kennis, jarenlange ervaring
en passie over het reviseren van motoren te
laten zien. In principe kunnen wij elke motor
reviseren, dus ook de Werkspoor dieselmotor
uit 1951”; vertelt Fred van Beers. “Het project is
geslaagd door de optimale samenwerking tussen
de deskundigen van verschillende Wärtsilä
locaties.”
De zeesleepboot Holland is als varend monument
niet meer weg te denken uit de havens
van Terschelling, Den Helder en Harlingen of bij
grote nautische evenementen als Sail Amsterdam,
Delfsail, Friese Havendagen, Visserijdagen,
etc. Het roemruchte verleden als bergingsjager
maar ook de Rijkswaterstaat periode als
onderzoeksvaartuig spreken tot de verbeelding.
De Holland wordt terecht gezien als een stuk
staal geworden Hollands Glorie. Behalve het
imponerende uiterlijk draagt het innerlijk en
met name het hart van de Holland, de 10-cilinder
4-slagtrunkzuigermotor van Werkspoor in
Amsterdam, bij tot het levend houden van de
legende.
De motor was dringend toe aan een grootscheepse
renovatie. Het overhalen van de
Werkspoor vormde het sluitstuk van een reeks
renovatierondes waarmee de Stichting Zeesleepboot
Holland in 2000 van start is gegaan.
Het werd een pracht project waarbij Wärtsilä in
Harlingen optrad als hoofdaannemer. Er werd
gedurende ruim zeven weken intensief samengewerkt
met de vrijwillige bemanningsleden en
vakkrachten aan boord van de Holland maar
ook met leerlingen van de Maritieme Academie
Harlingen en studenten van de Hogere
Zeevaartschool oftewel het Maritiem Instituut
Willem Barentsz Terschelling, Asea Brown Boveri
en ABB Turbocharging BV. De toegepaste
onderdelen en hulpstukken zijn afkomstig uit
het gemaal het Blocq van Kuffeler bij Lelystad.
Een van de vier overtollige 6 cilinder Werkspoor
motoren uit het gemaal werd , samen
met alle reserveonderdelen, door Waterschap
6
De ondertekening van het contract
VLNR André Olijslager, voorzitter Stichting Zeesleepboot
Holland, Fred van Beers, managing
director van Wärtsilä Netherlands, Sake Wijma,
penningmeester Stichting Zeesleepboot Holland.
(foto Henry Drost)
Zuiderzeeland geschonken aan de Stichting
Zeesleepboot Holland.
De expertise van Wärtsilä was voor het welslagen
van het project onontbeerlijk. Het werd
een circa 100.000 euro kostende megaklus die
met recht werd bekrachtigd en gewaardeerd
met een hoofdsponsorcontract. De onderlinge
werksfeer was perfect! Dat werd nog eens
onderstreept met wederzijdse kleine blijken van
erkentelijkheid. Zo ontvingen alle betrokkenen
bij het overhalen van de motor van de Stichting
Zeesleepboot Holland een uniek fotoboek van
de renovatie met opnames van Henry Drost
Harlingen. De mannen van Wärtsilä hadden
voor hun collega’s op de Holland een mooi
geborduurd fleecheshirt.
De werkzaamheden betroffen: zuigers (wisselen)
, zuigerveren, voeringen cilinder koppen,
kleppen, blowers, grondlagers, nokkenaslagers,
cilinder smeertoestellen, inspectie tandwieltrein,
omzetinrichting, brandstofpompen, verstuivers,
drijfstanglagers, etc.

Fotoboek
in zeer
beperkte oplage
Fotograaf Henry Drost legde de complete
renovatie van de hoofdmotor van de Holland op
vakkundige wijze vast in hoogwaardige digitale
fotobestanden.
Exclusief voor de stichting Zeesleepboot
Holland werd een deel van deze bestanden
gebundeld tot een uniek fotoboek. Dit fotoboek
werd door de Stichting aangeboden aan
alle betrokkenen bij en medewerkers van het
indrukwekkende project.
De fotoboeken zijn voor de liefhebbers echter
ook te koop. De kosten: € 34,50. De fotoboeken
zijn te bestellen bij de Stichting Zeesleepboot
Holland (zie blz. 21 merchandise) of bij
Flevodruk Harlingen ( tel: 0517 - 43 00 43).
Let op de oplage is zeer beperkt.
Jacob van Althuis van Wärtsilä Netherlands
Harlingen neemt het eerste exemplaar van het
fotoboek in ontvangst van Gerrit Vlot.
Ook oud kapitein van der Wielen ontving een
fotoboek, dat direct zeer geïnteresseerd werd
bekeken. (foto’s Henry Drost)
7

Proefvaart van Den Helder
naar Harlingen
Henry Dost verslaat zijn belevenissen aan
boord van de Holland tijdens de eerste officiële
proefvaart met de gereviseerde Werkspoor
van Den Helder naar Harlingen op 1
maart 2010
Negen uur vertrek uit Den Helder. De Holland
lag afgemeerd aan een ponton bij Scheepswerf
Visser. Met de kraan van de scheepswerf werden
nog een aantal reddingsvlotten verplaatst,
die op het gangboord van het sleepdek lagen.
Ook lag het knalrood geschilderd Rescue vaartuig,
de Vosreliever, een voormalige loodsboot,
tegen de Holland gemeerd, die nog even weg
moest. De bemanning was al een half uur bezig
de meertrossen in te halen en de motor te starten.
De schoorsteen spuwde zwarte rookwolken
uit alvorens het schip achterwaarts begon weg
te draaien van de Holland. Tot grote schrik van
de bemanningsleden op het achterdek van de
Holland scheerde de overhangende boeg van
de Vosreliever,rakelings langs het zoeklicht van
de Holland. Een haastig naar beneden gevierde
stootbuffer en het afduwen van een van de
vrijwillige bemanningsleden, mocht niet meer
baten. Met een klap ramde de Vosreliever het
berghout van het achterdek, gelukkig zonder
schade aan te richten. De trossen waaraan
de Holland gemeerd waren werden nu ook
los gegooid en langzaam voeren we langs het
dok, waarin het vorige week had gelegen om
in het brede gedeelte van het kanaal soepel te
draaien. Weer bij de werf aangekomen, lag het
Resque vaartuig dwars in het kanaal. Het had
met zijn kont de kade geramd en de opvarenden
waren bezig de motor te starten, die iedere
keer weigerde maar wel vervaarlijk zwarte
rookwolken uitbraakte. We konden er niet langs.
Ze hebben een sleepboot nodig opperdenden
de mannen van de Holland. Het duurde bijna
een half uur voordat ze het vaartuig aan de wal
hadden.
Wat zal Bert foeteren daarboven mompelde
bootsman Balke. Maar het leed was nu geleden
en manoeuvrerend met de boegschroef pas-
8
seerde de Holland de bruggen en schutsluis
alvorens het ruime sop van het Marsdiep te
kiezen. Het toerental van de Werkspoor werd
opgevoerd en de stoere monteurs en technici
van Warsila loerden vergenoegd door de
openstaande machinekamerkap naar de soepel
draaiende Werkspoor. Dat duurde niet zo lang
want de Holland begon op de Noordzee waar
de storm van het weekend nog niet was uitgeraasd,
behoorlijk te stampen. Veel verorberde
broodjes en genuttigde ontbijten verdwenen
dus over de railing en menigeen zat wat witjes
op het achterdek naar de aanrollende golven te
kijken, terwijl de kust van Texel langzaam aan
de horizon voorbij gleed.
Ter hoogte van de Texelse vuurtoren begroetten
we het betonningsvaartuig ‘Terschelling’ dat
een grote boei op het achterdek had getakeld.
Onder de kust van Vlieland naderde een
SAR-helicopter ons die even een mannetje bij
ons op het slingerende sleepdek neerliet om
wat broodjes uit de kombuis te halen. Het was
een prachtig gezicht hoe de reddingswerker
door de heli weer werd opgepikt en slingerend
aan de takel omhoog werd gehesen. Nog een
keer scheerde de gele heli over de Holland
om daarna richting thuishaven op Vlieland te
verdwijnen.
De zestig jaar oude Werkspoor liep als een
zonnetje en de klassieke bergingssleepboot
joeg als een volbloed jager over de woelige
Noordzee en het Stortemelk naar de vaarweg
over de Waddenzee, waar de deining afnam en
de zeezieke passagiers weer praatjes kregen.
In Harlingen werd door scheepswerktuigkundige
Gerrit Vlot, namens de Stichting Zeesleepboot
Holland, aan directeur van Wartsila
Harlingen het eerste exemplaar uitgereikt van
een foto-album van de revisie-werkzaamheden
van de hoofdmotor van de Holland.
Alle mensen die daadwerkelijk hebben meegewerkt
aan de revisie werkzaamheden krijgen
van de Stichting dit herinneringsalbum cadeau.

