Preview Raak mei 2024

m a a n d b l a d v a n k w b
jaargang 77 • mei 2024
Democratie
TIJDSCHRIFTEN
TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING
3200 AARSCHOT 1 - BC 1145
Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332
Van weesboot tot deelvloot
Terugblik op de nationale wandeldag

Buurtluisteraar
De Buurtluisteraar geeft interessante inkijk in de buurten
Zo zit het in jouw buurt
De Buurtluisteraar - de grote bevraging die kwb in het najaar organiseerde - gaf
een uniek inzicht in de buurten van Vlaanderen en Brussel en hoe meer dan 3.500
gezinnen die buurt ervaren. Dat was ook de opzet van het project: te weten komen hoe
mensen hun buurt ervaren, wat ze leuk vinden aan hun buurt en wat er beter kan.
Dat mensen hun mening en visie geven, is belangrijk om die
buurt nog mooier, beter, fijner … te maken. Weten en aangeven
wat er leeft in een buurt, kan immers niemand beter dan wie er elke
dag rondloopt en leeft. Dat iedereen de kans krijgt zijn mening te
geven, zijn stem te laten horen, is essentieel om de democratie in
(kwb-)buurten en de samenleving te garanderen én versterken.
Door (als kwb-afdeling) in de buurt gesprekken aan te gaan en te
luisteren naar wat er leeft, en door samen mét die buurt dingen aan
te pakken en verandering gang te zetten, krijgt het sociaal weefsel
in de buurt vorm en voelt wie er woont zich mee betrokken. Ook
dat is democratie. Zo kunnen inwoners samen, op een gedragen
manier, hun buurt versterken en boven zichzelf doen uitstijgen.
terecht te kunnen voor een goede babbel. De cijfers benadrukken
het belang van de buurt, en de cruciale rol die sociale interactie
en persoonlijke connecties spelen voor ons mentale en fysieke
welzijn.
“Leuke buurt, veel
activiteiten, veel speeltuinen.
Aangenaam om in te wonen!”
Inwoner van Arendonk
Positief gevoel
We vallen meteen met de deur in huis: het is goed toeven in
onze buurten. Uit de bevraging blijkt dat er heel wat positieve,
hoop gevende zaken te vertellen zijn. We geven je graag enkele
opvallende cijfers mee.
Met 88 procent van de respondenten die zich thuis voelt in hun
buurt en 76 procent die tevreden is over hun woonomgeving
weerspiegelen de cijfers een overwegend positief sentiment.
Deze tevredenheid wordt verder ondersteund door het feit dat 40
procent van de bevraagden meer dan tien gezinnen in hun straat
bij naam kent, en 77 procent aangeeft altijd bij iemand in de buurt
Hoe tevreden ben
je over je buurt?
Helemaal niet 0,58%
Niet 5,41%
Neutraal 17,86%
Tevreden 56,83%
Hoeveel gezinnen
in je straat ken
je bij naam?
0
1,87%
3 tot 5
17,19%
1 tot 3
10,94%
5 tot 10
29,77%
Meer dan 10
40,23%
Heel tevreden 19,33%
8

Meer dan een op de vier mensen vindt dat er niet genoeg mogelijkheden
zijn om nieuwe mensen te leren kennen. Vooral het verdwijnen van publieke
ontmoetingsplaatsen en van grotere evenementen zoals buurtfeesten
worden aangehaald als oorzaak. Een kans voor elke kwb-afdeling!
© Marco Raaphorst via flickr.com
Wat kan er beter?
Ondanks deze positieve feedback maakt de Buurtluisteraar
jammer genoeg ook duidelijk dat er nog werk is in de buurten.
Een kwart van de bevraagden mist iemand in de buurt om
goede gesprekken mee te voeren, en een vergelijkbaar deel van
de gezinnen ervaart hun buurt als niet kindvriendelijk. Dit is met
name zorgwekkend voor gezinnen die in een appartement wonen,
waar een derde aangeeft behoefte te hebben aan meer kindvriendelijke
voorzieningen.
