Greenpro 02 2024
GROEN IN DE ZORG Kas met binnentuin in het zorgproject Zuidoever in Amsterdam. Het illustreert hoe een doordacht ontwerp kan bijdragen aan verbeterede levenskwaliteit. Daarbij, waar vergelijk je die kosten dan mee? Met de kosten voor onderhoud aan technische installaties? Nou, dan ben ik heel benieuwd wat er meer kost.” Wijnands knikt instemmend. “En dat we de waarde niet weten komt omdat groen nergens op de balans staat. Neem de openbare ruimte: riolering is een balanspost en wordt in een aantal jaar afgeschreven. Maar niemand heeft zijn bomenbestand of groene gevel op de balans staan. Terwijl, zodra je iets gaat waarderen ben je ook bereid erin te investeren. En zolang iets alleen maar een kostenpost is, gebeurt dat niet.” Integraliteit Over de vraag of groenaannemers misschien te bescheiden zijn om al in een eerder stadium van (zorg)bouwprojecten aan tafel te zitten, hoeft Wijnands niet lang na te denken. “Dat denk ik inderdaad. Want de meeste groenaannemers kunnen ook best – al dan niet samen met een civiele aannemer – een parkeerplaats aanleggen of straatwerk uitvoeren. Maar we worden maar zelden gevraagd om op zulke opdrachten in te schrijven. Misschien moeten we daar actiever in worden. Maar goed: voor de bouw van een compleet ziekenhuis of zorginstelling moet je ons niet vragen, daarbij zijn we toch afhankelijk van de grote aannemers en of zij ons op tijd inschakelen.” Luijten ziet daar gelukkig een kentering ontstaan. “In plaats van opdrachtgevers en onderaannemers spreken we bij Heijmans steeds vaker over partners in een bouwteam. En partners hebben het beste met elkaar voor, die helpen elkaar en betrekken elkaar. Wanneer je dus al in de selectiefase van een bouwproject de integraliteit waarborgt, zullen wij zoeken naar geschikte partners waarmee we die integraliteit kunnen invullen. Veel meer dan vroeger zullen we elkaars kennis en kunde moeten inbrengen en etaleren. Dat directieve is niet meer van deze tijd.” Ook Burgmans meent dat de ouderwetse manier van aanbesteden en uitvragen niet de juiste resultaten oplevert. “In geloof veel meer in partnerschappen en elkaar uitdagen. Dus niet tot drie cijfers achter de komma iets uittekenen, maar alleen vragen om meer biodiversiteit. Een partner als Dolmans weet zelf heus wel hoe ze dat moeten verwezenlijken.” Wijnands: “Dé sleutel ligt bij elkaar op gelijkwaardigheid beoordelen en samen de verantwoordelijkheid dragen. Ik heb al vaker gezegd dat een opdrachtgever de verantwoordelijkheid voor bijvoorbeeld het groenonderhoud best voor 10 of 20 jaar bij mij mag neerleggen. Want dan ga ik vervolgens heel goed bedenken hoe ik dat het beste kan aanpakken en kom ik met een andere oplossing dan wanneer ik alleen maar een tuin mag aanleggen. Het is niet erg om de markt antwoord te laten geven op jouw vraag.” ❚ ‘Data toont aan dat mensen actiever zijn in de buurten met de laagste bouwdichtheid, de grootste hoeveelheid groen en de meeste straatverbindingen. Er is aangetoond dat naoorlogse stedelijke buurten in geïndustrialiseerde landen de levensstijl van hun bewoners negatief beïnvloeden vanwege hun ontwerp. Er is te weinig groen.’ Prof. dr. Cor Wagenaar, hoogleraar geschiedenis en theorie van architectuur en stedenbouw aan de Rijksuniversiteit Groningen, gespecialiseerd in architectuur en gezondheidszorg. 30 ONLINE.NL ONLINE.NL