Afduwen hielp niet. Gelukkig is de Holland
stevig gebouwd.
De telegraaf op volle kracht.
Machinist Gerrit Vlot had
een makkie.
Wachten..., de Vosreliever midden in het kanaal.
Een bemaniingslid van de
SAR-helicopter komt even
wat broodjes halen op de
Holland.
De Holland passeert de Terschelling van de kustwacht bij Texel. (foto’s Hemry Drost)
9

Sponsordag 2010 met ZZW 6 tot 7
Beaufort
Het was echt Holland weer op donderdag 1
april jl. tijdens de jaarlijkse sponsordag. Tijdens
de zonnige tocht van september vorig
jaar door de Rotterdamse havens, meldde
een van de gasten aan boord dat het wel
eens aardig zou zijn met slecht weer te gaan
varen. Per slot van rekening moest de Holland
er in haar bergingsjaren juist dan op uit
. Wel, dit jaar was het zover. Er waaide een
pittige zuid-zuidwester 6 tot 7 Beaufort. De
anderhalve meter hoge, brekende golven met
witte koppen op de Waddenzee deden hun
werk en de Holland bewoog soepeltjes mee.
Niemand werd zeeziek. Het was machtig!
De ruim 60 gasten aan boord genoten na
afloop van de vaartocht dan ook volop van het
overheerlijke captainsdiner bereid door Holland
kok Hans van der Aar. Hans die jarenlang op de
sleep vaart werkte als kok weet als geen ander
een overheerlijke nautische hap te bereiden.
Hij kreeg dan ook menig compliment.
Tijdens de ruige tocht werden de Holland sponsors
bijgepraat door voorzitter Andre Olijslager
en penningmeester Sake Wijma.
Bijzondere aandacht werd gegeven aan de
‘Nienhuiskalender’. Een kalender voor 2011, met
10
daarin een prachtige collectie foto’s gemaakt
in de jaren 1960 – 1970 door wijlen Andries
Nienhuis, destijds marconist aan boord van de
bergingsjager Holland.
Zijn dochter Annet bood het eerste exemplaar
aan aan voorzitter André Olijslager. ( lees
verder op blz 9)
Verder werd na afloop van de vaartocht aandacht
gevraagd voor de Tall Ships Races van
de STI door Robin Snouck Hurgronje en Monique
Touw. Dit middels een indrukwekkende
presentatie die met interesse werd gevolgd. De
gemeente Harlingen brengt een bid uit voor de
Tall Ships Races 2014.

Timmerman Roelf Patje
na 60 jaar terug aan boord
Kleinzoon Jan Landman, dochter Bea Landman-Patje en schoonzoon Piet Landman flankeren
de 87-jarig Roelf Patje die tijdens de donateurvaartocht van zondag 18 april voor het eerst
sinds 60 jaar weer aan boord is. Trots zijn ze op hun grootvader en (schoon) vader die ooit
timmerman was bij Kielman & Huisman uit Westerbroek Groningen en een deel van de betimmering
aan boord van de Holland voor zijn rekening nam. Volgens eigen zeggen maakte hij
o.a. de originele tafeltjes in de salon.
Een bijzonder verhaal is het, zo vertelt schoonzoon
Piet. Roelf Patje communiceert moeizaam
omdat hij doof is. “Een poosje terug vertelde de
oude man zo maar opeens dat hij de proefvaart
van de Zeesleepboot Holland had meegemaakt
. En niet zomaar, hij wist nog van alles te
melden over de bouw van de Holland bij Ferus
Smit en over de heer Doeksen die regelmatig
kwam kijken. Wij zijn daarna eens gaan zoeken
op internet en kwamen op de site van de Stichting
Zeesleepboot Holland. Zodoende kwamen
we er achter dat alle informatie die mijn schoonvader
gaf inderdaad klopte.”
“En wat gebeurt er een paar weken na dit
voorval: we ontdekken in het Dagblad van het
Noorden een grote advertentie waarin wordt
opgeroepen donateur te worden. Nou dat kon
gewoon geen toeval zijn. En hier zitten we nu
met zijn vieren.”
Bea en Piet, die in het dagelijks leven een
borduurstudio runnen in Zoutkamp, zijn meteen
donateur geworden.
De oude Roelf Patje kan zich niet meer
helemaal precies herinneren hoe lang hij aan
het werk is geweest op de Holland. Wat hij
wel weet, is dat veel van het timmerwerk in
de werkplaats werd gemaakt en daarna aan
boord geplaatst en ingetimmerd. Verder zal hij
de proefvaart die hij mocht meemaken nooit
vergeten. De heer Patje woont inmiddels in het
Groningse Ulrum.
Foto boven: vlnr: Jan Landman, Piet Landman,
Roelf Patje en Bea Landman-Patje aan een van
de tafeltjes in de salon van de Holland waarvan
de originele versies werden getimmerd door
de heer Patje.
11

Als het hevig stormde hing er bij ons
thuis een lichte spanning in de lucht
Onderstaand de toespraak van Annet Nienhuis, uitgesproken op 1 april 2010
aan boord van de ‘Holland’.
Annet Nienhuis: “Goedemiddag. Ik heb het woord gekregen, omdat ik degene ben die vandaag
het eerste exemplaar van de ‘Holland-kalender 2011’ mag presenteren. Het bijzondere
van deze nieuwe kalender is, dat alle foto’s gemaakt zijn door mijn vader Andries Jan Nienhuis
die van 1962 tot 1972 telegrafist is geweest op de ‘Holland’. Ik ben Annet Nienhuis, de
oudste dochter van Andries Nienhuis. Mijn zus Babs had vandaag ook graag hier willen zijn,
maar zij woont in Italië en kon jammer genoeg niet naar Nederland te komen. Babs en ik vinden
het geweldig dat de Holland-kalender 2011 een ‘Nienhuis-kalender’ is geworden. We zijn
allebei heel trots op onze vader die alle prachtige foto’s voor deze kalender gemaakt heeft.
In de periode dat de foto’s gemaakt zijn waren
wij nog jonge kinderen en we woonden op
Terschelling. Onze vader werkte op de Holland
en dat vonden we geweldig interessant.
We vonden de Holland veruit het mooiste
schip in de hele haven van Terschelling en
iedereen in onze omgeving was het met ons
eens. Het bergingswerk sprak enorm tot onze
verbeelding: de Holland ging er in weer en
wind op uit om schepen in nood te redden. Dat
was avontuurlijk en spannend werk. Als het
hevig stormde hing er bij ons thuis een lichte
spanning in de lucht. Zou het varen worden?
Er stond altijd een ingepakte weekendtas klaar
in de slaapkamer, zodat onze vader binnen
enkele minuten paraat was om te vertrekken.
Als de Holland moest uitvaren leefde het hele
eiland mee. De radio’s werden afgestemd op de
visserijband om iets op te vangen van het radio-
12
De Holland-Nienhuis-kalender
verkeer en vaak vroegen mensen aan ons ‘Hoe
gaat het met de Holland, weten jullie al iets?
We voelden ons zeer betrokken bij het wel en
wee van de Holland. Als de Holland terug kwam
van een bergingsklus stonden er altijd veel
eilanders en familieleden van de bemanning op
de kade te wachten. Wij waren de dochters van
één van die bemanningsleden: papa was onze
held, we waren erg trots op hem.
Als onze vader weer thuis was deed hij de
filmrolletjes op de post en als de dia’s waren
ontwikkeld en ingeraamd volgde het ritueel van
dia’s kijken. Het diascherm werd uitgerold, de
woonkamer werd verduisterd en de diaprojector
ging aan. Vervolgens zagen mijn moeder, mijn
zusje en ik levensgroot en in heldere kleuren
de beelden van de meest recente reis van de
Holland. Ik heb het ook al in mijn inleiding voor

de Holland-kalender 2011 geschreven: de dia’s
van mijn vader vormden zo onderdeel van ons
gezinsleven.
Dit alles speelde in de jaren ’60 en begin jaren
’70 van de vorige eeuw. Het is ondertussen
geschiedenis geworden. Het bergingswerk van
de Holland is geëindigd, in het scheepvaartverkeer
worden geen morseseinen meer gebruikt,
het beroep van telegrafist bestaat niet meer
en foto’s zijn tegenwoordig digitaal. Gelukkig
bestaat de Holland nog wel (al had het niet veel
gescheeld) en de belangstelling voor dit mooie
schip is nog steeds heel groot. Dit heeft ook
gevolgen gehad voor de foto- en diacollectie
van mijn vader. Deze heeft historische waarde
gekregen en het zou zonde zijn om die collectie
in ons familiearchief te laten verstoffen. Mijn
zus en ik vinden het echter wel heel belangrijk
om feeling te houden met de collectie. De dia’s
horen bij ons, bij ons gezin, bij onze jeugd op
Terschelling en bij onze vader van wie wij heel
veel gehouden hebben.
Dit heb ik ook verteld aan Hilda Boesjes van
de Stichting Zeesleepboot Holland. Zij belde
mij in het voorjaar van 2008 omdat ze de foto’s
en dia’s die mijn vader op de Holland had gemaakt
graag eens wilde zien. Samen met Bert
Vliegers is ze bij mij thuis geweest en hebben
we dia’s gekeken. Het werd een hele leuke
middag: de geschiedenis leek zich te herhalen:
het diascherm werd uitgerold, de slaapkamer
werd verduisterd en levensgroot en in heldere
kleuren verschenen de vertrouwde beelden op
het scherm. Bert Vliegers vertelde de verhalen
erbij, zoals mijn vader dat in het verleden ook
deed, maar Bert deed het nog ietsje smeuïger.
Dit was ook mijn eerste kennismaking met
Bert. Ik vond het heel fijn te merken dat hij
mijn vader echt goed heeft gekend. Ze hebben
jaren samen op de Holland gevaren en trokken
ook veel met elkaar op. Bert kwam ook op een
heel aantal dia’s voor, hoewel ik soms wel wat
moeite had om hem in zijn jongere gedaante
te herkennen. Hilda was laaiend enthousiast
over de dia’s en de hoge kwaliteit ervan. Zij
was degene die kwam met het idee van een
‘Nienhuis-kalender’. Mijn zus Babs en ik vonden
dit een geweldig leuk idee. We hebben aangegeven
dat we wel graag nauw betrokken wilden
blijven bij de collectie van onze vader. Voor ons
was het geen optie om de dia’s weg te geven
en er vervolgens het contact mee te
verliezen. Hilda heeft dit uitstekend
aangevoeld en begrepen.
Dankzij het enthousiasme, de inzet
en het doorzettingsvermogen van
Hilda en Bert is dit project tot stand
gekomen. Bert kwam met het idee
om voor elke maand van het jaar
foto’s te kiezen van bergingen of
andere acties van de ‘Holland’ die
werkelijk in diezelfde maand van
het jaar hebben plaatsgevonden.
Hilda, Bert en ik hebben gezamenlijk
ongeveer 400 dia’s uit de
collectie van mijn vader bekeken
en een selectie gemaakt voor deze
kalender. Bert heeft bij elke maand
een toelichting geschreven die op
de achterkant van ieder kalenderblad
te vinden is.
Nu is het moment gekomen om het
eerste exemplaar van de Nienhuiskalender
aan André aan te bieden.
De kalender is prachtig geworden.
Ik wil iedereen bedanken die zich
voor het maken van deze kalender
heeft ingezet en ik hoop dat veel
mensen in 2011 van de foto’s van
mijn vader zullen genieten en zo
hun steentje bijdragen aan het onderhoud
van dit prachtige schip. “
13

