Om de Race de Voltooien_

Parys is oorgeslaan nie. . . . Morin het die stad laat bewe. . . . Dit was ‘n skrikbewind.” —
Idem. {GS 257.2}
Die slagoffers is deur wrede marteling om die lewe gebring. Daar is bevel gegee dat
hulle stadig moes verbrand word om hulle lyding te verleng. Maar hulle het soos
oorwinnaars gesterf. Hulle getrouheid was onwrikbaar en hulle vrede onbewolk. Hulle
vervolgers, magteloos om hulle onwrikbare standvastigheid te laat wankel, het gevoel dat
hulle die neerlaag gely het. “In alle dele van Parys is die skavotte opgerig, en die
verbrandings het op agtereenvolgende dae geskied; die doel hiermee was om die
verskrikking van die kettery te versprei deur dit oor ‘n lang tydperk uit te rek. Die
uiteindelike voordeel, egter, was aan die kant van die evangelie. Die hele Parys is in staat
gestel om te sien watter soort manne die nuwe geloof kon oplewer. Daar was geen
preekstoel soos die brandstapel nie. Die kalme vrede wat die aangesigte van hierdie
mense verlig het op weg . . . na die plek van teregstelling, hulle dapperheid in die
vlamme, hulle sagmoedige vergifnis van die leed, het in baie gevalle die toorn in
jammerte, en die haat in liefde verander, en dit het met ‘n onweerstaanbare
welsprekendheid vir die evangelie gepleit.”— Wylie, boek XIII, hoojstuk 20. {GS 258.1}
Die priesters, daarop uit om die woede van die volk op die hoogte punt te hou, het die
verskriklikste beskuldigings teen die Protestante versprei. Hulle is beskuldig van
sameswering om die Katolieke te vermoor, die regering omver te vverp, en om die
koning te vermoor. Nie die geringste bewys kon aangevoer word om hierdie bewerings te
staat nie. Maar hierdie bose voorstellings sou tog in vervulling tree, dog onder
omstandighede heeltemal anders en ook om teenoorgestelde redes. Die wreedhede
teenoor onskuldige Protestante gepleeg dear die Katolieke, het ‘n verskriklike weerwraak
as gevolg gehad; en in later eeue moes die koning, sy regering, en sy onderdane,
inderwaarheid die lot delf wat hulle voorspel het; maar dit is teweeggebring deur
ongelowiges en deur die pousgesindes self. Dit was nie die bevestiging, maar die
onderdrukking van Protestantisme wat ‘n driehonderd jaar later hierdie vreeslike onheile
oor Frankryk sou bring. {GS 259.1}
Agterdog, wantroue, en vrees het nou onder alle klasse geheers. Te midde van die
algemene oproer is daar gesien hoe ‘n sterk houvas die Lutherse leer op die gemoed van
manne gekry het wat vooraan gestaan het vir hulle opvoeding, hulle invloed, en hulle
voortreflike karakter. Betrekkings van verantwoordelikheid en eer was skielik vakant.
Ambagsmanne, drukkers, geleerdes, professore aan Universiteite, skrywers, en selfs
howelinge het verdwyn, Honderde het uit Parys gevlug, selfgemaakte bannelinge, uit
hulle geboorteland; en in baie gevalle was dit die eerste aanduiding dat hulle ten gunste
van die hervormde geloof was. Die pousgesindes het verbaas gestaan by die gedagte aan
die onverdagte ketters wat hulle in hulle midde gedoog het. Hulle woede is afgekoel op
die menigte eenvoudige slagoffers wat binne hulle bereik was. Die tronke was vol, en