Meer ontmoetingsplaatsen nodig
“Niet veel mogelijkheden
om nieuwe mensen te
ontmoeten, onze dorpscafés
zijn op één na allemaal
verdwenen. Ons parochiaal
centrum is ook verdwenen.”
Inwoner Londerzeel
Niet minder dan een op de drie mensen zonder partner - jong
én oud - zouden graag meer mogelijkheden hebben om nieuwe
mensen te ontmoeten. Dit is voor kwb een groot aandachtspunt.
Uit onderzoek blijkt immers dat net alleenstaanden extra vatbaar
zijn voor eenzaamheid en sociaal isolement. En laat nu net een
goed sociaal netwerk, met veel contacten, de beste remedie zijn
tegen eenzaamheid. Hier ligt dus zeker een uitdaging voor kwb om
de deuren actief open te zetten voor deze mensen. Als lid én als
vrijwilliger. Lieven Annemans, gelukseconoom UGent, verwoordt
het als volgt: “Minstens maandelijks voor anderen zorgen en vrijwilligerswerk
doen, verhoogt onze kans op gelukkig zijn rechtstreeks
met 44%. Hierin ligt dan ook de uitdaging (…): investeer
in sociale en culturele activiteiten waar mensen kunnen samen
komen en moedig vrijwilligerswerk aan!”
Het zijn echter niet alleen de mensen zonder partner die vragen
naar meer ontmoetingskansen in de buurt. Meer dan een op de
vier mensen breekt hier een lans voor. Als je dit extrapoleert
9

naar heel Vlaanderen betekent dit dat meer dan 1,5 miljoen
mensen vinden dat er niet genoeg mogelijkheden zijn om nieuwe
mensen te ontmoeten in hun eigen buurt. Vooral het verdwijnen
van publieke ontmoetingsplaatsen, zoals een parochiezaal of ontmoetingscentrum,
en grotere evenementen, zoals buurtfeesten,
worden als oorzaak aangegeven. Een kans voor elke kwb-groep!
Een kindvriendelijke buurt
We komen ook nog even terug op de vraag hoe kindvriendelijk de
buurt is. Een kwart van de ouders met kinderen vindt hun buurt
niet kindvriendelijk. Dit betekent voor Vlaanderen alleen al dat
meer dan 212.000 kinderen jonger dan 12 jaar opgroeien in een
buurt die niet kindvriendelijk is. Als we enkel kijken naar gezinnen
die in appartementen wonen, loopt dit cijfer op tot een op de drie.
Wat opvalt: een kindvriendelijke buurt is een verkeersveilige buurt,
een buurt waar ook jongeren (veel) ontmoetingskansen krijgen,
een buurt waar voldoende groen is, zoals parken en bossen, én
een buurt waar gesport kan worden.
“Heel veel activiteiten
zijn betalend en daardoor
worden zeker sommige
mensen uitgesloten.”
Inwoner Destelbergen
Recepten voor een warme buurt
De perfecte buurt, daar zijn we nog niet. Maar er samen aan
werken, dat kan. Want we kregen ook wel wat recepten om van
een buurt een warme buurt te maken waar het fijn om leven is.
a Een buurt waar mensen elkaar kennen en bij elkaar terecht
kunnen is een buurt waar het goed leven is! Dit is overduidelijk.
Wie meer gezinnen in de buurt bij naam kent, geeft zijn
buurt een betere score. Wie bijvoorbeeld meer dan tien
gezinnen in de buurt bij naam kent, voelt zich bijzonder goed
thuis in de eigen buurt!
a Een buurt waar iedereen welkom is op laagdrempelige
activiteiten, is een buurt waar mensen elkaar kennen. Het
mag niet verbazen dat net in deze buurten de kans ook veel
hoger dat er iemand in de buurt is voor een goed gesprek. De
voornaamste hefboom voor ontmoeting is sport, op de voet
gevolgd door cultuur. En uiteraard is ook zorgen voor weinig
tot geen drempels om deel te nemen aan bijvoorbeeld onze
eigen kwb-activiteiten belangrijk.
a Specifiek voor gezinnen hebben groene plekken, mogelijkheden
om samen te sporten in de buurt, een verkeersveilige
omgeving en voldoende ontmoetingsplaatsen een doorslaggevend
effect op een verhoogde tevredenheid over de buurt.