Donateurdagen 2010
Dank u wel! Alle donateurs die met ons mee hebben gevaren! Het was gezellig en wij hebben
genoten! Hopelijk u ook! De stemming zat er goed in. Veel nieuwe gezichten beginnen zich
steeds beter thuis te voelen aan boord. Een kijkje in de machinekamer, een praatje op de brug,
een onderonsje met een van onze vrijwilligers, een broodje in de kombuis of lekker uitwaaien
op het voordek en zo mogelijk ook nog even zeehonden kijken. Dat is een vaartochtje aan
boord van de Holland, zoals het werd meegemaakt door ruim 700 belangstellenden. Er werden
dit jaar 9 vaartochten gemaakt in het weekend van 9 t/m 11 april en op zaterdag 17 april.
Volgend jaar worden de vaartochten gepland in 2 weekenden.
Het is een vast ritueel, vervoermiddel parkeren,
aanmelden voor de gangway, daarna melden
in de redershut en dan een bakkie in de salon!
Dat bakkie is gratis en voor de rest van de te
nuttigen consumpties zijn, indien gewenst,
bonnen aangeschaft, bij het inschrijven in de
redershut. Per drankje wordt een bonnetje
afgerekend, maar ook voor een broodje gezond
of een broodjes kroket dat in de kombuis kan
worden gehaald wordt een bonnetje ( oftewel 2
euro) betaald. En er is natuurlijk verse soep!
Vlak voor vertrek wordt een welkomstwoordje
gesproken door een van de de bestuursleden:
Jos Paques, Sake Wijma of André Olijslager.
Tijdens het varen is er dan ook nog de mogelijkheid
om leuke Holland spullen aan te schaffen.
Alles voor het goede doel: het in de vaart
houden van ons nautisch monument.
Van veel donateurs kwam de vraag naar wat
meer leuke kleine dingetjes. Daar wordt aan
gewerkt!
Via een actie in samenwerking met het Dagblad
van het Noorden kwamen circa 50 nieuwe
14
donateurs aan boord. Vorig jaar sloten zich via
een actie met de Leeuwarder Courant circa 80
personen aan bij de Holland-familie. Welkom!!
Waar iedereen aan boord altijd erg naar uitkijkt
is of er ook weer mensen zijn die een bijzonder
verhaal te vertellen hebben, of oude foto’s of zo
hebben meegenomen. Dit jaar waren dat o.a.
de 87 jarige Roelf Patje uit Westerbroek, die de
Holland mee intimmerde in 1951. (lees meer op
blz 13).en Luut Dijkstra uit Groningen die als
17-jarige foto’s maakte van de Holland toen die
in 1951 klem kwam te zitten in de Bonte brug te
Groningen. ( zie blz 4).
Voor de donateurdagen van volgend jaar
ontvangt u allen weer ruimschoots van te voren
persoonlijk bericht.

15
OPROEP
Voor ons archief zijn wij nog op zoek naar
oude foto’s en filmpjes van de Holland.
Heeft u materiaal en heeft u er geen bezwaar
tegen dat wij een kopie maken voor
ons archief dan houden wij ons van harte
aanbevolen.!
Voor meer info: info@zeesleepbootholland.nl
of tel 0517 43 38 48 ( vragen naar
Petra)
15

Natte voeten. Stoere mannen en vrouwen genieten op de
Noordzee van een vaartocht met de Holland.
(foto Hemry Drost)

Werfbeurt Visser
15 januari-26 februari
Op 15 januari 2010 kon rond 18.30 uur worden afgemeerd bij scheepswerf Visser in Den Helder.
Meteen de volgende dag werd een begin gemaakt met de werkzaamheden want de beschikbare
tijd moest optimaal worden benut. Het project overhalen motor bij Wartsila Harlingen
was prachtig geklaard maar er viel nog meer te doen. De roerkoning werd gereviseerd,
het onderwaterschip is geverfd, twee compressoren zijn herplaatst, de setlingtank onder
handen genomen, de reddingsmiddelen gecontroleerd en de Holland kreeg een watermaker.
Onderstaand een selectie uit de verslaggeving zoals die is verzorgd door Rob Balke.
“In onze tweede week van het onderhoud bij
Visser concentreren we ons voorlopig nog op
de machinekamer, ten eerste omdat daar nog
meer dan genoeg te doen is maar ook omdat
het totaal geen weer is om buiten onderhoud te
plegen in verband met het winterweer. Later in
het dok zal de roerkoning van onderuit verwijderd
worden.
Ondertussen is de elektromotor van koelwaterpomp
2 door Sybrand bekeken omdat de lagers
herrie zouden maken maar daar was niets
bijzonders aan te vinden net zoals de pomp zelf
dus de elektromotor kan weer terug geplaatst
worden.”
Watermaker
“Voor de watermaker zullen er nog wel enige
aanpassingen gedaan moeten
worden aan SB generator,
zoals leidingen leggen etc.
De watermaker werkt ongeveer
als volgt, het zeewater wordt
verwarmd door het koelwater
van SB generator en door een
vacuüm verhit tot ongeveer 80
graden waardoor het zout afgescheiden
wordt en er drinkbaar
water naar de drinkwatertanks
gepompt wordt.
(ik hoop dat ik het zo goed
gezegd heb Gerrit)
18
De installatie maakt dan ongeveer 1500 liter in
24 uur, we kunnen alleen water maken buiten
de 5 mijl maar op onze wat langere reizen
komen we eigenlijk nooit meer water tekort.
Er moet nu wel HADEX toegevoegd worden,
hiervoor wordt in de schroefastunnel een installatie
geplaatst die aangesloten wordt op het
drinkwatersysteem.”
Dokken
“Voor het dokken krijgen we hulp van een
sleepbootje omdat we zelf geen voortstuwing
hebben. Omdat het dok lek bleek kreeg men
het niet voor elkaar ons geheel uit het water te
halen.
Na het verwijderen van de roerkoning, afspuiten
schip en inspectie van Lloyds (huiddikte metingen)
gaan we weer het dok uit tot ongeveer half
februari.
De roerkoning gaat naar een bedrijf in Zaandam
waar hij opgespoten wordt en waar ze een
grote draaibank hebben.
De roerkoning was licht ingelopen en ter hoogte
van het lager ietwat ingeteerd maar het viel,
gezien het aantal jaren, mee.”
Brandstofpompen
“Verder zijn de brandstofpompen door monteurs
van Wärtsilä afgeperst en daarbij bleek dat er 4
pompen vervangen moeten worden waarvan er
één noodzakelijk is en die andere drie voor de
zekerheid en 2 pompen worden overhaald.”
Lloyds
“Ter voorbereiding op de dokking hebben Jacob
en Wouter de mangaten van de voorpiek, drinkwater-
droge tanks en kofferdam vast losgehaald
daar Lloyds deze wil inspecteren.
Dit was een vrij moeizame klus omdat diverse
bouten en moeren behoorlijk vastzaten.
Samen met Piet heb ik het stokanker verwijderd
waarbij Piet weer ouderwets aan de gang kon
met zijn snijbrander.
Het stokanker is naar Teerenstra om gestraald
te worden samen met de beugels en de
afdekkap van de roerkoning, na het stralen en
conserveren komt het stokanker op zijn “oude”

