2024 05 10 Monteverdi in Vlaanderen - B'Rock Vocal Consort & Orchestra

Vr 10 mei 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Serie Oude
Muziek
Monteverdi in
Vlaanderen
B’Rock Vocal Consort &
Orchestra
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Monteverdi in Vlaanderen
B’Rock Vocal Consort &
Orchestra
Andreas Küppers artistieke leiding
Serie Oude
Muziek
Vr 10 mei 2024
Grote Zaal
20.15 – 22.00 uur
ca. 45 minuten voor de pauze
ca. 40 minuten na de pauze
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Nicolas Gombert (ca. 1495 - 1560)
In illo tempore loquente Jesu
Claudio Monteverdi (1567 - 1643)
Kyrie uit Missa In illo tempore (1610)
Adriaan Willaert (ca. 1490 - 1562)
Dixit Dominus
Claudio Monteverdi
Uit Selva morale e spirituale (1641)
··
Dixit secondo
··
Crucifixus
··
Gloria a 7
Pauze
Giaches de Wert (1535 - 1596)
Cruda Amarilli
Claudio Monteverdi
Cruda Amarilli uit Vijfde madrigaalboek (1605)
Cipriano de Rore (1515-1565)
Se ben il duol
Claudio Monteverdi
Sfogava con le stelle uit Vierde madrigaalboek (1603)
O rosetta che rosetta uit Scherzi musicali (1607)
Zefiro torna uit Scherzi musicali (1632)
Hor che l’ciel e la terra uit Achtste madrigaalboek (1638)
3

Toelichting
Dit concert markeert de overgang die zich in de vocale muziek vanaf eind 16e eeuw
manifesteerde van de prima prattica, waarin het draaide om de harmonieën, naar de
seconda prattica, die meer uitging van de melodie en de expressie van de gezongen tekst.
Deze overgang van renaissance naar barok wordt vanavond geïllustreerd aan de hand van
werken van één componist: Claudio Monteverdi.
Zijn werk staat vanavond dan ook centraal.
Door de muziek van Monteverdi zelf en
die van zijn voorgangers krijgen we een
gedetailleerd beeld van hoe de muziek in een
paar decennia razendsnel veranderde, maar
hoe de oude vorm, de prima prattica dus, toch
ook overeind bleef.
Monteverdi, in Cremona geboren in 1567 als
zoon van een apotheker, gaf al heel vroeg blijk
van een groot muzikaal talent. Hoe hij precies
in aanraking kwam met muziek weten we
niet – hij kwam tenslotte niet uit een muzikale
familie – maar ook zijn zes jaar jongere broer
Giulio Cesare bleek er aanleg voor te hebben
en ook hij werd later een professionele
musicus. De jonge Claudio leerde veel van
de componisten van de generatie die in de
tweede helft van de 16e eeuw de dienst
nog uitmaakte. Dat waren vaak nog de
componisten die vanuit Vlaanderen en Noord-
Frankrijk door heel Europa trokken met hun
grootschalige polyfonie. Nicolas Gombert was
een van de latere vertegenwoordigers van die
stijl. Hij was lid van de Spaanse hofkapel van
keizer Karel V en zijn muziek had ook in Italië
veel invloed. Adriaan Willaert was ook zo’n
noorderling die het zelfs tot kapelmeester
van de San Marco in Venetië bracht, een post
die Monteverdi zelf ook tientallen jaren zou
bekleden. Willaert was een van de eersten
die gebruik maakten van de akoestische
mogelijkheden die de San Marco bood door
meerdere koren tegenover elkaar op te
stellen.
Kerkmuziek
Maar Monteverdi ging met zijn kerkmuziek
duidelijk ook een andere kant op, meer in de
richting van de net ontwikkelde barokstijl,
waarin plaats was voor meer afwisseling
van componeren. In 1610 solliciteerde
Monteverdi naar de post van kapelmeester
van de San Marco in Venetië, zo’n beetje
de meest prestigieuze betrekking die je als
musicus kon krijgen. Om meteen een flink
statement te maken solliciteerde hij naar
deze post met de Vespro della Beata Vergine,
een serie vesperpsalmen waarin hij alle
compositietechnieken van zijn tijd gebruikte,
van polyfonie tot rijk versierde solozang.
Hij wist best dat deze nieuwe manier van
componeren niet bij iedereen in de smaak zou
vallen, en om te bewijzen dat hij ook met de
polyfonie goed uit de voeten kon, voegde hij
bij de vespers ook nog een zesstemmige mis:
In illo tempore. Hieruit horen we het Kyrie.
Veelheid aan compositietechnieken
Aan het eind van zijn leven publiceerde
Monteverdi een omvangrijke verzameling
kerkmuziek die zijn hele carrière als
4