GROEN IN DE ZORG Een symbiotische benadering voor gezondheid en welzijn Charlot ten Dijke, architect en directeur bij Tangram Architectuur en Stedelijk Landschap, en Ineke van der Ham, hoogleraar technologische vernieuwingen in de neuropsychologie aan de Universiteit Leiden, betogen hoe essentieel vergroening voor de zorgsector is. Volgens Charlot ten Dijke, moet de zorgsector heroverwegen hoe hun ruimtes bijdragen aan genezing en welzijn. "We moeten meer te weten komen, want anders kunnen we geen goede zorggebouwen maken," benadrukt Ten Dijke. Haar benadering integreert groene, natuurlijke elementen die een "ongelooflijk positieve bijdrage leveren aan de hele sociale samenleving" en helpen bij het creëren van een ontspannen sfeer voor zowel bewoners als personeel. Ze legt uit dat de integratie van natuurlijke elementen zoals water, groen en licht niet alleen de esthetische waarde van een gebouw verhoogt, maar ook een cruciale rol speelt in het bevorderen van de gezondheid en het welzijn van de bewoners. "Onze gebouwen, ontworpen met groene ruimtes en natuurlijke lichtinval, bieden een serene omgeving die stress vermindert en het bewonersgeluk en herstelproces versnelt," legt Ten Dijke uit. Ze is ervan overtuigd dat een weloverwogen architectonisch ontwerp direct kan bijdragen aan een betere levenskwaliteit voor bewoners. Werkgeheugen Professor Van der Ham wijst op de wetenschappelijke onderbouwing van deze aanpak. "Groene omgevingen werken stressverlagend en verbeteren het werkgeheugen," legt ze uit. Zij onderstreept ook het belang van zichtlijnen in de ontwerpen van zorginstellingen, waardoor bewoners zich gemakkelijker kunnen oriënteren en vertrouwd raken met hun omgeving. "Studies tonen aan dat groene omgevingen en natuurlijk licht essentiële componenten zijn voor mentale en fysieke gezondheid," voegt Van der Ham toe. Haar onderzoek ondersteunt de ontwerpfilosofie die Tangram Architecten hanteert, namelijk dat een goed ontworpen zorgomgeving het algemene welzijn bevordert en misschien wel de afhankelijkheid van medicatie kan verminderen, al is voor dat laatste nog geen sluitend bewijs. Het integreren van groen in zorggebouwen is niet slechts een esthetische keuze, maar een essentieel onderdeel van de architectuur die rekening houdt met de behoeften van gebruikers. "Onze gebouwen zijn vanaf het ontstaan van ons bureau gemaakt met groen, omdat we de mens centraal stellen in onze ontwerpen," zegt Ten Dijke. Natuurlijke elementen In een recente publicatie van Tangram Architecten wordt dieper ingegaan op het belang van natuur en architectuur in de bouw van zorginstellingen. Het boekje, getiteld ‘Met Zorg Ontworpen’, benadrukt de positieve impact van natuurlijke elementen op het welzijn van bewoners en personeel in zorgomgevingen. Het behandelt ook de economische voordelen van groene zorgarchitectuur. Door duurzame materia- Zuidoever: schoolvoorbeeld van innovatieve zorgarchitectuur Het project Zuidoever, een wooncomplex met 54 huurappartementen voor ouderen met een zorgindicatie op de Amsterdamse Zuidas en ontworpen door Tangram Architecten, dient als een exemplarisch voorbeeld van hoe de integratie van natuur en architectuur een helende omgeving kan creëren voor ouderen. Dit project benadrukt de visie van het creëren van ruimtes die niet alleen esthetisch aangenaam zijn, maar ook bijdragen aan het welzijn en de gezondheid van de bewoners. Charlot ten Dijke beschrijft hoe Zuidoever is ontworpen met grote ramen en natuurlijke lichtinval die de grenzen tussen binnen en buiten vervagen, waardoor bewoners zich meer verbonden voelen met de natuurlijke omgeving. In Zuidoever is speciale aandacht besteed aan de gemeenschappelijke ruimtes die ontworpen zijn om sociale interactie en activiteiten te bevorderen, wat cruciaal is voor het verminderen van eenzaamheid onder ouderen. Deze ruimtes zijn zo geplaatst dat ze gemakkelijk toegankelijk zijn vanuit verschillende delen van het Zuidoever in Amsterdam. len en energie-efficiënte ontwerpen te gebruiken, kunnen zorginstellingen op lange termijn kosten besparen. "Duurzame