plekje achterop de
machinekamer kap te
hangen.”
Schoon schip
“De stuurmachinekamer
is door de
firma Witkamp geheel
ontvet en schoongemaakt,
iets wat geen
overbodige luxe was. De smeerpomp in de
stuurmachine kamer is van boord gehaald door
Gerrit en voor onderhoud weg gebracht. Tevens
worden er dan twee extra smeerpunten aangebracht
voor het smeren van de onderste lager
schalen en wordt de pomp afgesteld.
De pakbus pakkingring is naar de draaierij gebracht
voor het opschonen zodat de pakkingringen
beter passen.
Holland Safety is geweest om de blussers,
ademlucht apparaten, ontsnappings maskers
en automatische zwemvesten te keuren.
De RIB aan SB is terug van onderhoud en
daaraan zijn diverse aanpassingen gedaan zoals,
het vervangen van de diverse meters die nu
in kunststof uitgevoerd zijn, nieuwe hijsbanden
en een vaste aansluiting voor de acculader.
Verder hebben we nu een reddingsboei aan
boord en is er een doorvoer gemaakt van de
kuip naar het spuigat achter in om het overtollige
water uit de kuip sneller kwijt te zijn.”
Anodes
“Tijdens het dokken
moesten de ankers en
kettingen weer uitgedraaid
worden maar gelukkig
konden ze nu op
de dokvloer liggen, we
kunnen dan de ketting
proefsgewijs op slijtage
meten en de merken
opnieuw aanbrengen.
Tijdens de dokbeurt
zijn diverse buitenboord
afsluiters verwijderd voor
onderhoud c.q. vervanging,
ook zijn er in de
hoge en lage inlaatkast
en in de inlaatkast van de haven generator
speciale anodes geplaatst die een stroomstootje
afgeven, waarna er koper aanslag in
de leidingen komt wat er dan voor zorgt er dan
zorgen dat er minder aangroei en roestvorming
plaatsvindt in de leidingen.
Deze toch wel dure investering verdient zich
terug omdat er dan minder leidingen vervangen
moeten worden.”
“Eenmaal leeg zagen we al gauw dat er aan
de tanks niets mankeert dus deze inspectie
doorstaan we ook weer met glans.
De roerkoning, lagerschalen en nieuwe kogellager
waren dinsdag afgeleverd en donderdag
werd alles deels weer terug geplaatst en
afgemonteerd.
Vrijdagmiddag was Lloyds aan boord voor een
inspectieronde en ook hij had weinig bijzonderheden.
Zaterdag hebben de mannen van Braspenning
het onderwaterschip verder in de verf gezet en
dat ziet er weer prachtig uit.
.
Nu Lloyds de tanks goedgekeurd heeft konden
we de ballasttanks weer optoppen met water.
Gijs heeft voor de passagiers hutten trappetjes
gemaakt zodat men makkelijker in de bovenste
bedjes kan komen.
Weerstand is klaar met het aansluiten van de
watermaker en Sewage installatie en nu is het
alleen nog het in bedrijf stellen wat rest.
Woensdag weer ontdokt, een dag later dan
gepland, en zijn we voor de laatste dagen weer
voor de kant.
Donderdag zijn de brandstofpompen geplaatst
door Johan en zijn collega van Wärtsilä, aan
het eind van de dagwaren ze dan zover dat
er proefgedraaid kon worden en uiteindelijk
draaide de motor als een zonnetje zowel voor
als achteruit.
Zo en dan zit het onderhoud in Den Helder bij
Visser er weer op, maandag om 09.00 uur vertrekken
we naar Harlingen met een flink aantal
gasten en bemanning.
Ik weet niet hoe jullie erover denken maar ik
zal blij zijn als we weer ruim water om ons
heen hebben want het heeft allemaal weer lang
genoeg geduurd wat mij betreft.”
19

Oude tijden herleven
Met de Zeesleepboot Holland van Terschelling naar Harlingen en weer terug
Een stukje nostalgie, zo kan de jongste actie van Stichting Guusjen in samenwerking met
Stichting Zeesleepboot Holland het best worden gezien. In de jaren ’50 en ’60 van de vorige
eeuw werd de zeesleepboot Holland in tijden van grote drukte ingezet als veerboot voor de
passagiersdienst van Rederij Doeksen. Wie toen jong was kan zich de overtochten in de sfeer
van Hollands Glorie nog als de dag van gisteren herinneren. Komende zomer gaat de zeesleepboot
Holland opnieuw de oversteken maken en wel op maandag 2 augustus, zondag 8
augustus, maandag 9 augustus en vrijdag 13 augustus.
20
Vertrek- en aankomsttijden:
Maandag 2 aug:
13.00 u vertrek Terschelling
15.00 u aankomst Harlingen
16.00 u. vertrek Harlingen
18.00 u. aankomst Terschelling
Zondag 8 aug:
09.00 u vertrek Terschelling
11.00 u aankomst Harlingen
17.00 u vertrek Harlingen
19.00 u aankomst Terschelling
Maandag 9 aug:
07.30 u vertrek Terschelling
09.30 u aankomst Harlingen
11.00 u vertrek Harlingen
13.00 u aankomst Terschelling
Vrijdag 13 aug:
10.00 u vertrek Terschelling
12.00 u aankomst Harlingen
13.00 u vertrek Harlingen
15.00 u aankomst Terschelling
• De kosten van een enkele reis bedragen:
€ 20,00
• De kosten van een retourtje: € 40,00
Kinderen tot en met 11 jaar: half geld.
• Het is zo dus mogelijk vanaf het eiland
Terschelling een dagtripje te maken naar
Harlingen en weer terug.
• De tickets kunnen via internet of aan de
balie in de vertrekhallen bij Rederij Doeksen
worden aangeschaft.
• Wees er op tijd bij! Het aantal plaatsen
per afvaart is beperkt.
• Het is niet mogelijk grote hoeveelheden
bagage mee te nemen, liefst wordt dit
beperkt tot een stuks (hand) bagage per
persoon.
Vanaf Terschelling wordt vertrokken vanaf
de haven op West. In Harlingen vertrekt
de Holland vanaf de locatie Nieuwe Vissershaven
ongeveer ter hoogte van de
Verbindingsweg.

De Stichting Zeesleepboot Holland en Stichting
Guusjen zien een en ander als een prachtige
manier om oude tijden te later herleven. De
Stichting Zeesleepboot Holland vanuit haar
doelstelling de Holland als varend monument
voor het nageslacht te bewaren. De St. Guusjen
van haar unieke doelstelling om de Holland
voor het eiland Terschelling te bewaren. Tijdens
de tochten worden de passagiers volop in de
gelegenheid gesteld de Holland te bezichtigen.
Er wordt voor de oversteken uitgebreid de tijd
genomen. De verkoop van tickets gebeurt via
Rederij Doeksen. De eventuele opbrengst van
deze actie komt volledig ten goede aan de
instandhouding van de Zeesleepboot Holland
als varend monument.
De tochten zijn vooral bedoeld als een pure
Holland-beleving!
21

Waar kunt u ons vinden in 2010
22 mei Scheveningen North Sea Regatta (onder voorbehoud)
30 mei Harlingen Mooiweer vaartocht
5 juni Maassluis Dag van de zeesleepvaart
26 juli - 15 augustus Terschelling Open voor rondleidingen, Captainsdinners etc.
2,8,9 en 13 augustus Terschelling Historische overtochten
19 - 23 augustus Amsterdam SAIL Amsterdam 2010
3, 4 en 5 september Rotterdam Wereldhaven Dagen (onder voorbehoud)
24 - 31 oktober Terschelling Open voor rondleidingen, Captainsdinners etc.
24 oktober Terschelling Dag met OudOpvarenden
(datum onder voorbehoud, uitnodiging volgt)
20 november Harlingen Zeebenen vaartocht
Advertentie uit de
Browns Nautical
Almenac 1957.
22

Merchandise
U kunt onderstaande producten aan boord kopen of via e-mail of telefoon bestellen.
Hierbij moeten wij aantekenen dat de telefoon uitsluitend op de dinsdag en donderdagochtend
bezet is. Uw bestelling kunt u zelf afhalen op ons kantoor te Harlingen. U
kunt een en ander ook via de post laten bezorgen, hiervoor worden verzendkosten in
rekening gebracht.
Boek HOLLAND PESK
Prijs: € 24,50
Verzendkosten à: € 8,50
12 verschillende ansichtkaarten
Zeesleepboot ‘Holland’e 4.90
Uitgave: Flevodruk Harlingen
HOLLAND MEESLEPEND is een boek over mensen en hun band met de legendarische Terschellinger zeesleepboot ‘Holland’, verteld in
veertig interviews. Van de bouw tot de dreigende sloop en de moeizame, maar prachtig geslaagde restauratie. Aan het woord komen eerst de
mannen die bij vliegend stormweer uitvoeren naar een schip in nood, en de achterblijvers, vrouwen en kinderen. Zij allen maakten de ‘Holland’
tot méér dan een schip – een begrip, een jongensdroom zelfs. Dan volgt het verhaal van die andere redders, de mannen en vrouwen die
de boot hebben behoed voor de sloop. In 1998 verkocht Rederij Doeksen de ‘Holland’ aan een bewonderaar van het schip, maar daarmee was
het behoud, de beoogde restauratie, nog lang niet zeker. Dat het toch is gelukt, is het werk geweest van mensen die er met de volharding van
een zeesleepboot aan hebben getrokken om sponsors binnen te halen. En het is het werk van de mannen met de gouden, eeltige handen, die
als vrijwilliger de restauratie hebben aangepakt en die de ‘Holland’ thans varende houden. Maar waarom doe je dit allemaal, waarom laat je
je meeslepen door zo’n oude boot? Dát is het geheim van de ‘Holland’.
JAN HEUFF (1948) woont en werkt op Terschelling als publicist en fotograaf. Recente boeken van zijn hand zijn ‘Vaarwijzer Waddenzee’ en
‘Jhr. J.W.H. Rutgers van Rozenburg, de Terschellinger museumreddingboot’. Hij was vijftien jaar eindredacteur van Terschelling Magazine.
Pakketje met 10 ansichtkaar-
ten van de Zeesleepboot
Holland
Prijs: € 4,90
Verzendkosten à: € 3,50
ISBN 978-90-70886-77-6
Uitgave: Flevodruk Harlingen i.s.m. Stichting Zeesleepboot Holland
Fotoboek revisie Werkspoor.
Prijs: € 34,50.
Een uniek fotoalbum over
de revisie van de Werkspoor
van de Holland.
Verzendkosten à: € 7,50
Nienhuis kalender 2011
Zeesleepboot Holland
Prijs: € 17,50
Verzendkosten à: € 8,50
HOLLAND
MEESLEPEND
Mensenwerk op en rond de Terschellinger zeesleepboot
JAN HEUFF
Voor bestellingen bel: 0517-433 848 (dinsdag- en donderdagochtend)
of mail uw bestelling naar:
info@zeesleepbootholland.nl.
Uw contactpersoon is: Petra Hofstra.
JAN HEUFF HOLLAND MEESLEPEND
Meeslepend is een boek over
mensen en hun band
met de legendarische Terschellinger
zeesleepboot ‘Holland’,
verteld in veertig interviews.
Boek Holland Meeslepend
Prijs: € 21,50
Verzendkosten
à: € 7,50
Documentaire
Zeesleepboot
Holland,
Paraat En
Start Klaar
Nu € 10,-
DVD Guusjen!
Prijs: per DVD
€ 15,-
Verzendkosten
à: € 4,00
Boek Guzjen
Prijs: € 7,50
Verzendkosten à: € 4,50
Pet
Nu € 10.-
Verzendkosten
à: € 4,50
Bouwpakket
Zeesleepboot Holland
Prijs: € 65,00
Verzendkosten à: € 8,50
23