Toelichting
componist omspant. Net als in zijn
Mariavespers horen we ook in deze Selva
morale e spirituale een veelheid aan
compositietechnieken en stijlen. Uit deze
verzameling klinken drie werken: een zetting
van het Dixit Dominus, die mooi contrasteert
met zetting van dezelfde psalm van Adriaan
Willaert, een bescheiden Crucifixus en een
zeer omvangrijk zevenstemmig Gloria. Met
dit werk zitten we volop in de barok maar
ook hier besteedt Monteverdi heel veel
aandacht aan het contrapunt zoals hij dat
van zijn voorgangers had geleerd. Hij was een
revolutionair componist die toch ook de oude
stijl trouw bleef.
Madrigalen
In het tweede deel van dit concert volgen we
een andere lijn: het madrigaal. Dit wereldlijke
genre bloeide in heel Europa en Monteverdi
heeft er een grote bijdrage aan geleverd. Ook
hier horen we muziek van zijn voorgangers, te
weten Cipriano de Rore en Giaches de Wert.
Ook dit waren Vlamingen, al hadden ze hun
namen geïtalianiseerd. De Rore kwam uit het
Vlaamse Ronse en de Wert kwam, misschien,
uit het Nederlandse Weert. Beiden hadden
groot succes in Italië en de Rore werd door de
jonge Monteverdi omschreven als ‘de vader
van de muziek’.
Lichtere werken
Monteverdi begon zelf al heel jong madrigalen
te publiceren. Zijn eerste drie boeken staan
sterk onder invloed van vooral De Rore. Die
eerste boeken verschenen kort na elkaar,
toen Monteverdi nog in Mantua werkte. Daar
had hij in 1607 zijn eerste opera ten doop
gehouden, L’Orfeo, maar hij werd er slecht
betaald en lag voortdurend overhoop met
zijn broodheer. Maar met L’Orfeo had hij wel
een mijlpaal gecreëerd; we beschouwen het
stuk tegenwoordig als het startpunt van de
opera. Ondertussen ging hij ook door met
het componeren van madrigalen en de wat
lichtere Scherzi musicali. In dit laatste genre
publiceerde hij twee boeken, in 1607 en 1632.
Tekstuitbeelding en instrumenten
Het Vierde madrigaalboek uit 1603 is de
laatste collectie waarin Monteverdi uitsluitend
vocaal componeerde, nog steeds naar
het voorbeeld van De Rore en De Wert,
maar wel met steeds meer aandacht voor
tekstuitbeelding. Dat is goed te horen als
we de beide versies van Cruda Amarilli van
De Wert en Monteverdi vergelijken. Bij de
Wert horen we veel klagende chromatiek en
blijft het tempo gematigd. Monteverdi neemt
daar in zijn zetting duidelijk afstand van. Bij
hem zijn er meer overgangen en de zetting
van de tekst is al wat declamatorischer; er
zijn minder noten per lettergreep. Het stuk
van Monteverdi duurt dan ook korter. Dit
madrigaal komt uit het Vijfde madrigaalboek
van Monteverdi uit 1605 en vanaf die uitgave
gaat de barokstijl steeds meer domineren.
Hier vinden we voor het eerst een echte
basso-continuobegeleiding in enkele
madrigalen. Die trend zou doorzetten en ook
andere instrumenten zouden zelfstandige
partijen krijgen, waardoor het madrigaal
niet louter meer een vocaal genre was.
Ook de expressieve tekstuitbeelding en de
5