praktijken leiden niet alleen tot een lagere ecologische voetafdruk maar dragen ook bij aan de financiële gezondheid van zorginstellingen door lagere operationele kosten," licht Ten Dijke toe. Deze benadering toont aan dat financiële en ecologische duurzaamheid hand in hand kunnen gaan in de zorgsector. Een belangrijke vraag is of deze benadering economisch haalbaar is. Van der Ham bevestigt dit: "Er zijn duidelijke aanwijzingen dat een groene omgeving niet alleen de gezondheid ten goede komt, maar op de lange termijn ook kosten bespaart door bijvoorbeeld minder zorggebruik en een hogere productiviteit van het personeel.”. ❚ gebouw, waardoor ze een natuurlijk ontmoetingspunt vormen voor bewoners. Het project kent geen gangen, slechts verblijfsruimtes en onderstreept daarmee ook het belang van flexibiliteit in het ontwerp, zodat ruimtes kunnen worden aangepast aan de veranderende behoeften van de bewoners door de tijd heen. Zuidoever illustreert hoe doordacht ontwerp kan bijdragen aan een verbeterde levenskwaliteit door een omgeving te bieden die niet alleen veilig en functioneel is, maar ook esthetisch verrijkt en sociaal stimulerend. Het project dient inmiddels als een baken van innovatie in zorgarchitectuur, waarbij de principes van natuurintegratie en mensgericht ontwerp worden toegepast om een duurzame en ondersteunende woonomgeving voor ouderen te creëren. Ineke van der Ham is als neuropsycholoog nauw bij de evaluatie en het vervolgonderzoek van het project betrokken. Ze roemt de groene zichtlijnen in het complex: “Voor het overzicht en de oriëntatie van ouderen zijn die heel belangrijk. En ze bieden meteen een gevoel van rust en geborgenheid.” ONLINE.NL ONLINE.NL 31
- Page 1 and 2: JAARGANG 4 I NUMMER 2 2024 I APRIL
- Page 3 and 4: Een park, binnenplein of dakterras
- Page 5 and 6: DE VAKBEURS 7/8/9 JANUARI 2025 Even
- Page 7 and 8: UITGAVE 2 Meer dan een frisse blik
- Page 9 and 10: INHOUD 56 67 74 90 98 CMYK 0 0 0 0
- Page 11 and 12: gegaan om de details van de op maat
- Page 13 and 14: gaat? Er zijn al leuke voorbeelden
- Page 15 and 16: Een nieuw perspectief op samenleven
- Page 17 and 18: Alle stadsparken in Amsterdam zijn
- Page 19 and 20: 0341 0341 - 47 - 00 47 68 00 68 Tij
- Page 21 and 22: DEPEN Prof.dr.ing. Steffen Nijhuis
- Page 23 and 24: GROEN IN DE ZORG Zo zijn er ijzerst
- Page 25 and 26: GROEN IN DE ZORG De BuitensteBinnen
- Page 27 and 28: GROEN IN DE ZORG niet het gevoel da
- Page 29: GROEN IN DE ZORG Zuidoever door Tan
- Page 33 and 34: DE KRACHT ACHTER INNOVATIEVE PROFES
- Page 35 and 36: STAD IN DE KIJKER Moestuintjes in w
- Page 37 and 38: Willem Bierema: ‘Als er eisen zij
- Page 39 and 40: ‘Vaak wordt ten onrechte gedacht
- Page 41 and 42: ‘Het is een milieubewust product,
- Page 43 and 44: Met de functionaliteit Verlichtings
- Page 46 and 47: ONKRUIDBEHEERSING Milieuvriendelijk
- Page 48 and 49: ONKRUIDBEHEERSING Elektrische onkru
- Page 50 and 51: ONKRUIDBEHEERSING Duurzaam en effic
- Page 52 and 53: ONKRUIDBEHEERSING ‘Zelfs de meest
- Page 54: AGROTECHNIEK HOLLAND Bezoek gelijkt
- Page 57 and 58: IPC Groene Ruimte organiseerde al j
- Page 59 and 60: Ontdek een lichtgewicht heggenschar
- Page 61 and 62: Het realiseren van een 30 km regiem
- Page 63 and 64: ‘De accu’s combineren het ARC-v
- Page 65 and 66: GROEN. ZONDER COMPROMIS. HVO100 tot
- Page 67 and 68: Met zo’n vijftig mensen wordt bin
- Page 69 and 70: VIJVERS EN ZWEMBADEN naar land, zod
- Page 71 and 72: VIJVERS EN ZWEMBADEN Van de zestien
- Page 73: VIJVERS EN ZWEMBADEN Beter voor men
- Page 76 and 77: Bloemen zijn klein maar geliefd BUX
- Page 78 and 79: De elite onder de hakselaars, voor
GROEN IN DE ZORG<br />