Zondag 30 mei 2010
Extra Mooiweer
vaartocht voor donateurs
De maand mei, zo is de afgelopen jaren gebleken,
biedt ons veel mooi weer dagen.
Dagen waarop het fantastisch is om lekker
het water op te gaan, even een bezoekje te
brengen aan de zeehonden op de Richel en
tussen Terschelling en Vlieland door het zeegat
uit te varen. Bij mooi weer is de Noordzee
een oase van rust. Graag bieden wij donateurs
van de Holland de kans een mooi weer
dagje aan boord te beleven.
De Holland vaart vanaf 10.00 uur (inschepen
vanaf 09.00 uur) tot 16.00 uur. Er mogen
maximaal 80 mensen mee. De kosten voor
het meevaren bedragen € 25,00 per donateur.
Introducés betalen € 55,00 per persoon. Aan
Zaterdag 20 november 2010
Vaartocht voor donateurs
met Echte Zeebenen
Wie wil er eens meevaren op een moment dat
de weersomstandigheden wel eens een stuk
slechter kunnen zijn dan tijdens de reguliere
donateurdagen? Oftewel, bij omstandigheden
waarbij in de gloriedagen van de Holland
juist gevaren móest worden. Dat kan. Op zaterdag
20 november 2010 is er de ‘Echte Zeebenentest’.
24
boord zijn, net als tijdens de reguliere donateurdagen,
consumptiebonnen te koop. Koffie en
thee zijn bij de prijs inbegrepen.
Er wordt vertrokken vanaf de ligplaats aan de
Nieuwe Vissershaven Harlingen (tegenover de
Verbindingsweg).
Wilt u meevaren op 30 mei dan kunt u zich
per e-mail aanmelden onder vermelding van
uw naam en “Mooi weer vaartocht” via: info@
zeesleepbootholland.nl .
Indien u bij de eerste tachtig aanmeldingen zit,
ontvangt u van ons bericht en het verzoek om
de betaling te voldoen.
Alle correspondentie liefst uitsluitend per e-mail.
En nu maar hopen op mooi weer op 30 mei,
want dat hebben wij natuurlijk niet in de hand.
De Holland vaart dan vanaf 10.00 uur (inschepen
vanaf 09.00 uur) tot 16.00 uur. Er wordt gekoerst
richting Noordzee. Er mogen maximaal
50 mensen mee. De kosten voor het meevaren
bedragen € 25,00 per donateur. Introducés
betalen € 55,00 per persoon. Aan boord zijn,
net als tijdens de reguliere donateurdagen,
consumptiebonnen te koop. Koffie en thee zijn
bij de prijs inbegrepen.
Er wordt vertrokken vanaf de ligplaats aan de
Nieuwe Vissershaven Harlingen (tegenover de
Verbindingsweg).
Wilt u meevaren op 20 november dan kunt u
zich per e-mail aanmelden onder vermelding
van uw naam en “Echte Zeebenen Vaartocht”
via: info@zeesleepbootholland.nl . Indien u bij
de eerste vijftig aanmeldingen zit, ontvangt u
van ons bericht en het verzoek om de betaling
te voldoen.
Alle correspondentie liefst uitsluitend per e-mail.
En nu maar hopen op slecht weer op 20 november,
want dat hebben wij natuurlijk niet in
de hand.

Nieuws in het kort
Aanvaartochten
Meevaren naar locaties
Niet elke vaartocht van de Holland vindt plaats
vanuit Harlingen of Terschelling. Regelmatig
vertrekt de Holland naar een afvaartpositie
elders. Bijvoorbeeld naar: Delfzijl, Amsterdam,
Maassluis, Rotterdam, etc.
Het is voor donateurs mogelijk om mee te varen
vanuit Harlingen naar zo’n nieuwe positie of
vanuit de betreffende locatie weer terug naar
Harlingen. Wie mee wil moet flexibel zijn. Het
vervoer van of naar de locatie dient op eigen
gelegenheid georganiseerd te worden. Er zijn
per reisje maximaal 40 plaatsen beschikbaar.
Er wordt met de bemanning gegeten en gedronken.
De kosten zijn afhankelijk van de duur
van de tocht maar bedragen maximaal € 65,00
per persoon.
Wie geïnteresseerd is in een aanvaartocht kan
zich melden via e-mail adres: info@zeesleepbootholland.
Alle correspondentie liefst uitsluitend
per e-mail.
U ontvangt kort van te voren per e-mail bericht
zodra bekend is wanneer er wordt gevaren.
Holland bemanning uitgenodigd op skûtsjes
Op 7 april jl.beleefden schippers, bemanningen
en betrokkenen van de Friese skûtsjes ‘Lytsje
Lies’ uit Gaastmeer en het SKS skûtsje ‘Klaas
van der Meulen’ van Woudsend een vaartocht
aan boord van de Holland. De stemming zat er
al snel in en de zeilers voelden zich prima thuis
aan boord van de sleepboot. De bemanningen
konden het uitstekend met elkaar vinden. De
bevestiging van het opperbeste contact kwam
aan het eind van de middag toen Eelke Lok,
namens de schippers, de aanwezige bemanning
van de Holland uitnodigde voor een avondje
zeilen op het Heegermeer. Daarop reageerde
kapitein Bert Vliegers spontaan: “Ja, en dan
moet het minstens een zesje waaien”, hetgeen
bij kok Hans van der Aar even spontaan als
reactie ontlokte: “Ja nou, dan zet ik wel een
bakkie”. Er zullen binnenkort enkele foto’s en
films van skûtsjes in actie aan boord worden
vertoond.
Foto’s en filmmateriaal gevraagd
Voor het Holland archief en toekomstige publicaties
zijn wij altijd op zoek naar authentieke
beelden op foto of film. Wij zijn dan ook altijd
blij met mensen die een en ander meebrengen
tijdens vaardagen.
Tijdens de donateurdagen van dit jaar meldde
Willem van Keulen uit Culemborg, dat hij nog
filmbeelden had van een overstapmoment
op de Waddenzee. Deze beelden hebben wij
onlangs op DVD mogen ontvangen. Het gaat
om opnames gemaakt rond 1972 vanaf de
veerboot naar Terschelling. Op het sleepdek
van de Holland lopen mannen die net zijn overgestapt
vanaf de veerboot omdat er een ‘klus’
buitengaats was, zo werd destijds gemeld weet
Willem van Keulen zich te herinneren. Willem,
hartelijk dank!
Bent ook u in het bezit van foto en filmmateriaal
van de Holland dat houden wij ons van harte
aanbevolen voor een digitale kopie voor ons
archief.
Mail uw e-mail
Graag zouden wij indien mogelijk van al onze
donateurs met een e-mail adres ook dit adres
ontvangen ter completering van onze persoonsgegevens.
Het biedt ons de mogelijkheid snel en adequaat
een bericht door te geven.
Wij vragen u dan ook vriendelijk een e-mailtje
te sturen aan: info@zeesleepbootholland.nl
waarin u ook even uw naam en adresgegevens
vermeldt.
Alvast dank .
Holland en TallShips Races
Tijdens de sponsordag op 1 april 2010 werd
een korte presentatie verzorgd over de internationale
Tall Ships Races en de mogelijkheden
voor traineeschappen aan boord van deze
‘kathedralen der zee’. Robin Snouck Hurgronje
van de STAN ( Sail Training Association Netherlands)
en Monique Touw ( van Sailtraining at
Sea) maakten indruk met hun werkzaamheden
gericht op jonge mensen aan boord van de
schepen. Harlingen brengt dit jaar een bid uit
om als gasthaven te fungeren tijdens de regatta
op de Noordzee zoals die in 2014 staat gepland
in de STI (Sail Training International) agenda.
Primeur in led-verlichting aan boord
Aan boord van de Holland zijn onlangs de
bestaande bajonet verlichtingsarmaturen in de
walegangen vervangen door bajonet LED verlichting.
Hiermee heeft de Holland een primeur.
25