Toelichting
woordschildering, die in het madrigaal altijd al
een grote rol hadden gespeeld, kregen steeds
meer gewicht.
Hoogtepunt
Monteverdi’s Achtste madrigaalboek uit 1638,
dat de naam Madrigali Tuerrieri ed Amorosi
meekreeg, is het grootschaligst van opzet.
Hier brengt Monteverdi madrigalen samen
met strijd en liefde als onderwerp, waarbij
de strijd natuurlijk vooral ook symbolisch
moet worden opgevat. Maar deze bundel
bevat ook de Combattimento di Tancredi e
Clorinda en daarin speelt de fysieke strijd
wel degelijk een rol. Naast deze opera in
zakformaat bevat het Achtste madrigaalboek
madrigalen in vele soorten, zowel solistisch
als veelstemmig. Hor che l’ciel e la terra,
waarmee dit concert besluit, is een van de
expressiefste madrigalen ooit gecomponeerd.
Het stuk begint met een beschrijving van
een duistere nacht, op één akkoord waarin
alle zangers in hun lage register zingen. Maar
de dichter waakt, hij peinst en brandt van
verlangen naar zijn geliefde. Monteverdi zit de
tekst van Francessco Petrarca, de 14e-eeuwse
dichter die erg in trek was bij de componisten
van de 16e en 17e eeuw, zo dicht op de huid
als maar mogelijk is. Ieder woord krijgt een
eigen kleuring: verdriet, woede (oorlog),
duizend doden sterven (dalende motiefjes),
duizendmaal geboren worden (stijgende
motiefjes) en op het laatste woord ‘lunge’
(ver) laat Monteverdi het hele ensemble zich
uitstrekken, van de laagste toon van de bas
tot de hoogste van de sopraan. Hoewel de
tenor, als verpersoonlijking van de dichter, af
en toe uit het ensemble tevoorschijn springt
is dit toch echt een ensemblemadrigaal dat,
hoewel veel verder ontwikkeld, nog steeds
schatplichtig is aan Monteverdi’s leraren De
Rore en De Wert. Met Monteverdi’s Achtste
madrigaalboek kwam het genre tot een
laatste spectaculair hoogtepunt.
Marcel Bijlo
6

Liedteksten
Nicolas Gombert
In illo tempore loquente Jesu
In illo tempore loquente Jesu ad turbas,
extollens vocem quaedam mulier de turba
dixit:
Beatus venter, qui te portavit, et ubera, quae
suxisti.
At ille dixit: Quinimo beati, qui audiunt
verbum Dei, et custodiunt illud.
Terwijl Jezus zo sprak, verhief een vrouw uit
de menigte haar stem en riep Hem toe:
Gelukkig de schoot die U gedragen heeft en
de borsten die U hebben gevoed.
Maar Hij sprak: ‘Veeleer gelukkig die
naar het woord van God luisteren en het
onderhouden.
Claudio Monteverdi
Kyrie en Christe uit Missa In illo tempore
Kyrie eleison.
Christe eleison.
Kyrie eleison.
Heer, ontferm U.
Christus, ontferm U.
Heer, ontferm U.
7

Liedteksten
Adrian Willaert / Claudio Monteverdi
Dixit Dominus / Dixit secondo
Dixit Dominus Domino meo: sede a dextris
meis, donec ponam inimicos tuos scabellum
pedum tuorum.
Virgam virtutis tuae emittet Dominus ex Sion:
dominare in medio inimicorum tuorum.
Tecum principium in die virtutis tuae in
splendoribus sanctorum: ex utero, ante
luciferum, genui te.
Juravit Dominus et non poenitebit eum: tu
es sacerdos in aeternum secundum ordinem
Melchisedech.
Dominus a dextris tuis: confregit in die irae
suae reges.
Judicabit in nationibus, implebit ruinas:
conquassabit capita in terra multorum.
De torrente in via bibet: propterea exaltabit
caput.
Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut
erat in principio, et nunc, et semper et in
secula seculorom. Amen.
De Heer spreekt tot mijn heer: Neem plaats
aan mijn rechterhand, ik maak van je vijanden
een bank voor je voeten.
Uit Sion reikt de Heer u de scepter van de
macht, u zult heersen over uw vijanden.
Uw volk staat klaar op de dag dat u ten
strijde trekt. Op de heilige bergen, uit de
schoot van de dageraard, komt tot u de dauw
van uw jeugd.
De Heer heeft gezworen, en komt op zijn eed
niet terug: Je bent de priester voor eeuwig,
zoals ook Melchisedek was.
De Heer aan uw rechterhand verplettert
koningen op de dag van zijn toorn.
Hij berecht de volken, verplettert hoofden,
overal op aarde, lijken stapelen zich op.
Hij drinkt onderweg uit de beek en dan heft
hij zijn hoofd.
Lof aan de Vader, de Zoon en de Heilige
Geest. Zo was het in het begin, en nu, en voor
altijd tot het einde der tijden. Amen.
8

