Om de Race de Voltooien_

die lang eeue van sy regering die hele Christendom gehul het, was selfs nou nog nie
heeltemal verdryf nie. Een van die eerste predikante in die kolonie by Massachusettesbaai
het hom as volg uitgelaat: “Dit was verdraagsaamheid wat die wêreld antichristelik
gemaak het, en die kerk het nog nooit skade gely deur ketters te bestraf nie.”— Idem., bl.
335.Die koloniste het hierdie reel aanvaar, naamlik dat alleen die lede van die kerk ‘n
stem moes hê in die burgerlike regering. Daar is ‘n soort van staatskerk gestig; van al die
mense is daar ‘n bydrae geëis vir die onderhoud van predikante, en daar is aan die
magistrate opgedra om kettery te onderdruk. Op hierdie manier het burgerlike mag in
hande van die kerk gekom. Dit het nie lank geduur voordat hierdie maatreël tot die
onvermydelike gevolg daarvan gelei het nie, naamlik vervolging. {GS 335.1}
Elf jaar na die stigting van die eerste kolonie het Roger Williams na die Nuwe Wêreld
gekom. Net soos die eerste Pelgrims het hy gekom om godsdienstige vryheid te geniet;
maar anders as die ander het hy gesien — wat so min in sy tyd gesien het — dat hierdie
vryheid die onvervreembare reg van almal was wat hulle geloof ookal mag wees. Hy was
‘n ernstige soeker na die waarheid en saam met Robinson was hy die sienswyse
toegedaan dat al die lig uit Gods woord nog nie ontvang was nie. Williams “was die
eerste persoon in die moderne Christenheid wat die burgerlike regering op die leer van
gewetensvryheid en gelykheid van opinies voor die wet wou bevestig.”— Bancroft, Deel
I, hoojstuk 15, para. 16.Hy het verklaar dat dit die plig van die magistraat was om
misdade teen te gaan, maar geensins om die gewete aan bande te lê nie. “Die publiek of
die magistrate moet beslis,” het hy gesê“ “wat die mens aan sy medemens verskuldig is;
maar wanneer hulle trag om die pligte van die mens teenoor God voor te skryf, gaan hulle
hulle roeping te buite, en daar kan geen veiligheid wees nie; want dit is duidelik dat as die
magistrate die mag sou hê, hulle vandag die een stel menings of geloofspunte kan
voorskryf, en more weer ‘n ander, soos in Engeland gedoen is deur verskillende konings
en koninginne, en deur die verskillende pouse en raadsvergaderings van die
Roomse Kerk — iets wat die geloof in groot verwarring sou bring.”— Martyn, Deel V,
bl. 340. {GS 336.1}
Die bywoning van die dienste van die erkende kerk is op straf van boete of tronkstraf
verpligtend gemaak. “Williams het hierdie wet afgekeur; die slegste bepaling in die
Engelse wetboek was die een wat slegs die bywoning van die wykskerk verpligtend
gemaak het. Om mense te dwing om hulle te verenig met diegene wat ‘n ander belydenis
toegedaan is, het hy as ‘n openlike verkragting van hulle natuurlike regte beskou; om die
onwilliges en ongodsdienstiges na ‘n openbare erediens te dwing was niks minders as om
huigelary te vereis nie. . . . ,Niemand,’ het hy gesê, ,behoort teen sy wil gedwing te word
om aan ‘n erediens deel te neem of enige erediens te handhaaf nie.’ ,Is die arbeider dan
nie sy loon werd nie?’ het sy teenstanders verbaas oor sy stelling uitgeroep. ,Ja,’ het hy
geantwoord, ,van diegene wat hom huur.’ “—Bancroft, Deel I, hoojstuk 15, para. 2. {GS
337.1}