Minder drempels voor activiteiten
We weten intussen al dat een socio-culturele vereniging zoals
kwb een grote rol kan spelen om te zorgen voor meer sociale
contacten en minder eenzaamheid. Dat is het goede nieuws. Het
minder goede nieuws is dat 40 procent van de bevraagden vindt
dat er drempels zijn om deel te nemen aan de activiteiten die door
deze organisaties georganiseerd worden. Een opmerking die verschillende
keren terugkomt is dat het aanbod aan activiteiten de
laatste tijd sterk achteruitgegaan is, en dat mensen eigenlijk zitten
te wachten op fijne activiteiten in eigen buurt.
10
Je hoort het al, een betere buurt maken we best SAMEN. En laat
dat nu net hetgeen zijn waar kwb in uitblinkt!
Zelf aan de slag voor een betere buurt
Een betere buurt, daar kunnen we allemaal voor zorgen. Ook jij
en je kwb-groep. Wil jij ook meewerken aan een betere buurt?
Wij inspireren en ondersteunen je graag met leuke activiteiten en
acties. Surf naar www.buurtluisteraar.be voor talloze ideeën.

Kwb-nieuws
Op sportieve ontdekking met kwb Koersel
Een kijkje gaan nemen in de nieuwe Velodroom in Zolder, dat
kon bij de leden van kwb en Femma Koersel op grote interesse
rekenen. Maar liefst 75 deelnemers verkenden in drie groepen,
onder leiding van drie enthousiaste gidsen, het imposante
gebouw. Allerhande sporten vinden er onderdak: in de kelder is er
een ruime turnzaal, maar ook mogelijkheid om te fitnessen met
verschillende toestellen. De speciale ultralichte Rileyfietsen, die
ter plaatse gehuurd kunnen worden, kregen ruime aandacht. Ook
de fietsenherstelplaats werd bezocht, waar je zelfs een opleiding
tot fietsenmaker kan volgen.
Maar hét hoogtepunt van de rondleiding was natuurlijk de
prachtige houten baanpiste van 250 meter met de vele tribunes
errond. Er werd uitleg gegeven over het materiaal, de lijnen, de
snelheid .. Het binnenplein staat vol lijnen die het mogelijk maken
om er verschillende balsporten uit te oefenen.
Kortom: een zeer interessant bezoek!
Kwb Schoonaarde reanimeert
Half maart zakte Mieke van het Rode Kruis af naar
Schoonaarde om de plaatselijke kwb’ers een avond
les te geven over reanimatie en defibrillatie. Na de
theoretische uitleg over de reanimatietechniek op
een volwassene, kind en baby werd ook het gebruik
van een defibrillator uit de doeken gedaan. Daarna
konden de deelnemers in drie groepen de praktijk
inoefenen: de verschillende stappen, pompen en
mond-op-mondbeademing, en het gebruik van een
defibrillator. De 13 deelnemers gingen met een pak
kennis naar huis.
Whisky proeven bij kwb Zele-Heikant
Kwb Zele-Heikant organiseerde opnieuw een whisky
tasting. Er werden heel wat soorten geproefd,
waaronder een Japanse en een Australische maar
uiteraard ook een vijftal lekkere Schotse.
Naast bijpassende hapjes kregen de deelnemers
een interessante uitleg van whiskykenner Jan De
Wilde uit het naburige Hamme. Voor herhaling
vatbaar!