Liedteksten
Claudio Monteverdi
Crucifixus
Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato
passus et sepultus est.
Hij werd dan voor ons gekruisigd onder
Pontius Pilatus, Hij stierf en werd begraven.
Gloria
Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
hominibus bonae voluntatis.
Laudamus te. Benedicimus te.
Adoramus te. Glorificamus te.
Gratias agimus tibi propter magnam gloriam
tuam.
Domine Deus, Rex caelestis, Deus Pater
omnipotens.
Domine Fili unigenite, Iesu Christe.
Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris.
Qui tollis peccata mundi, miserere nobis.
Qui tollis peccata mundi, suscipe
deprecationem nostram.
Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis.
Quoniam tu solus Sanctus. Tu solus Dominus.
Tu solus Altissimus, Iesu Christe.
Cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris.
Amen.
Eer aan God in den hoge, en vrede op aarde
aan de mensen die Hij liefheeft.
Wij loven U, wij prijzen
en aanbidden U, wij verheerlijken U
en zeggen U dank voor uw grote heerlijkheid.
Heer God, hemelse Koning, God almachtige
Vader;
Heer, eniggeboren Zoon, Jezus Christus;
Heer God, Lam Gods, Zoon van de Vader;
Gij, die wegneemt de zonden der wereld,
ontferm U over ons;
Gij, die wegneemt de zonden der wereld,
aanvaard ons gebed;
Gij, die zit aan de rechterhand van de
Vader, ontferm U over ons.
Want Gij alleen zijt de Heilige, Gij alleen de
Heer.
Gij alleen de Allerhoogste: Jezus Christus,
met de Heilige Geest: in de heerlijkheid
van God de Vader.
Amen.
9

Liedteksten
Giaches de Wert / Claudio Monteverdi
Cruda Amarilli
Tekst: Giovanni Battista Guarini (1538 - 1612)
Cruda Amarilli, che col nome ancora,
d’amar, ahi lasso! amaramente insegni;
Amarilli, del candido ligustro
più candida e più bella,
ma de l’aspido sordo
e più sorda e più fera e più fugace;
poi ché col dir t’offendo,
i’ mi morrò tacendo.
Ma grideran per me le piaggie, e i monti
e questa selva, a cui
sì spesso il tuo bel nome
di risonar insegno;
per me piangendo i fonti,
e mormorando i venti,
diranno i miei lamenti.
Wrede Amaryllis, met je naam alleen al
dwing je mij bitterlijk je lief te hebben.
Je bent nog blanker en nog mooier dan
de bloem van de liguster,
maar dover dan de adder
en wreder en ongrijpbaarder dan zij.
Je krijgt dit nooit te horen:
ik zwijg tot in het graf.
Wel wordt het uitgeschreeuwd door de
landouwen en door dit woud, waarin
ik vaak je mooie naam
laat klinken in het lover.
In het geschrei van bronnen
en het geruis van winden
weerklinkt mijn liefdesklaaglied.
Vertaling: Ike Cialona
10

Liedteksten
Cipriano de Rore
Se ben il duol
Se ben il duol che per voi, Donna, sento
Non vi fo manifesto con la voce
Questo m’avvien perché lasso pavento
La luce de’ begli occhi che mi noce.
Poi ne’ miei danni Amor è sì feroce
Che mi face mancar forza e ardimento,
Tal che per tener chiuso il mio tormento
Amor a doppio mi distrugge e coce.
Ben voi a più di mille e mille segni
Conoscerlo potete e aita darmi
Quantunque taccia l’aspra doglia mia
Però non sendo più che Circe ria,
Cedano l’ire alla pietà e gli sdegni,
E piacciavi di duol sì acerbo trarmi.
Al spreek ik de smart die ik voel door u,
vrouwe, niet openlijk uit, die smart beheerst
mij,
omdat mijn ongelukkig persoon de
gevaarlijke
bliksemstralen van uw mooie ogen vreest.
En in mijn aangedane toestand is Amor dan
ook nog zo meedogenloos mij mijn kracht en
levensmoed te ontnemen,
zodat hij mij door het onderhuidse van mijn
kwelling
tweemaal vernietigend verzengt.
Door onnoemelijk veel tekens
kunt u dat heel wel beseffen en mij hulp
bieden,
hoe woordloos mijn hevige pijn ook is.
U bent toch niet boosaardiger dan Circe,
verruil daarom uw toorn en misprijzen voor
barmhartigheid
en wil mij van die bittere smart bevrijden.
11