De mensen achter de Holland
Henk de Jonge
vrijwilliger vanaf het eerste uur:
”Het gaat mij niet om het varen maar om de mensen”
HARLINGEN- Tijdens de donateurdagen was hij aan boord om zijn steentje bij te dragen aan
het reilen en zeilen zoals alle gasten dat zo gewend zijn. Henk de Jonge (57) afkomstig uit het
Noord-Hollandse Westerland is kind aan huis aan boord en wordt door zijn collega bemanningsleden
hartelijk ontvangen. Maar echt bemanningslid voelt Henk zich niet. Hij is vrijwilliger.
Hij is een ijzerman, een man die vanaf het eerste uur bij de Holland betrokken is, zeg maar
vanaf het moment dat het nog een bonk roest was, net gered van de sloop. Het ruige werk in
die eerste jaren, dat is waar zijn hart ligt. Dat werk is klaar en het project is geslaagd. De Holland
is gered en daar is Henk met zijn collega vrijwilligers van het eerste uur trots op. Als hij
tijd heeft komt hij dan ook graag nog even langs en dan steekt hij ook graag even de handen
uit de mouwen, al gaat het dan om werk dat hij niet gewend is zoals trossen aanpakken of de
gangway aan boord zetten. Toch is en blijft de Holland een deel van zijn leven.
Het was rond 1998-1999 dat Henk’s kameraad
Piet Bakker vrijwilliger was geworden op de
Holland, die op dat moment in abominabele
toestand lag afgemeerd op de Oude Rijkswerf
in Den Helder. Piet vroeg aan Henk of hij zin
had om eens mee te gaan op een dinsdagavond
of zaterdagmiddag hij had wel een klusje
voor hem.
Henk: “Nou dat heb ik geweten. Ik mocht ‘lasrupsen’
op de machinekamerkap gaan vlakslijpen.”
Toen Piet hem daarna dan ook vroeg wat
hij er van vond kon hij volmondig melden dat
hij het helemaal niets vond. Een paar weken
later belde Piet weer met verzoek mee te gaan.
Henk vond alles goed als het maar niet weer
om rupsenslijpen ging. Toch kwam hij in het
constructie-, las- en slijpwerk en daar ligt Henk
zijn hart.
In eerste instantie waren Piet en Henk samen
als vrijwilliger in de weer maar geleidelijk aan
kwamen er meer mensen zoals Gerard van
Burgsteden en Harry Post,…………en werd het
steeds gezelliger.
In het begin was het uitsluitend ijzerwerk, lassen,
branden, etc. Later kwam Henk automatisch
ook in het hout terecht. Henk: “Een paal
in de salon, die heb ik met hout bekleed. Van
de gedraaide palen in de 2e klas heb ik 2 stuks
vernieuwd. “
Tot een jaar of vijf terug waren Henk en zijn
maten wekelijks aan boord.
Nadat de Holland in handen was gekomen
van de Stichting en er concrete doelen voor
exploitatie op tafel kwamen moest het allemaal
sneller en schoot het werk met de klussen op
vrije dinsdagavond en zaterdagmiddag niet op.
26
Er kwam ook wat geld en er kon werk worden
uitbesteed. “Ik snap dat natuurlijk wel maar ik
vond het wel jammer. Het werk, de mensen
onze ijzerploeg, dat is een deel van je leven. “
“Toen de Holland Den Helder verruilde voor
Harlingen als vaste ligplaats en de wekelijkse
klusmomenten vervielen werd de betrokkenheid
acuut minder en dat heeft natuurlijk ook te maken
met de reisafstand die van een kwartiertje
nu een dik uur werd. Maar ja, het werk was ook
klaar. Als dan de machinekamer, zoals afgelopen
winter helemaal overhoop wordt gehaald
denk ik: “ Ja, ik wil wel helpen maar ik zit er ook
nog eens mee dat ik momenteel blij ben mijn
eigen toko draaiende te kunnen houden. “
Henk is als kleine zelfstandige werkzaam als
timmerman. Hij woont in en werkt vanuit het
Noord-Hollandse Westerland.
Wel nu even iets minder serieus Henk: we kennen
je ook allemaal van je geintjes, vertel daar
eens iets over. Henk: “Nou ja, zeg het maar.
Op een gegeven moment kwamen er steeds
meer vrijwilligers. Net als nu kwamen ze binnen
via Bert Vliegers die keek of mensen in de
ploeg pasten en hun steentje zouden kunnen
bijdragen.
Wij hebben toen zelf een ballotagecommissie
opgericht . Ik kan me nog herinneren dat wij
in elk geval voor Martin Kuijtert een prachtige,
oorkonde in elkaar hebben gezet.“
En dan is er natuurlijk nog de knuppel van het
jaar. Hiervoor werd een indrukwekkende in hout
uitgevoerde trofee ontworpen. De knuppel was
bestemd voor mensen die zich ‘onderscheiden’
op een manier die een standje verdiend. De
trofee is één keer uitgereikt. De tweede keer
was hij wat Henk betreft bestemd voor het

estuur, nadat werd besloten de Holland vanuit
Den Helder helemaal naar Delfzijl te laten varen
voor groot onderhoud. En daarna, meldt Henk,
heb ik eigenlijk geen ‘domme streken’ kunnen
ontdekken. Misschien komt het nog wel eens,
maar ik zeg nu alvast: een vrijwilliger komt wat
mij betreft bijna nooit in aanmerking voor de
knuppel. Of hij moet het wel erg bont maken.”
Hoe Henk toch betrokken blijft bij zijn Holland:
“Wel, door de jaarlijkse borrel die wordt georganiseerd
en door tochtjes zoals de donateur-
dagen mee te draaien net als nu. Ik blijf graag
betrokken, maar mijn privé omstandigheden
laten het niet toe dat ik vaak kom.”
Of hij verder nog iets kwijt wil: “Ja! Ik vind het
fantastisch om te zien hoe het gaat. Iedereen
zet zich in, het kan niet beter. Ik moet zeggen
dat ik ook een prima contact heb met de nieuwe
vrijwilligers, het gaat goed met de Holland.”
zegt Henk met trots in zijn ogen en dat mag ook
wel want hij heeft mee aan de basis gestaan.
27

Herinneringen
In deze nieuwe rubriek worden mensen uitgenodigd iets te vertellen over
hun persoonlijke herinneringen aan de zeesleepboot Holland.
Terschelling 1971
door: Piet van der Heide
In 1971 studeerde ik aan de zeevaartschool voor mijn swtk A. ( red: scheepswerktuigkunde)
Daarvoor had ik 2,5 jaar gevaren als ass. wtk. (red: assistent werktuigkundige) bij de Koninklijke
Nederlandsche Stoomboot Maatschappij te Amsterdam.
Voor de zomervakantie ben ik voor het examen geslaagd met bewust een herexamen Engels.
Ik wilde voorlopig nog even op het eiland blijven voordat ik weer naar zee zou gaan.
Ik heb seizoenwerk gedaan bij horeca groothandel Kooijman in de Commandeurstraat tegenover
de PTT gebouw. Groenten en diepvries producten over het hele eiland bezorgen en dan
vaak met het bestel DAF-je.
Na het zomerseizoen kon ik het twee kamerhuisje
van mw. Zoutman (tante Mar) in de Brandarisstraat
11 huren, een omgebouwde schuur
die achter in de tuin stond. Via de inpandige
steeg tussen Brandarisstraat 9 en 11 was het
huisje te bereiken.
In de overdekte steeg was ook de achter ingang
van de fam. Stobbe (Ome Hendrik, Tante Fook
en Jansje). Hendrik Stobbe was de voormalige
smid van West, die mij vele verhalen over
Terschelling vertelde. Over de vele strandingen
op het Terschellinger strand en over zijn smidswerk,
dat hij af en toe voor Doeksen uitvoerde.
Zo ook voor o.a. de ‘Benwyvis’.
Tussen de middag op een dag in het najaar
stonden klasgenoot Rijn Wiegman en ik bij het
Wakend Oog wat te kletsen en hebben de ms
Friesland te zien komen en gaan.
Toen de veerboot om 12.00 vertrokken was, liepen
we het dorp weer in om naar huis te gaan.
Omstreek 12.15 uur ging de scheepshoorn
van de Holland. Is het ‘Guusjen’? Maar dat
gebeurde toentertijd nooit meer. De bemanning
werd altijd per telefonisch opgeroepen.
Rijn en ik zijn toen snel met zijn Fiatje 500 naar
28
de haven gereden om te kijken wat er aan de
hand was. Er was volop activiteit aan boord,
maar de Holland vertrok niet.
We vroegen aan een bemanningslid bij de
gangway, waarom de Holland de scheepshoorn
gebruikte, maar niet vertrok.
Het bleek dat kapitein van der Wielen met een
vriend in een bootje op het wad aan het vissen
was en men probeerde hem met de scheepshoorn
opmerkzaam te maken om terug te komen.
Op de Brandaris zag de vuurtorenwachter
dat zij naar het Schuitengat voeren en daar bij
een boei op de Holland bleven wachten.
Tevens bleek dat de Holland niet mocht
uitvaren, omdat er een machinist te weinig
aan boord was. Omdat de Friesland al naar
Harlingen onderweg was, probeerde Jan
Doeksen telefonisch nog iemand op het eiland
te ronselen.
Toen heb ik me bij Jan Doeksen op kantoor
aangemeld en aangeboden om mee te gaan.
Dat kon en in Rijn zijn Fiatje heb ik toen gauw
een oud klofje uit mijn huisje gehaald. Toen ik
op het achterdek aan boord stapte, werd direct
de achtertros los gegooid (voor was de Holland
al los) en voer de Holland direct naar het Schuitengat,
waar kapitein van der Wielen aan boord
is geklommen.
Er bleek dat een Duitse sleepboot met een
bak op sleeptouw boven Vlieland zijn schroef
verloren had. We hebben het geheel op sleeptouw
genomen en met prachtig weer en een
spiegelgladde zee naar IJmuiden gebracht.
Buitengaats hebben slepers van Wijsmuller (of
Goedkoop?) de sleep overgenomen en zijn
we weer terug naar Terschelling gevaren. Hier
kwamen we de volgende ochtend weer aan.
Het was nog donker.
Diezelfde dag ben ik weer naar kantoor gegaan

