Om de Race de Voltooien_

Luther het geen begeerte gehad om in botsing te kom met die fanatieke wat soveel
onheil veroorsaak het nie. Hy het geweet dat hulle manne was van onrype oordeel en
onbeteuelde drifte wat, terwyl hulle op spesiale lig uit die hemel aanspraak gemaak het,
nie die minste teëspreking, of die beste raad sou gedoog nie. Op verwaande wyse
aanspraakmakende op oppergesag, het hulle van almal verwag om sonder enige vrae
hulle aansprake te erken. Maar daar hulle ‘n onderhoud met hom verlang het, het hy
ingestem om hulle te ontmoet; en so gou het hy daarin geslaag om hulle aanmatigings aan
die kaak te stel, dat die bedrieërs Wittenberg onmiddellik verlaat het. {GS 217.2}
Die fanatisme is vir ‘n tyd aan bande gelê; maar etlike jare later het dit weer
uitgebreek met groter woede en onsettender gevolge. Aangaande die leiers van hierdie
beweging het Luther gesê: “Vir hulle is die Heilige Skrifte ‘n dooie letter, en hulle skree
almal, ,Die Gees! die Gees!’ Maar sowaar, ek sal nie volg waar hulle gees lei nie. Mag
God my in Sy genade behoed van ‘n kerk wat net uit heiliges bestaan. Ek woon graag
onder die nederiges, die swakkes, en siekes, wat hulle sondes ken en voel, en wat gedurig
sug en uit die diepte van hulle harte tot God roep om Sy vertroosting en
ondersteuning.”— D’Aubigne, boek X, hoojstuk 10. {GS 217.3}
Thomas Münzer, die bedrywigste van die fanatieke, was ‘n man van heelwat
bekwaamheid, wat, onder regte leiding, tot baie goed in staat sou gewees het; maar hy het
nie eens die eerste beginsels van ware godsdiens geken nie. “Hy was besiel met ‘n
begeerte om die hele wêreld te hervorm, maar soos alle dwepers “het hy vergeet dat die
hervorming by homself moes begin.”— D’Aubigne, boek IX, hoojstuk 8.Hy het gestrewe
na posisie en invloed, en wou selfs nie onder Luther staan nie. Hy het verklaar dat die
Hervormers, deur die gesag van die Skrifte in die plek te stel van die van die Pous, slegs
‘n ander soort pousdom in die lewe geroep het. Hy, het hy gesê, het goddelike opdrag
ontvang om die ware hervorming te begin. “Hy wat die gees het,” het Múnzer gesê, “het
die ware geloof, al sou hy nooit die Skrifte in sy lewe sien nie.”— D’Aubigne, boek X,
hoojstuk 10. {GS 217.4}
Die fanatieke leraars het toegelaat dat hulle deur indrukke beheers word, en hulle het
elke gedagte en gemoedsdrang as die stem van God geneem; die gevolg was dat hulle tot
uiterstes oorgegaan het. Sommige van hulle het selfs hulle Bybel verbrand en uitgeroep:
“Die letter maak dood maar die Gees maak lewendig.” Miinzer se leer het die menslike
begeerte vir die buitengewone, bevredig, asook hulle hoogmoedsgevoel, deur menslike
idees en sienswyses feitelik bokant die woord van God te stel. Sy leer is deur duisende
aangeneem. Baie gou het hy alle orde in die openbare godsdiens veroordeel, en hy het
verklaar dat gehoorsaamheid aan prinse ‘n poging was om God en Belial tegelyk te
dien. {GS 218.1}
Die gemoedere van die volk, wat reeds begin het om die pouslike juk af te werp, het
ook ongeduldig begin word onder die beperkings wat deur die burgerlike owerheid