Om de Race de Voltooien_

Koning, geestelikes, en edelliede was verplig om hulle te onder werp aan die
wreedhede van ‘n opgewonde volk wat tot raserny gedryf is. Deur die teregstelling van
die koning is hulle wraaksug aangevuur; en diegene wat sy doodvonnis uitgespreek het,
het hom spoedig na die skavot gevolg. Daar is besluit tot ‘n algemene slagting van almal
wat verdink is dat hulle vyandiggesind was teen die Rewolusie. Die gevangenisse was
propvol, en eentyd het hulle meer as tweehonderdduisend gevangenes bevat. Die stede
van die ryk was vol afgryslike tonele. Die een party onder die opstandelinge het hulle
teenoor die ander party gestel, en Frankryk het die groot strydperk geword van die
strydende menigte, wat heen en weer geslinger is deur die woede van hulle hartstogte. “In
Parys het die een volksoploop op die ander ge-volg, en die burgers is in partye verdeel
wat, soos dit geskyn het, besiel was met ‘n gees tot wedersydse uitroeiing.” En om die
algemene ellende nog verder te verhoog, was die volk in ‘n langdurige en verwoestende
oorlog gewikkel met die groot Europese magte. “Die land was so goed as bankrot, die
leërbendes het agterstallige gasie geëis, die Parysenaars het honger gely, die provinsies is
deur struikrowers verwoes, en die beskawing het weens regeringloosheid en
losbandigheid byna tenondergegaan.” {GS 324.1}
Die lesse van wreedheid en marteling waarin Rome hulle so ywerig onderwys het, het
die volk maar te goed geleer. Eindelik het die dag van wedervergelding aangebreek. Nou
was dit nie die volgelinge van Jesus wat in die kerkers gestop en na die brandstapels
gesleep is nie. Hulle was lank reeds dood of in ballingskap. Nou het wrede Rome die mag
gevoel van diegene wat hulle opgelei het om hulle te verheug in dade van
bloedvergieting. “Die voorbeeld van vervolging wat die geestelikes van Frankryk soveel
eeue lank gestel het, het nou met buitengewone krag op hulle self teruggewerk. Die
skavotte was rooi van die bloed van priesters. Die galeie en gevangenisse wat een tyd tot
oorlopens toe vol was van Hugenote, was nou met hulle vervolgers gevul. Aan die bank
vasgeketting en aan die roeirieme swoegende, moes die Katolieke geestelikes al die
ellende verduur wat die kerk so vryelik uitgedeel het aan die sagmoedige ketters.” (Sien
Aanhangsel.) {GS 324.2}
“Toe het die dae aangebreek waarin die gruwelikste van alle wette deur die
gruwelikste van alle regbanke toegepas is; toe geen man sy bure kon groet of sy gebed
kon doen . . . sonder gevaar van ‘n misdaad te begaan wat miskien sy dood sou kos nie;
toe daar spioene in elke hoekie op die loer gelê het; toe die guillotine elke more lank en
swaar moes werk; toe die gevangenisse net so vol was soos die ruim van ‘n slaweskip;
toe die geute skuimende bloed na die Seine afgevoer het . . . terwyl die daelikse karvragte
slagoffers deur die strate van Parys na die plek van hulle teregstelling gebring is, het die
pro-konsuls, wat deur die hoofkomitee na hulle departemente gestuur is, hulle oorgegee
aan buitensporige wreedhede, wat selfs in die hoofstad onbekend was. Die mes van die
dodelike masjien het te stadig op en neer beweeg vir hulle slagtingswerk. Lang rye
gevangenes is met kruit en lood afgemaai. Daar is gate gemaak in die bodems van bote