Liedteksten
Claudio Monteverdi
Sfogava con le stelle
Tekst: Ottavio Rinuccini (1562 - 1621)
Sfogava con le stelle
un infermo d’amore
sotto notturno cielo il suo dolore.
E dicea fisso in loro:
O imagini belle
de l’idol mio ch’adoro,
sì com’a me mostrate
mentre così splendete
la sua rara beltate,
così mostraste a lei
i vivi ardori miei:
la fareste col vostr’aureo sembiante
pietosa sì come me fate amante.
Een man, ziek van de liefde,
luchtte zijn pijn tot de sterren
onder de nachtelijke hemel.
Hij sprak, de blik op hen gericht:
O mooie beelden
van mijn idool van wie ik hou,
zoals jullie haar zeldzame schoonheid
aan mij tonen,
terwijl jullie daar zo schijnen,
toon ook zo aan haar
mijn levende hartstocht:
Maak haar genadig met jullie gouden gelaat,
zoals jullie mij tot minnaar hebben gemaakt.
O rosetta
Tekst: Gabriello Chiabrera (1552 - 1638)
O rosetta, che rosetta
tra’l bel verde di tue frondi
vergognosa ti nascondi
come pura donzelletta
che sposata ancor non è.
Se dal bel cespo natio
ti torrò non te caglia;
ma con te tanto mi vaglia,
che ne lodi il pensier mio,
se servigio ha sua mercè.
O, roosje, lief roosje,
tussen mooi bladergroen,
verberg je jezelf verlegen
als een pure jonge maagd
die een man niet heeft gekend.
Als ik in jouw hoftuin
de mooie bloem zou plukken,
zou mij niet wachten
wat ik in mijn denken prijs:
de dienst van jouw genade.
12

Liedteksten
Caro pregio il tuo colore
tra le man fia di colei
che governa a pensier miei,
che mi mira il petto e’l core
ma non mira la mia fè.
Non mi dir come t’apprezza
la beltà di Citerea,
io me’l so, ma questa Dea
e di gratia, e di bellezza
non ha Dea sembiante a se.
Lieve, ik waardeer de kleur
die jij in handen houdt,
die mijn gedachten beheerst,
die in mijn borst en hart kijkt
maar mijn geloof niet ziet.
Zeg niet dat jij de schoonheid
van Aphrodite vreest,
ik ken maar een Godin als jij,
een van genade, een van schoonheid
een die haar gelijke niet kent.
Zefiro torna
Zefiro torna e di soavi accenti
l’aer fa grato e’il pié discioglie a l’onde
e, mormoranda tra le verdi fronde,
fa danzar al bel suon su’l prato i fiori.
Inghirlandato il crin Fillide e Clori
note temprando lor care e gioconde
e da monti e da valli ime e profonde
raddoppian l’armonia gli antri canori.
Sorge più vaga in ciel l’aurora, e’l sole,
sparge più luci d’or; più puro argento
fregia di Teti il bel ceruleo manto.
Sol io, per selve abbandonate e sole,
l’ardor di due belli occhi e’l mio tormento,
come vuol mia ventura, hor piango hor canto.
Zephyr keert terug en stijgt zoet op,
de zoele wind stapt op blote voeten
in het water en fluistert in groen lover,
laat bloemen dansen in het veld.
Met krans in het haar heffen Fillis en Chloris
liefdesklanken aan boven bergen,
diep in de dalen weerklinkt
echoënd een grot in harmonie.
Mooi verrijst de ochtend aan de hemel;
met glanzend goud en puur zilver
is de hemelsblauwe mantel van Thetis
versierd.
Alleen ik, alleen in verlaten bossen,
betreur algauw, daar mijn lot het wil,
de glans van mooie ogen, en mijn verdriet.
13

Liedteksten
Hor che ‘l ciel
Tekst: Francesco Petrarca (1304 - 1374)
Prima parte
Hor che ‘l ciel et la terra e ‘l vento tace
et le fere e gli augelli il sonno affrena,
Notte il carro stellato in giro mena
et nel suo letto il mar senz’onda giace,
veggio, penso, ardo, piango; et chi mi sface
sempre m’è inanzi per mia dolce pena:
guerra è ‘l mio stato, d’ira et di duol piena,
et sol di lei pensando ò qualche pace.
Seconda parte
Cosí sol d’una chiara fonte viva
move ‘l dolce et l’amaro ond’io mi pasco;
una man sola mi risana et punge;
e perché ‘l mio martir non giunga a riva,
mille volte il dí moro et mille nasco,
tanto da la salute mia son lunge.
Nu hemel, aarde en wind zwijgen,
en de slaap dieren en vogels vasthoudt,
voert de nacht de sterrenwagen op zijn
ronde,
en ligt de zee zonder golven in zijn bedstee.
Ik waak, denk, verga en ween; en zij die mij
vernietigt
staat mij voortdurend voor de geest door
mijn zoete pijn;
en alleen door aan haar te denken vind ik wat
vree:
Zo ontspringen uit éénzelfde heldere
levensbron
de zoetheid en de bitterheid, waaraan ik mij
voed:
éénzelfde hand geneest en kwetst;
En om mijn martelgang niet tot aan de oever
te laten komen,
moet ik duizendmaal daags sterven, en
duizendmaal herboren worden;
zover ben ik nog van mijn goedvoelen.
14