13

Sport
Tips om samen met je (klein)kinderen te bewegen
Samen sporten: dubbel zo leuk!
Sport en bewegen is een dagelijkse behoefte voor het menselijk lichaam. Daarbij denken we meestal
enkel aan de fysieke voordelen. Naast de voordelen op motorisch en fysiek vlak heeft bewegen echter
nog een paar extra voordelen, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van kinderen. Door te bewegen
boeken zij ook sociaal-emotionele, cognitieve en mentale vooruitgang. Wij zetten enkele weetjes op
een rij!
Tekst: Stefanos Paschalidos
Wist je dat …
… het ontwikkelen van een brede motorische basis essentieel is?
In het algemeen sporten kinderen en jongeren meer wanneer ze
een goede basisontwikkeling hebben. Hierdoor zijn ze fitter en
vaardiger. Dit heeft als resultaat dat ze vaak meer voldoening
beleven aan sport en bewegen, waardoor ze minder kans hebben
op overgewicht en chronische aandoeningen. De kans is ook groter
dat ze blijven sporten en bewegen wanneer ze wat ouder zijn.
… leerprestaties van kinderen niet verminderen door meer
beweging tijdens de schooltijd? Wanneer het rekenuurtje wordt
vervangen door beweging zullen kinderen niet minder goed gaan
rekenen. Integendeel: vooral in de voormiddag heeft bewegen net
een positief effect, want kinderen kunnen zich in de namiddag dan
beter concentreren.
… in het onderwijs er ook vakoverschrijdend wordt gewerkt met
lichamelijke opvoeding? Zo wordt bijvoorbeeld in lessen wiskunde
beweging geïntegreerd. Kinderen beleven de lessen dan op een
actievere en aangenamere manier, én ze onthouden alles makkelijker
omdat er beweging en plezier aan de leerstof gekoppeld is.
16
… een goed uithoudingsvermogen positieve effecten heeft voor
begrijpend lezen en rekenen? Motorische uitdagingen en vaardigheden
dragen dan weer bij aan zowel rekenen als spelling.
Dit komt doordat fittere kinderen door sporten en bewegen een
sterker werkgeheugen hebben ontwikkeld.
Sporten met je (klein)kinderen
Belangrijk om weten is dat kinderen veel liever bewegen als
er plezier aan gekoppeld is. Gelukkig kan je, naast bijvoorbeeld
samen zwemmen of voetballen, ook alledaagse activiteiten leuker
en actiever maken. Bovendien versterk je zo je band!
Zo kan je bijvoorbeeld een wedstrijdje maken van de trap oprennen.
‘Om het eerst boven!’ Een beloning is niet nodig, want de beloning
is de overwinning: elk kind vindt het leuk om de beste te zijn in
iets. Je kan ook bewegen in een thema. Met jongere kinderen, die
veel fantasie hebben, kan je bijvoorbeeld dieren uitbeelden. Bij een
giraf gaan ze op hun tenen staan, wat een goede evenwichtsoefening
is, en wanneer ze als beer op vier poten (handen en voeten)
wandelen, versterken ze vanzelf hun schouders, armen en rug!

Thema
Professor Ike Picone over sociale media en democratie
“Om de politiek bij de burger
te brengen, zijn sociale media
geen slechte zaak”
Politieke partijen spenderen grote budgetten aan advertenties op sociale media. Maar welke invloed
hebben Facebook, TikTok, Instagram en andere onlinekanalen op onze democratie? Op onze ideeën en
nieuwsgaring? En wat met fake news? Professor media en journalistiek Ike Picone (VUB) brengt nuance.
18
Als we professor Ike Picone vragen of sociale media een
positieve of negatieve impact hebben op onze democratie komt
de academicus in hem naar boven. “In de vraag die je stelt, ligt al
een typische manier van denken over technologie vervat”, glimlacht
hij. “Je plaatst de technologie buiten de maatschappelijke context
en kijkt van daaruit naar de impact op die maatschappij. Binnen de
communicatiewetenschappen kijken we naar technologie als deel
van dat maatschappelijke weefsel. Op welke manier ze dynamieken
versterkt, evoluties versnelt of vergroot.”