en heb ik mijn diensten aangeboden, zodra
dit nodig mocht zijn. En tot mijn geluk heb ik
daarna nog twee reisjes kunnen maken.
De datum weet ik niet meer, maar op een ochtend
heel vroeg (+/- 5.30 uur) werd er bij mijn
huisje op de deur gebonsd om ‘naar buiten’ te
gaan (ik had geen telefoon).
Buiten gekomen stond er een flinke deining. We
gingen naar een booreiland op de Noordzee
dat naar een andere locatie versleept moest
worden. Dit verslepen zou gebeuren door vier
Duitse sleepboten. De Holland heeft de plaats
van een Duitse sleepboot ingenomen, omdat
deze met machine storing terug naar de haven
moest.
Het booreiland stond nog op zijn poten en de
Duitse sleepboten hadden al vast gemaakt in
afwachting dat de deining voldoende verminderd
was zodat de poten verantwoord opgetrokken
konden worden.
De laatste reis was een bijzondere reis. Het
betrof een Nederlandse chemicaliën coaster,
die in slecht weer boven Ameland was lekgeslagen.
De Filippijnse(?) bemanning was al met
de dinghy van boord gegaan. Ze hadden de lijnverbinding
met het schip doorgesneden, terwijl
de Nederlandse kapitein en stuurman nog aan
boord waren.
Deze bemanning werd door een Duitse coaster
opgepikt en zijn later met de Gebroeders Luden
bij ons aan boord teruggebracht, omdat we de
lekke coaster naar Delfzijl zouden brengen.
De Holland heeft op het achterschip vastgemaakt,
omdat het voorschip te diep lag. Onderweg
naar de Eems slingerde het schip hevig
achter de Holland. Eenmaal op de Eems werd
de coaster langszij vast gemaakt en zo naar
Delfzijl gebracht.
Aangekomen stond het op de kade zwart van
de mensen en was er veel media, waaronder
het NOS Journaal. Op het acht uur journaal ’s
avonds was er een reportage. Achteraf bleek
dat deze coaster in enkele voorgaande havens
geweigerd was in verband met de (rest?) lading!
Dit zijn nog mijn herinneringen aan de drie
reisjes met de Holland. Ik zou het leuk vinden
om nog wat meer details van deze reizen te
weten te komen.
Piet van der Heide
Schoolstraat 3
9797 PN Thesinge (Gn)
Noot van de kapitein:
Beste Piet, even zoeken in mijn geheugen levert
het volgende op:
De in het verhaal genoemde Duitse sleepboot
was de “Vorwärts” die op 9 september
1971 zonder schroef en met een ponton aan de
draad rond dreef 15 mijl ten noordwesten van
Vlieland.
Deze combinatie werd naar IJmuiden gesleept
en overgegeven aan 2 boten van Goedkoop.
De kusttanker was de Nederlandse “Constance”.
Op 16 oktober ‘71 zo’n 20 mijl noord van
Ameland op een vreemde manier lek geraakt
en door de Spaanse bemanning in paniek
verlaten, met achterlating van de Nederlandse
officieren. Er stond een stevig briesje: zuid 7.
Na het vastmaken werd in eerste instantie
koers gezet richting IJmuiden, maar daar
wilden ze het schip niet hebben, vanwege de
lading chemicaliën waarvan de samenstelling
erg vaag was. Dan maar naar Delfzijl, maar ook
hier waren er bezwaren. Door naar Emden dan.
Uiteindelijk werd het toch Delfzijl, waar het de
17de werd afgeleverd.
Het booreiland moet de Trans Ocean I geweest
zijn. De 23ste oktober vertrokken we om 06:30
uit de haven naar dit booreiland ongeveer 30
mijl NW van Texel.
Rond 11:00 werd vast gemaakt, maar het duurde
vanwege de te hoge deining tot de volgende
dag 09:15 voordat we onderweg waren.
Samen met de Duitse sleper “Heros” werd de
TO I naar de Vlierede gesleept, ik meen voor
reparatie, waar we om 19:20 los gooiden. Om
21:40 lag de “Holland” weer aan de steiger.
Bert Vliegers
29

Uit de oude doos
De stranding van de ‘Lieve Vrouwekerk’
door: Kees Dekker (Stichting Guusjen)
Op de 20-ste januari 1960 om 03.40 uur komt de ‘Lieve Vrouwekerk’ van de Verenigde Nederlandsche
Scheepvaart Maatschappij via de radio met de volgende noodkreet:
“Schip onmanoeuvreerbaar, wens sleepboot, positie NO routeboei ET 5”.
Vanwege het slecht bevaarbare Schuitengat ligt de ‘Holland’ in de wintermaanden op de ree op
station met een halve bemanning aan boord. Door de ‘Stortemelk II’ wordt meteen na ontvangst
van dit bericht de andere helft gebracht. Op dat moment waait het uit het NNW met een kracht van
10 – 11 Bf. Na een zware reis door het Stortemelk naar buiten is de ‘Holland’om 06.00 uur bij de
‘Lieve Vrouwekerk’. Van vastmaken kan geen sprake zijn en om ca. 10 uur breken beide ankerkettingen
van de ‘Lieve Vrouwekerk’ en even later zit het schip hoog op de Vliehors.
In plaats van het officiële bergingsverslag te publiceren kan ik deze keer eens iemand op het
‘lijdend voorwerp’ deze berging verder laten
beschrijven en wel dankzij de dichterlijke gave
van de heer H. Groeneveld, opvarende van de
‘Lieve Vrouwekerk’. Zijn functie aan boord heb
ik niet kunnen achterhalen. Omdat hij de 19-de
als begindatum noemt, kan het zijn dat de problemen
al de avond er voor zijn begonnen.
Hier volgen zijn op rijm gezette indrukken:
Luchtfoto van de Kon. Luchtmacht van de
strandingplaats
30
“LIEVE VROUWEKERK”
Zandplaat Vliehors 19-1-‘60
Zieltogend, als een vis op ’t droge
Ligt ze daar nu vastgezogen
Een troosteloos beeld zo’n vroom geval
Hoort op zee, niet op de wal.
Een schip op het strand is een baken in zee
Dat zegt men, doch de VNS zat er mee
Uit Amerika gekomen
Ligt ze op het strand te dromen.
Over de reizen van weleer
Naar ’t verre oosten, ’t doet haar zeer
Dat een storm haar zo belaagde
Dat ze op het strand verdaagde.
Te moeten rusten van haar reizen
De foto wil het U bewijzen
Vijf lange weken en twee dagen
Nam het Doeksen, die er brood in zagen.
Om het schip voor lieve centen
Terug te brengen in ‘r elementen
Hulde aan de bergers, die met hun plicht
Een mooi staaltje bergingswerk hebben verricht.
Op de traditionele “no cure no pay”
Kwam het schip weer in de zee
’t was niet langer te gedogen
Ze lag daar als een vis op ’t droge.
Kapitein Van Oosten wikte
Terwijl hij zijn rapporten tikte
Aan de Weledele Gestrenge Heren
“D’r is hier niks te navigeren”.
’t Wachten is op elk hoog tij
Dan zijn we er als de kippen bij
Aldus de bergers aan het dek
Wachtend op de grote trek.

En is het water dan weer laag
Dan denken we ook weer aan onze maag
Want werken krijg je honger van
Dus jongens, allen rond de pan.
Met soep, ze laten ’t zich goed smaken
De kok die kan ‘m ook goed raken
Gecharterd in de scheepskombuis
Voelt Rispens zich al aardig thuis.
Maar met dat al, het viel niet mee
Van Oosten sprak “die pokken-Noordzee”
Ik heb nog nooit zo hard verveeld
Die heeft ons even parten gespeeld.
We zitten lelijk in de boot
Wie zorgt er voor de vrolijke noot
Zo gezegd zo gedaan
Ze gooiden er een tonnetje bier tegenaan.
En machinist Jellema uit Sneek
Sprak “hoe komen we uit de kreek”
De kar die loopt, voor mijn garantie
We hebben hier toch geen vacantie.
Een schip is als een lieve vrouw
En als je zegt ik hou van jou”
Dan ben j’er de hele dag voor in touw
Dat is maar wat ik zeggen wou.
De ‘Lieve Vrouwekerk’
op de Vliehors
Sprak een van de bemanningsleden
En daarvoor had hij goede reden
Wat hielp het nu al lag ze vast verankerd
Al werd er nog zo hard gekankerd.
Voor de ship’s chandler viel het ook niet mee
Zo te baggeren door de zee
Om z’n klanten te serveren
Moest de man ook wat ontberen.
Eindelijk dan na veel getob
Kwam het schip in ’t ruime sop
Al ging het maar steeds per meter
De stemming aan boord werd toch weer beter.
De humor hield de boventoon
Bas de Oudsten z’n voeten schoon
Want zijn lakens werden leep
Aan ’t eind besmeerd met groene zeep.
Dit hoort onder het moppen tappen
Tot de gebruikelijke grappen
Sprak de Kapitein tot verslaggever Bas
We waren blij dat je er was.
Bijna gingen we ons vervelen
De tijdsduur ging ons parten spelen
Vijf weken en twee dagen
’t Was of we er geen gat in zagen.
Zo ging alles in z’n werk
Aan boord van de “LIEVE VROUWEKERK”
Doch in storm, sneeuw en regen
Hebben de elementen het afgelegen.
Tegen de Bergers, zij wonnen de strijd
De mannen die, altijd bereid
Om schepen verkerend in nood
Weer toe te voegen aan de vloot.
Hulde aan bemanning ook, de Kapitein
Die er zeker ook mogen zijn
Want een zeeman aan de wal
Is een troosteloos geval.
31