Biografieën
Componisten
Claudio Monteverdi (1567 ‐
1643) was een Italiaans
componist, dirigent en
oorspronkelijk ook werkzaam
als violist en zanger.
Monteverdi werd geboren
in de vioolbouwersstad
Cremona en studeerde
daar bij de kapelmeester
muziektheorie, zang en
viool. Op zijn vijftiende
publiceerde hij zijn eerste
bundel (Cantiunculae sacrae)
en kort daarna de eerste
geestelijke madrigalen en
driestemmige canzonetten.
In 1590 werd hij in Mantova
als violist aangenomen in de
kapel van hertog Gonzaga
en in 1602 werd Monteverdi
zelf kapelmeester in
Mantova. In 1607 schiep hij
zijn eerste meesterwerk, de
opera L’Orfeo. In 1613 werd
Monteverdi aangenomen
als maestro di cappella aan
de San Marco in Venetië.
Monteverdi werd vermoedelijk
in 1632 als geestelijke gewijd.
Na een kort verblijf in zijn
geboortestad Cremona
overleed hij in 1643 in Venetië.
Nicolas Gombert (ca. 1495 -
ca. 1560) was een van
de meest invloedrijke en
vermaarde componisten
van de zogenaamde
vierde generatie Vlaamse
polyfonisten, de generatie
tussen Josquin Desprez en
Orlando di Lasso. Gombert
zou mogelijk bij Josquin in de
leer zijn geweest.
Hij was in dienst bij keizer
Karel V als zanger, componist
magister puerorum
(knapenkoorleider) aan de
hofkapel. Hij werd rond 1530
aangesteld als geestelijke
en waarschijnlijk ook als
priester. Hij en de andere
zangers hebben de keizer
ongetwijfeld op zijn tochten
vergezeld door Spanje en
Italië. In 1534 werd Gombert
aangesteld als kanunnik van
de kathedraal van Tournai.
Adriaan Willaert (ca. 1490 -
1562) was een invloedrijke
Vlaamse componist en
muziekpedagoog. Geboren in
Rumbeke kreeg hij in Parijs
een muziekopleiding bij Jean
Mouton. Later verhuisde naar
Italië, waar hij kapelmeester
werd aan de San Marco in
Venetië. Hij leidde er de
befaamde Venetiaanse
componistenschool, de
‘Venetiaanse school’, waartoe
ook Claudio Monteverdi
gerekend wordt. Vooral
de introductie van de
15

Biografieën
dubbelkorigheid bezorgde
hem naam en faam. Tot zijn
leerlingen behoren Giovanni
Gabrieli en Cypriano de
Rore. Zijn muziek en ideeën
inspireerden generaties
grootmeesters na hem.
Italië toen hij nog een kind
was. Hij was een koorknaap
in de kapel van Maria di
Cardona in Napels en werd
daarna een leerling van
Cipriano de Rore aan het
hof van de Ercole II d’Este in
Ferrara. Ook is hij verbonden
geweest aan de hoven van
Novellara, Mantua en Parma.
Hij schreef meer dan 230
madrigalen.
en zat hij zonder werk.
Door bemiddeling van de
landvoogdes Margaretha
van Parma kreeg hij een
aanstelling als kapelmeester
in Parma. Hij werd door zijn
tijdgenoten beschouwd
als een van de grootste
componisten van zijn
generatie en zijn muziek
werd veel geciteerd, en
geplagieerd.
Giaches de Wert (1535 -
1596) was een Franco-
Vlaamse componist die
actief was in Italië. Hij was
nauw verbonden met het
vooruitstrevende muzikale
centrum van Ferrara en
speelde een belangrijke
rol bij de ontwikkeling van
het madrigaal. De Wert had
met zijn madrigalen vooral
veel invloed op Claudio
Monteverdi en zijn latere
muziek was vormend voor de
ontwikkeling van de muziek
van de vroege barok. Hij
werd waarschijnlijk geboren
in Weert en verhuisde naar
16
Over de jeugd van de
Vlaamse componist Cipriano
de Rore (1516 - 1565)
is vrijwel niets bekend.
Tussen 1542 en 1546 was
hij zanger aan de San
Marco in Venetië en leerling
van Willaert. Vervolgens
werd hij kapelmeester bij
hertog Ercole II van Ferrara.
Tijdens een reis aan zijn
thuisland hoorde hij dat zijn
werkgever was overleden