Kas met binnentuin in het zorgproject Zuidoever in Amsterdam. Het illustreert hoe een doordacht ontwerp kan bijdragen aan verbeterede levenskwaliteit.<br />
Daarbij, waar vergelijk je die kosten dan mee?<br />
Met de kosten voor onderhoud aan technische<br />
installaties? Nou, dan ben ik heel benieuwd wat<br />
er meer kost.”<br />
Wijnands knikt instemmend. “En dat we de waarde<br />
niet weten komt omdat groen nergens op de<br />
balans staat. Neem de openbare ruimte: riolering<br />
is een balanspost en wordt in een aantal jaar afgeschreven.<br />
Maar niemand heeft zijn bomenbestand<br />
of groene gevel op de balans staan. Terwijl,<br />
zodra je iets gaat waarderen ben je ook bereid erin<br />
te investeren. En zolang iets alleen maar een kostenpost<br />
is, gebeurt dat niet.”<br />
Integraliteit<br />
Over de vraag of groenaannemers misschien te<br />
bescheiden zijn om al in een eerder stadium van<br />
(zorg)bouwprojecten aan tafel te zitten, hoeft<br />
Wijnands niet lang na te denken. “Dat denk ik<br />
inderdaad. Want de meeste groenaannemers<br />
kunnen ook best – al dan niet samen met een<br />
civiele aannemer – een parkeerplaats aanleggen<br />
of straatwerk uitvoeren. Maar we worden<br />
maar zelden gevraagd om op zulke opdrachten<br />
in te schrijven. Misschien moeten we daar actiever<br />
in worden. Maar goed: voor de bouw van<br />
een compleet ziekenhuis of zorginstelling moet<br />
je ons niet vragen, daarbij zijn we toch afhankelijk<br />
van de grote aannemers en of zij ons op<br />
tijd inschakelen.”<br />
Luijten ziet daar gelukkig een kentering ontstaan.<br />
“In plaats van opdrachtgevers en onderaannemers<br />
spreken we bij Heijmans steeds vaker over partners<br />
in een bouwteam. En partners hebben het beste<br />
met elkaar voor, die helpen elkaar en betrekken<br />
elkaar. Wanneer je dus al in de selectiefase van<br />
een bouwproject de integraliteit waarborgt, zullen<br />
wij zoeken naar geschikte partners waarmee we<br />
die integraliteit kunnen invullen. Veel meer dan<br />
vroeger zullen we elkaars kennis en kunde moeten<br />
inbrengen en etaleren. Dat directieve is niet meer<br />
van deze tijd.”<br />
Ook Burgmans meent dat de ouderwetse manier<br />
van aanbesteden en uitvragen niet de juiste<br />
resultaten oplevert. “In geloof veel meer in<br />
partnerschappen en elkaar uitdagen. Dus niet<br />
tot drie cijfers achter de komma iets uittekenen,<br />
maar alleen vragen om meer biodiversiteit. Een<br />
partner als Dolmans weet zelf heus wel hoe ze<br />
dat moeten verwezenlijken.”<br />
Wijnands: “Dé sleutel ligt bij elkaar op gelijkwaardigheid<br />
beoordelen en samen de verantwoordelijkheid<br />
dragen. Ik heb al vaker gezegd<br />
dat een opdrachtgever de verantwoordelijkheid<br />
voor bijvoorbeeld het groenonderhoud<br />
best voor 10 of 20 jaar bij mij mag neerleggen.<br />
Want dan ga ik vervolgens heel goed bedenken<br />
hoe ik dat het beste kan aanpakken en<br />
kom ik met een andere oplossing dan wanneer<br />
ik alleen maar een tuin mag aanleggen. Het is<br />
niet erg om de markt antwoord te laten geven<br />
op jouw vraag.” ❚<br />
‘Data toont aan dat mensen actiever zijn in<br />
de buurten met de laagste bouwdichtheid,<br />
de grootste hoeveelheid groen en de meeste<br />
straatverbindingen. Er is aangetoond dat naoorlogse<br />
stedelijke buurten in geïndustrialiseerde landen de<br />
levensstijl van hun bewoners negatief beïnvloeden<br />
vanwege hun ontwerp. Er is te weinig groen.’<br />
Prof. dr. Cor Wagenaar, hoogleraar geschiedenis en theorie van architectuur en stedenbouw<br />
aan de Rijksuniversiteit Groningen, gespecialiseerd in architectuur en gezondheidszorg.<br />
30 ONLINE.NL<br />
ONLINE.NL
Change language