Als naschrift gaf Groeneveld de ‘Lieve Vrouwekerk’
nog mee:
Good-bye “old lady”, this was wrong
I hope you will be going strong
Whatever then the case may be
Keep away from shore and be at sea.
Bij deze berging zijn de sleepboten ‘Holland’
(kapt. Van der Wielen), ‘Doggersbank’ (kapt.
Doeksen) en ‘Stortemelk II’ (kapt. Gorter) actief
geweest. Met de ‘Almeri’ werden drie-tons
ankers, zes duims draden, zware blokken,
jijnen, strandlijnen, pompen en slangen naar de
strandingplaats gebracht.
Nu deze keer het accent ligt op de ervaringen
van de bemanning van een gestrand schip, wil
ik u een fragment uit het verslag van kapitein
Van der Wielen niet onthouden:
De bemanning op de “Lieve Vrouwekerk” had
respect gekregen voor de schietvaardigheid
van kapitein Doeksen en je zag nu alleen maar
ogen boven de verschansing uitkomen. De eerste
keer had door een fout in het schietpistool
de raket het potdeksel van de “Lieve Vrouwekerk”
getroffen, net onder de plaats waar de
bemanning klaar stond om de lijn te grijpen.”
Op 26 februari komt de ‘Lieve Vrouwekerk’ vlot
en wordt door de ‘Holland’ en ‘Doggersbank’
naar Rotterdam gesleept.
En Groeneveld zijn wens ten spijt, het schip
komt niet meer in vaart, maar wordt een paar
maanden later in Dunston-on-Tyne aan de
sloper overgedragen.
De ‘Holland’ met de ‘Lieve Vrouwekerk’ op de Waterweg.
32
Kapitein Doeksen bezig met het laden van
ankers op de ‘Almeri’.

Stichting Guusjen steunt Holland
door dik en dun
Op maandag 15 maart jongstleden werd in het kantoor van de Stichting Zeesleepboot Holland
het hoofdsponsorcontract ondertekend van de Stichting Guusjen.
De doelstelling van de Stichting Guusjen Terschelling staat als volgt omschreven:
“Het weer binden van de zeesleepboot ‘Holland’ aan Terschelling en als Terschellinger gemeenschap
een bijdrage te leveren aan het behoud van een uniek onderdeel van de Terschellinger
nautische geschiedenis een en ander in nauw overleg met de Stichting Zeesleepboot Holland
De stichting tracht haar doel onder meer te verwezenlijken door het organiseren van evenementen,
bijeenkomsten en activiteiten alsmede het genereren van financiële middelen daartoe,
alles in de ruimste zin van het woord, en voorts al hetgeen met één en ander rechtstreeks of
zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord.”
De Terschellinger gemeenteraad stemde begin
van dit jaar in met de continuering van de sponsoring
van de Stichting Guusjen. De stichting
is met steun van de gemeente Terschelling,
de Terschellinger Ondernemers Vereniging en
Rederij Doeksen hoofdsponsor van Stichting
Zeesleepboot Holland. Het hoofdsponsorschap
is tot 2014 verlengd en daarmee is de jaarlijkse
aanwezigheid van de ‘Holland’ in de haven van
Terschelling gewaarborgd.
Namens de gemeente Terschelling was burgemeester
Jurrit Visser bij de ondertekening
aanwezig. Voor Guusjen waren dat de bestuursleden
Kees Kat, Kees Dekker en Johan Swart.
André Olijslager en Karin Lodder waren
namens het bestuur van de Stichting Zeesleepboot
Holland present.
Karin Lodder sprak haar grote waardering uit
naar alle bestuursleden van Guusjen voor hun
inzet in de afgelopen jaren en refereerde aan
de gerealiseerde successen. Zo is de jaarlijkse
oud opvarendendag in oktober niet meer weg
te denken. Net als de activiteiten aan boord,
waaraan Terschellingers en studenten van
het Maritiem Instituut Willem Barentsz hun
medewerking verlenen, van rondleidingen
tot vaartochten en van verhalen vertellen tot
captains diners.
Kees Kat, Jurrit Visser en André Olijslager tijdens de ondertekening van het sponsorcontract.
(Foto: St. Guusjen)
33

34
Sponsoren van de zeesleepboot Holla
Hoofdsponsoren
• ABN AMRO Bank N.V.
• Koninklijke Doeksen B.V.
• Friesland Bank N.V
• Heerema Group
• Stichting Guusjen
• Wärtsilä Netherlands B.V.
Sponsoren
• AEGON N.V.
• Boer&Croon-Intermaat
• Damen Shipyards Group
• Delta Lloyd N.V.
• Fairmount Marine B.V.
• Fugro N.V.
• Gemeente Den Helder
• Gemeente Harlingen
• Greenfield Capital Partners B.V.
• Hanzevast Shipping BV
• Holland Casino
• MVGM Vastgoed Management
Strategy and Management Group B.V.)
• Kamer van Koophandel
Noordwest-Holland
• Mr. R.H. Meppelink, notaris,
Amsterdam
• Nauta Holding B.V.
• Party Service Onder de Luifel B.V.
• Paques B.V.
• Familie Staatsen
• Sight Partners Management B.V.
• Stichting Ouwe Jongens
Krentenbrood
• N.V. T.E.S.O.
• Waterschap Zuiderzeeland
Subsponsoren
• Ferus Smit Scheepswerven B.V.
• IMSA Amsterdam
• MAISON VAN DEN BOER
• Marine Insurance International B.V.
• Stadtlandet Shipping B.V.
• Svitzer Salvage B.V.
• Ted Peek
• Van der Velde Consultancy B.V.
Official suppliers
• Allship Marine Projects v.o.f.
• Deloitte, Accountants
• Flevodruk Harlingen B.V.
• Kamera Express
• Meeùs Assurantiën
• Mennens
• Piet Zoomers B.V.
• Sailtron B.V.
• Secur Protects@Work
• Studio Eke van Mansvelt
• Winder Limmen B.V.
Begunstigers
• ANWB Fonds
• Dorus Rijkers Fonds
• Holland Reders Fonds
• Ministerie van Landbouw, Natuur
en Voedselkwaliteit
• Mondriaanstichting
• Nationaal Instituut voor
Scheepvaart en Scheepsbouw
• PBF Anjer Fonds
• Stichting TBI
• Rijksuniversiteit Groningen, Ubbo
Emmius Fonds
• VSB Fonds
Bovendien gesteund door:
Conyplex B.V.
Compass Group Nederland Holding
Gemeente Den Helder
Gemeente Terschelling
Hessel, Groene Weide
ING Real Estate B.V.
Kamer van Koophandel Noordwest
Holland
Koninklijke Vopak N.V.
Koninklijke Volker Stevin Noord Nederland B.V.
Petroplus N.V.
Royal Friesland Foods
Rijkswaterstaat, directie Noordzee
Terschellinger Ondernemers Vereniging
TuinmanSleijfer Advocaten en Weitenberg
Assurantiën

nd
Bestuur
A.A. (André) Olijslager (voorzitter), mr. K.A. (Karin) Lodder (secretaris),
drs. S. (Sake) Wijma RA (penningmeester), mr. F.G.M. (Fritz) Conijn,
J.H.J. (Jos) Paques, G. (Gerrit) Vlot.
Raad van Toezicht
Mr.drs. A. Offringa (voorzitter), mr. C.H.A. Collée, drs. J.W. Doeksen
Comité van Aanbeveling
P.H.M. Scheffer (burgemeester van Harlingen), G.J. Doeksen (oud presidentcommissaris
Doeksen Transport Group B.V.), A. Jorritsma-Lebbink (burgemeester
van Almere), dhr. M.J.M. Borsboom (Vice-Admiraal en commandant der Zeemacht
in Nederland), dhr. J. Jorritsma (commissaris van de koningin van Fryslân), mr. J.
Visser (burgemeester van Terschelling).
Stichting
L.G. (Bert) Vliegers (kapitein), T.W. (Tom) Schoonhoff (manager),
H. (Hilda) Boesjes-Beljon (commerciele zaken).
35

Inschrijfformulier donateurs
JA, ik monster aan als donateur...
en draag zo mijn steentje bij aan het in de vaart houden van de Zeesleepboot Holland
Naam: ............................................................................................................
Adres: ............................................................................................................
Postcode: .......................................................................................................
Plaats: ............................................................................................................
Tel: .................................................. E-mail adres: ........................................
Datum: ...........................................................................................................
Ik heb € .......... (vanaf € 30,- per jaar) overgemaakt op rekening nr. 62.71.42.052 t.n.v.
Stichting Zeesleepboot Holland, penningmeester te Harlingen o.v.v. Donatie zslb Holland
Handtekening: NB19
Inschrijfformulier bedrijfsdonateurs
JA, ik monster aan als bedrijfsdonateur...
en draag zo mijn steentje bij aan het in de vaart houden van de Zeesleepboot Holland
Naam: ............................................................................................................
Adres: ............................................................................................................
Postcode: .......................................................................................................
Plaats: ............................................................................................................
Tel: .................................................. E-mail adres: ........................................
Datum: ...........................................................................................................
Ik heb € .......... (vanaf € 1000,- per jaar) overgemaakt op rekening nr. 57.54.89.596 t.n.v.
Stichting Zeesleepboot Holland, penningmeester te Harlingen o.v.v. Donatie zslb Holland
Handtekening: NB19
S.v.p. opsturen naar Stichting Zeesleepboot Holland, Postbus 26, 8860 AA te Harlingen
36