Biografieën
Uitvoerenden
Andreas Küppers
Artistieke leiding
operaproducties. Als
klavecinist en pianist treedt
hij op met ensembles
als het Freiburger
Barockorchester en de
Staatskapelle Berlin. Küppers
heeft samengewerkt met
gerenommeerde dirigenten
en musici en heeft diverse
succesvolle cd-opnames
gemaakt. Hij is ook artistiek
leider van Ribattuta Musica,
waarmee hij diverse
programma’s uitvoert.
Küppers studeerde aan de
Hochschule für Musik und
Darstellende Kunst Frankfurt
en doceerde daar tot 2015.
Hij geeft ook masterclasses
aan instellingen zoals de
Musikhochschule Würzburg
en het Conservatorium Gent.
foto: Mirjam Devriendt
Andreas Küppers is een
vast lid van het B’Rock
Orchestra Gent, het
Balthasar-Neumann-
Ensemble en het La Folia
Barokorkest. Sinds 2021
is hij ook artistiek leider
van het nieuw opgerichte
B’Rock Vocal Consort.
Als assistent van onder
anderen René Jacobs was hij
betrokken bij internationale
17

Biografieën
B’Rock Vocal
Consort & Orchestra
B’Rock Vocal Consort &
Orchestra is een toonaangevend
barokensemble.
Het omarmt de essentie
van de barok. Met instinct,
bezieling en verbondenheid
als kern is het een van
de meest succesvolle en
innovatieve ensembles van
deze tijd.
Het ensemble zoekt
actief samenwerking met
gelijkgestemde artiesten
en creëert intrigerende
ervaringen voor een divers
publiek. Door vijf eeuwen
muziek te verkennen, van
opera’s tot instrumentale
werken, brengt B’Rock
een mix van klassiek en
hedendaags repertoire. Het
ensemble integreert actuele
thema’s zoals kolonialisme
en de rol van vrouwen in
de kunst in zijn artistieke
projecten. B’Rock Encounters
stimuleert actieve deelname
van het publiek en de
uitwisseling van ervaringen.
Hoewel B’Rock internationaal
actief is, heeft het een sterke
band met Vlaanderen. Het
is gevestigd in Gent en
heeft nauwe relaties met
vooraanstaande culturele
instellingen. Buiten
Vlaanderen geniet het
ensemble internationale
erkenning met optredens op
gerenommeerde locaties in
Europa.
Andreas Küppers leiding,
klavecimbel, orgel
David Wish viool
Ortwin Lowyck viool
Patrick Sepec viola da gamba
Tom Devaere violone
Karl Nyhlin luit
Agnes Kovacs sopraan
Margaret Hunter sopraan
Terry Wey alt
Marine Fribourg alt
Fabian Kelly tenor
Thomas Köll tenor
Ulfried Staber bas
Hans Wijers bas
18

Biografieën
foto: Bjorn Comhaire
19

Verwacht
Lenguas Malas - Boze tongen
Cantoría
Serie Oude
Muziek
Za 18 mei 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Het jonge Catalaanse vocaal kwartet Cantoría schotelt het
publiek in het Muziekgebouw thema’s voor die uit het leven
gegrepen zijn: het vuur van de liefde, eenzaamheid, plezier
en zonde. En dat alles via heerlijk gevarieerd repertoire
uit de Spaanse Gouden eeuw en op verfrissende, theatrale
en humoristische wijze gebracht. Niet voor niets kreeg
Cantoría’s optreden in Podium Klassiek in november 2022
veel enthousiaste reacties.
Religieuze devotie en wereldse liefde worden hier gezongen
met dezelfde intentie, zoals zo eigen aan deze Spaanse
ensaladas (meerstemmige muziek die verschillende
muziekstijlen en talen vermengt) en canciones (gezangen)
met echo’s uit het kleurrijke volkse leven. Als muzikale
rasvertellers weten de zangers deze levendige inkijkjes in
het bruisende oude Spanje over te brengen. Een absolute
aanrader voor liefhebbers van het onbekende.
Programma: Liederen van Mateo Flecha ‘El Viejo’, Juan del
Encina en anonieme Spaanse componisten
Cantoría
foto: Marti Artalejo
20

