2024 05 10 Monteverdi in Vlaanderen - B'Rock Vocal Consort & Orchestra

Toelichting
Dit concert markeert de overgang die zich in de vocale muziek vanaf eind 16e eeuw
manifesteerde van de prima prattica, waarin het draaide om de harmonieën, naar de
seconda prattica, die meer uitging van de melodie en de expressie van de gezongen tekst.
Deze overgang van renaissance naar barok wordt vanavond geïllustreerd aan de hand van
werken van één componist: Claudio Monteverdi.
Zijn werk staat vanavond dan ook centraal.
Door de muziek van Monteverdi zelf en
die van zijn voorgangers krijgen we een
gedetailleerd beeld van hoe de muziek in een
paar decennia razendsnel veranderde, maar
hoe de oude vorm, de prima prattica dus, toch
ook overeind bleef.
Monteverdi, in Cremona geboren in 1567 als
zoon van een apotheker, gaf al heel vroeg blijk
van een groot muzikaal talent. Hoe hij precies
in aanraking kwam met muziek weten we
niet – hij kwam tenslotte niet uit een muzikale
familie – maar ook zijn zes jaar jongere broer
Giulio Cesare bleek er aanleg voor te hebben
en ook hij werd later een professionele
musicus. De jonge Claudio leerde veel van
de componisten van de generatie die in de
tweede helft van de 16e eeuw de dienst
nog uitmaakte. Dat waren vaak nog de
componisten die vanuit Vlaanderen en Noord-
Frankrijk door heel Europa trokken met hun
grootschalige polyfonie. Nicolas Gombert was
een van de latere vertegenwoordigers van die
stijl. Hij was lid van de Spaanse hofkapel van
keizer Karel V en zijn muziek had ook in Italië
veel invloed. Adriaan Willaert was ook zo’n
noorderling die het zelfs tot kapelmeester
van de San Marco in Venetië bracht, een post
die Monteverdi zelf ook tientallen jaren zou
bekleden. Willaert was een van de eersten
die gebruik maakten van de akoestische
mogelijkheden die de San Marco bood door
meerdere koren tegenover elkaar op te
stellen.
Kerkmuziek
Maar Monteverdi ging met zijn kerkmuziek
duidelijk ook een andere kant op, meer in de
richting van de net ontwikkelde barokstijl,
waarin plaats was voor meer afwisseling
van componeren. In 1610 solliciteerde
Monteverdi naar de post van kapelmeester
van de San Marco in Venetië, zo’n beetje
de meest prestigieuze betrekking die je als
musicus kon krijgen. Om meteen een flink
statement te maken solliciteerde hij naar
deze post met de Vespro della Beata Vergine,
een serie vesperpsalmen waarin hij alle
compositietechnieken van zijn tijd gebruikte,
van polyfonie tot rijk versierde solozang.
Hij wist best dat deze nieuwe manier van
componeren niet bij iedereen in de smaak zou
vallen, en om te bewijzen dat hij ook met de
polyfonie goed uit de voeten kon, voegde hij
bij de vespers ook nog een zesstemmige mis:
In illo tempore. Hieruit horen we het Kyrie.
Veelheid aan compositietechnieken
Aan het eind van zijn leven publiceerde
Monteverdi een omvangrijke verzameling
kerkmuziek die zijn hele carrière als
4