Om de Race de Voltooien_

hiërargie . . . sou gewis weer die ou misbruike terugbring;” en daar sou baie maklik weer
geleentheid gevind word vir “die voltooiing van die werk van verwoesting wat reeds so
heftig geskud is” deur fanatisme en verdeeldheid. D’Aubigne, boek XIII, hoojstuk 5. {GS
229.4}
Toe die evangeliese party saamgekom het vir beraadslaging, het hulle ontsteld na
mekaar gekyk. “Wat staan ons te doen?” het hulle gevra. Daar was sake van
wêreldbelang op die spel. Moet die hoofde van die Hervorming hulle onderwerp en die
edik aanvaar? Hoe maklik kon die Hervormers in hierdie krisis, wat voorwaar baie groot
was, deur redenering ‘n verkeerde weg inslaan! Hoeveel aanneemlike ekskuse en goeie
redes kon daar miskien aangevoer word ten gunste van onderwerping! Die vrye
beoefening van hulle godsdiens is aan die Lutheraanse prinse toegestaan. Dieselfde
voorreg is ook toegestaan aan daardie onderdane van hulle wat, voor die aanname van die
maatreël die hervormde geloof aangeneem het. Behoort dit hulle nie tevrede te stel nie?
Hoeveel gevare sou hulle deur onderwerping kon vermy! En watter ongekende gevare en
stryd sou weerstand hulle op die hals haal! Wie weet watter geleenthede die toekoms mag
bring? Laat ons die vrede aanneem; laat ons die olyftak neem wat Rome ons aanbied, en
die wonde van Duitsland heel. Met sulke argumente kon die Hervormers miskien ‘n weg
geregverdig het wat eerlank hulle saak miskien sou vernietig het. {GS 230.1}
“Gelukkig het hulle besef dat dit ‘n saak van beginsel was, en hulle het in geloof
gehandel. Wat was die beginsel? Dit was die reg van Rome om die gewete te dwing en
vrye ondersoek te verbied. Maar sou hulle en hulle Protestantse onderdane dan nie
godsdiensvryheid geniet nie? Ja hulle sou, maar as ‘n spesiale guns en nie as ‘n reg nie.
Buitekant daardie ooreenkoms, was die groot beginsel van gesag om te regeer; daar was
nie rekening gehou met die gewete nie; Rome was die onfeilbare regter, en hy moes
gehoorsaam word. Die aanname van so ‘n reeling sou feitlik ‘n erkening gewees het dat
godsdiensvryheid beperk sou word tot die Hervormers van Sakse; en vir die res van die
Christendom sou vrye ondersoek en die belydenis van die hervormde geloof ‘n misdaad
wees, strafbaar met gevangenis en die brandstapel. Kon hulle instem tot die beperking
van vryheid wat sou beteken het dat die Hervorming sy laaste bekeerling gemaak het? en
dat waar Rome ookal op daardie oomblik die heerskappy gevoer het, sy heerskappy daar
bestendig sou word? Kon die Hervormers aangevoer het dat hulle nie skuldig was aan die
bloed van die honderde en duisende wat as gevolg van hierdie reëling hulle lewens sou
opoffer in pouslike lande nie? Dit sou in hierdie gewigtige uur die verraaiing beteken het
van die saak van die evangelie en die vryheid van die Christendom.”—Wylie, boek IX,
hoojstuk 15. Liewer sou hulle “alles opoffer, hulle state, hulle krone, en hulle lewens.”—
D’A ubigne, boek XIII, hoojstuk 5. {GS 230.2}
“Laat ons hierdie dekreet verwerp,” het die prinse gesê. “Wat die gewete betref, het
die meerderheid geen mag om dit te beperk nie.” Die afgevaardigdes het verklaar: “Die