Utopie en dystopie
“Tien jaar geleden konden we nog niet steunen op empirisch
onderzoek, waardoor we onze focus op sociale media wat te
scherp hadden gesteld. Het utopische discours overheerste.
We spraken over de Arabische Lente als een Facebookrevolutie,
alsof de revolutie zonder Facebook niet zou kunnen plaatsgevonden
hebben. Maar er was wel een maatschappelijke voedingsbodem
voor, die met Facebook een extra instrument kreeg om
zich te organiseren omdat er veel meer horizontale communicatie
mogelijk werd. Onderdrukte burgers vonden elkaar sneller.
Die positieve retoriek is vandaag wat gaan liggen. Zeker na
een aantal voorvallen die niet per definitie goed bleken voor de
democratie, zoals de Brexit of de verkiezingen in de Verenigde
Staten in 2016, waar ook fake news en desinformatie vlot circuleerden.
Maar de schuld hiervan uitsluitend bij Facebook leggen,
is een eendimensionale visie, want het nieuws zelf werd gegenereerd
door onder meer Fox News.”
Raak: Maar als sociale media ook fake news en desinformatie
verspreiden, is dat wel gevaarlijk, niet?
Ike Picone: “Toen Barack Obama de verkiezingen won met toen
de meest digitale campagne ooit vonden we dat fantastisch. Zijn
strateeg kwam overal aan het woord. Als Trump hetzelfde doet,
vinden we dat gevaarlijk. Er is nu eenmaal een nieuwe technologie
en die kan gebruikt worden op verschillende manieren om verschillende
boodschappen te versterken. Als Trump zijn boodschap
via sociale media kan versterken, kan bijvoorbeeld ook de MeToobeweging
dat. Door er gebruik van te maken, geven we ook vorm
aan de sociale media zelf. Kijk bijvoorbeeld naar het fenomeen
van influencers. YouTube speelt daarop in door het businessmodel
aan te passen, zodat die makers ook delen in de advertentie-inkomsten
en dus het platform blijven gebruiken. Die nuance
is belangrijk; de technologie van sociale media zit in het maatschappelijke
weefsel en krijgt er vorm door de dynamieken die er
zijn.”
Diepgang
Raak: Sociale media zijn voor veel mensen een primaire
nieuwsbron. Maar je krijgt er zonder filter alle meningen
voorgeschoteld, terwijl kranten en televisie toch
betrouwbaarder zijn.
Ike Picone: “Maar als je veertig jaar geleden De Standaard las,
kreeg je vooral een christelijke visie te lezen. En De Morgen bood
een socialistisch gekleurd prentje. Sociale media hebben een
grote diversiteit aan bronnen, blijkt uit onderzoek naar nieuws­

Raak: En wat met misleiding voor politieke doeleinden? Kijk
naar het schandaal rond Cambridge Analytica.
Ike Picone: “Er werd een algoritme gebruikt om mensen via
sociale media niet alleen content te laten zien die ze leuk vonden,
maar om hun politieke keuze te beïnvloeden. Dat gaat voorbij
de grens van politieke communicatie waarbij je als partij je
standpunt geeft. Het gaat dan om politieke manipulatie, wat niet
oké is in een democratie. Er mag in onze samenleving best een
duidelijkere regelgeving komen hieromtrent. Je mag op sociale
media advertenties verspreiden die heel emotioneel geladen zijn
en mensen targetten, terwijl er nog wel sperperiodes gelden op
televisie. Hier loopt de wetgever achterop.”