Seizoen 2024-2025
Serie Oude Muziek
Zoals altijd kent de serie Oude muziek volop verrassingen. Een muzikale reis met de
13e-eeuwse ontdekkingsreiziger Marco Polo naar China. Klaagzangen uit de barok van
Bach&Zn. Een Montenegrijnse gitarist die Händel, Vivaldi, Rameau in een nieuw jasje
steekt. Maar ook de grote meesterwerken ontbreken niet. Zoals het prachtige Stabat
Mater van Scarlatti en de onverslaanbare, energieke Brandenburgse concerten van Bach.
Veel te beleven!
za 5 okt / 20.15 uur
Ach, dass ich Wassers gnug hätte
PRJCT Amsterdam + Maarten Engeltjes +
college Jan Van den Bossche
zo 6 okt / 15.00 uur
The Canterbury Songs
Nederlands Kamerkoor
vr 22 nov / 20.15 uur
Ein deutsches Barockrequiem
Vox Luminis + college Jan Van den Bossche
zo 1 dec / 20.15 uur
De muzikale reizen van Marco Polo
En Chordais, Ensemble Constantinople +
Kyriakos Kalaitzidis
zo 19 jan / 20.15 uur
Mysterieuze muzen
Ensemble Correspondances + college Jan
Van den Bossche
za 25 jan / 20.15 uur
Stabat Mater
Cappella Amsterdam
za 1 feb / 20.15 uur
Ode on the death of Mr. Henry Purcell
PRJCT Amsterdam, Maarten Engeltjes +
Alexander Chance
vr 21 feb / 20.15 uur
Baroque
MILOŠ + Arcangelo
do 6 mrt / 20.15 uur
De Brandenburgse concerten van Bach
Amsterdam Baroque Orchestra + Ton
Koopman + college Jan Van den Bossche
zo 4 mei / 21.00 uur
Broederlijk in barok
Théotime Langlois de Swarte + Justin Taylor
Bekijk het gehele nieuwe seizoen op
muziekgebouw.nl.
21

Verwacht
Mei
za 11 mei / 20.15 uur
Philip Glass in India
Amsterdam Sinfonietta
zo 12 mei / 11.00 uur /
Kleine Zaal
Die Kunst der Fuge
Laurens de Man
zo 12 mei / 15.00 uur
Streetwise
Calefax
zo 12 mei / 15.00 uur /
Plein Theater
Trombone Double Bill
Kevin Toksöz Fairbairn +
Dalton Harris
do 16 mei / 20.15 uur
Philip Glass in India
Amsterdam Sinfonietta
vr 17 mei / 20.30 uur
COCON
Cello Octet Amsterdam
za 18 mei / 20.15 uur
Lenguas Malas -
Boze tongen
Cantoría
zo 19 mei / 16.00 uur /
Kleine Zaal
Endless journey
Nieuw Amsterdams Peil
zo 19 mei / 20.15 uur
Madrigalen in Arcadia
Collegium Vocale Gent +
college Jan Van den Bossche
ma 20 mei / 20.15 uur
Karima El Fillali
wo 22 mei / 20.15 uur
Like a Prayer
Groot Omroepkoor
do 23 mei / 20.15 uur
Hollandse nieuwe
Ralph van Raat
vr 24 mei / 20.15 uur
De stem van de blokfluit
Orkest van de Achttiende
Eeuw + Lucie Horsch
za 25 mei / 20.15 uur
A Thousand Thoughts
Kronos Quartet + Sam Green
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen in de Atriumzaal
om 13.00 uur op verschillende
zondagen. Kaartjes via
muziekgebouw.nl/soundlab
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
22

Foto: Erik van Gurp
Op de hoogte blijven?
Mis geen enkel concert en schrijf je
in voor onze nieuwsbrief! Scan de
QR-code of ga naar muziekgebouw.
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via
Facebook, LinkedIn of Instagram.
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Word Vriend
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten.
Word vriend: met jouw steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/wordvriend
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
23