Greenpro 02 2024

GROEN IN DE ZORG
Een symbiotische benadering
voor gezondheid en welzijn
Charlot ten Dijke, architect en directeur bij Tangram Architectuur en Stedelijk Landschap, en
Ineke van der Ham, hoogleraar technologische vernieuwingen in de neuropsychologie aan de
Universiteit Leiden, betogen hoe essentieel vergroening voor de zorgsector is.
Volgens Charlot ten Dijke, moet de zorgsector
heroverwegen hoe hun ruimtes bijdragen aan
genezing en welzijn. "We moeten meer te weten
komen, want anders kunnen we geen goede
zorggebouwen maken," benadrukt Ten Dijke.
Haar benadering integreert groene, natuurlijke
elementen die een "ongelooflijk positieve bijdrage
leveren aan de hele sociale samenleving"
en helpen bij het creëren van een ontspannen
sfeer voor zowel bewoners als personeel. Ze legt
uit dat de integratie van natuurlijke elementen
zoals water, groen en licht niet alleen de esthetische
waarde van een gebouw verhoogt, maar
ook een cruciale rol speelt in het bevorderen van
de gezondheid en het welzijn van de bewoners.
"Onze gebouwen, ontworpen met groene ruimtes
en natuurlijke lichtinval, bieden een serene
omgeving die stress vermindert en het bewonersgeluk
en herstelproces versnelt," legt Ten Dijke
uit. Ze is ervan overtuigd dat een weloverwogen
architectonisch ontwerp direct kan bijdragen aan
een betere levenskwaliteit voor bewoners.
Werkgeheugen
Professor Van der Ham wijst op de wetenschappelijke
onderbouwing van deze aanpak. "Groene omgevingen
werken stressverlagend en verbeteren
het werkgeheugen," legt ze uit. Zij onderstreept
ook het belang van zichtlijnen in de ontwerpen
van zorginstellingen, waardoor bewoners zich
gemakkelijker kunnen oriënteren en vertrouwd
raken met hun omgeving. "Studies tonen aan dat
groene omgevingen en natuurlijk licht essentiële
componenten zijn voor mentale en fysieke gezondheid,"
voegt Van der Ham toe. Haar onderzoek ondersteunt
de ontwerpfilosofie die Tangram Architecten
hanteert, namelijk dat een goed ontworpen
zorgomgeving het algemene welzijn bevordert en
misschien wel de afhankelijkheid van medicatie
kan verminderen, al is voor dat laatste nog geen
sluitend bewijs.
Het integreren van groen in zorggebouwen is niet
slechts een esthetische keuze, maar een essentieel
onderdeel van de architectuur die rekening
houdt met de behoeften van gebruikers. "Onze
gebouwen zijn vanaf het ontstaan van ons bureau
gemaakt met groen, omdat we de mens centraal
stellen in onze ontwerpen," zegt Ten Dijke.
Natuurlijke elementen
In een recente publicatie van Tangram Architecten
wordt dieper ingegaan op het belang van natuur
en architectuur in de bouw van zorginstellingen.
Het boekje, getiteld ‘Met Zorg Ontworpen’, benadrukt
de positieve impact van natuurlijke elementen
op het welzijn van bewoners en personeel in
zorgomgevingen.
Het behandelt ook de economische voordelen van
groene zorgarchitectuur. Door duurzame materia-
Zuidoever: schoolvoorbeeld van
innovatieve zorgarchitectuur
Het project Zuidoever, een wooncomplex met
54 huurappartementen voor ouderen met een
zorgindicatie op de Amsterdamse Zuidas en
ontworpen door Tangram Architecten, dient
als een exemplarisch voorbeeld van hoe de
integratie van natuur en architectuur een helende
omgeving kan creëren voor ouderen. Dit
project benadrukt de visie van het creëren van
ruimtes die niet alleen esthetisch aangenaam
zijn, maar ook bijdragen aan het welzijn en
de gezondheid van de bewoners. Charlot ten
Dijke beschrijft hoe Zuidoever is ontworpen
met grote ramen en natuurlijke lichtinval die
de grenzen tussen binnen en buiten vervagen,
waardoor bewoners zich meer verbonden voelen
met de natuurlijke omgeving.
In Zuidoever is speciale aandacht besteed
aan de gemeenschappelijke ruimtes die
ontworpen zijn om sociale interactie en
activiteiten te bevorderen, wat cruciaal
is voor het verminderen van eenzaamheid
onder ouderen. Deze ruimtes zijn zo
geplaatst dat ze gemakkelijk toegankelijk
zijn vanuit verschillende delen van het
Zuidoever in Amsterdam.
len en energie-efficiënte ontwerpen te gebruiken,
kunnen zorginstellingen op lange termijn kosten
besparen. "Duurzame praktijken leiden niet alleen
tot een lagere ecologische voetafdruk maar
dragen ook bij aan de financiële gezondheid van
zorginstellingen door lagere operationele kosten,"
licht Ten Dijke toe. Deze benadering toont aan dat
financiële en ecologische duurzaamheid hand in
hand kunnen gaan in de zorgsector.
Een belangrijke vraag is of deze benadering economisch
haalbaar is. Van der Ham bevestigt dit:
"Er zijn duidelijke aanwijzingen dat een groene
omgeving niet alleen de gezondheid ten goede
komt, maar op de lange termijn ook kosten bespaart
door bijvoorbeeld minder zorggebruik en
een hogere productiviteit van het personeel.”. ❚
gebouw, waardoor ze een natuurlijk ontmoetingspunt
vormen voor bewoners. Het
project kent geen gangen, slechts verblijfsruimtes
en onderstreept daarmee ook het
belang van flexibiliteit in het ontwerp,
zodat ruimtes kunnen worden aangepast
aan de veranderende behoeften van de
bewoners door de tijd heen.
Zuidoever illustreert hoe doordacht ontwerp
kan bijdragen aan een verbeterde levenskwaliteit
door een omgeving te bieden
die niet alleen veilig en functioneel is, maar
ook esthetisch verrijkt en sociaal stimulerend.
Het project dient inmiddels als een
baken van innovatie in zorgarchitectuur,
waarbij de principes van natuurintegratie
en mensgericht ontwerp worden toegepast
om een duurzame en ondersteunende
woonomgeving voor ouderen te creëren.
Ineke van der Ham is als neuropsycholoog
nauw bij de evaluatie en het vervolgonderzoek
van het project betrokken. Ze roemt de
groene zichtlijnen in het complex: “Voor het
overzicht en de oriëntatie van ouderen zijn
die heel belangrijk. En ze bieden meteen
een gevoel van rust en geborgenheid.”
ONLINE.NL
ONLINE.NL
31