Rusland en China
consumptie. Je komt dus met een breder palet aan bronnen in
contact. Maar toch, de algoritmes zijn gemaakt om je aan het
schermpje te kluisteren en kranten gaan hun inhoud daaraan
aanpassen. Zo krijg je korter nieuws dat meer in concurrentie
kan gaan met de andere content. Er gaat een stukje diepgang
verloren. Maar zeker niet alle mensen baseren zich uitsluitend op
sociale media om zich te informeren, gelukkig maar. Want als dat
wel zo is, krijg je alleen nieuwsberichten die nog snediger zijn, nog
meer to the point, met minder diepgravende analyses. Dan krijg
je misschien een nieuwe generatie waarvoor het nieuws alleen
bestaat uit updates.”
Raak: Algoritmes zorgen dat wat je ziet, strookt met jouw
interesses. Zo krijg je minder verschillende meningen te zien.
Dat kan niet goed zijn voor de samenleving en de democratie,
toch?
Ike Picone: “TikTok is een extreem geval, met een algoritme dat
zeer zelflerend is en weinig input verwacht van de gebruiker. Je
zit al snel te kijken naar content die je interesseert, zonder dat je
echt kan bijsturen. Bij Instagram kan je dat gemakkelijker, door
aan te geven wie je wil volgen en wie niet. Je kan zelf nieuwskanalen
toevoegen, de keuze ligt dus bij jou. We horen ook van
jongeren dat ze bepaalde dingen net wel of net niet gaan liken, om
het algoritme zo bij te sturen.
Die ontwikkelingen vinden we ook in het maatschappelijke debat
terug en doen ons nadenken over het gebruik van algoritmes. De
VRT is aan het nadenken of het algoritme van haar online videoplatform
VRT MAX op dezelfde leest geschoeid moet zijn als dat
van Netflix, dat je zo lang mogelijk wil laten kijken. VRT heeft een
andere rol te vervullen als openbare omroep en kan je ook bijvoorbeeld
maatschappelijk relevante documentaires voorstellen, ook
al past dat niet meteen bij jouw profiel.”
Raak: De democratie komt echt wel in gevaar als Rusland zich
met onze verkiezingen bemoeit. Dat zou ook gebeuren. Hoe
doen ze dat?
Ike Picone: “Autoritaire mogendheden als Rusland en China
hebben niet per se de bedoeling om de ene of de andere te laten
winnen, maar wel om democratieën te destabiliseren. Hoe autoritairder
een democratie wordt, hoe dichter die aanleunt bij hun
wereldbeeld. Polariseren en destabiliseren, daar is het hen om
te doen. Er zijn tactieken in kaart gebracht waarbij groepen als
de Black Lives Matters-beweging online geïnfiltreerd werden. In
online gemeenschappen werd de haat naar de witte gemeenschap
aangewakkerd, met de bedoeling de kloof tussen beide gemeenschappen
te vergroten. In de hoop een reactie uit te lokken,
stemgedrag te beïnvloeden of zelfs wetten gestemd te krijgen
waardoor de democratie meer richting autocratie evolueert.”
Raak: Hoe zit het met onze politieke partijen? Hoe gaan zij om
met sociale media?
Ike Picone: “Ze beseffen dat sociale media een sterk kanaal zijn
om hun boodschap te verspreiden, kijk maar naar de budgetten
die eraan besteed worden. Ze zien de effectiviteit ervan in. Ze
kunnen hun boodschap personaliseren, waardoor ze bijvoorbeeld
een standpunt over migratie in de ene groep kunnen posten en een
visie op de belastingen in de andere. Ze kunnen hun boodschap
ook aanpassen naargelang het publiek, maar dat is op het randje
van manipulatie. Zeker als je bijvoorbeeld de ene groep vertelt
dat de belastingen omlaag moeten en de andere groep net het
tegenovergestelde.
Om de politiek bij de burger te brengen, zijn sociale media geen
slechte zaak. Al zien we wel dat dit ten koste gaat van de inhoud:
de boodschappen zijn snediger en gebald. Sinds sociale media
mee in de mediamix zitten, is de nuance in de boodschap er niet
op verbeterd.”
19