Greenpro 02 2024

GROEN IN DE ZORG
Groene revolutie in zorg- en leefomgeving
​HOE OOK DE GENEESKUNDE DE
EFFECTEN VAN MEER GROEN OMARMT
In het streven om de zorgkosten beheersbaar te houden, wordt de komende jaren zwaar ingezet op een verschuiving van zorg naar gezondheid
op basis van levensstijl, preventie en vroegdiagnostiek. De officiële geneeskunde hield zich lange tijd verre van alles wat met groen en
natuur te maken had, zeker in het ziekenhuis. Maar de laatste jaren is duidelijk sprake van een kentering. Dr. Jolanda Maas, universitair
hoofddocent aan de VU en landschapsarchitect Judith van der Poel delen hun inzichten.
Tekst Maarten van Vliet | Beeld Judith van der Poel, Floriade, Niek Roozen Landscape & VieCuri Medisch Centrum
Gekoppeld aan de verschillende leefstijlen waar de bewoners nog een sterke binding vanuit vroeger mee
hebben, waardoor een wandelroute ontstond.
​Bij het ontwerp en de inrichting van tuinen en
openbaar groen staat de esthetiek heel vaak
centraal. Dat geldt ook zeker voor de plaats
van groen in binnenruimten. Toch is momenteel
sprake van een opmerkelijke kentering,
waarbij het accent verschuift naar functioneel
groen. Het draait daarbij om groen als bepalende
factor voor een gezonde leefomgeving
en zelfs als helende factor voor lichaam en
geest. Twee grote achterliggende maatschappelijke
vraagstukken jagen deze groene
revolutie aan: de snelle opwarming van het
klimaat en de almaar toenemende zorgkosten.
Samen met De Bloeimeesters – een groep
ervaren tuinspecialisten met een indrukwekkende
hoeveelheid plantenkennis – bracht
Greenpro deskundigen uit de zorg, de bouw
en het groen bij elkaar voor een themaspecial
‘Groen in de zorg’. Op de volgende 10 pagina’s
vindt u het resultaat. Groen is ook – of
misschien wel vooral – een investering die zich
op meerdere vlakken terugverdient.
Nadat de factor groen in de loop van de vorige
eeuw vrijwel compleet uit de ziekenhuisomgeving
was verdwenen, ontstond in het begin van deze
eeuw een tegenbeweging. Dit mede onder invloed
van Planetree in Amerika dat al vanaf de jaren
zeventig pleitte voor de transformatie van ziekenhuizen
in ‘healing environments’. Er was in ons
land ook een reactie op het ontstaan van de op
technocratische leest geschoeide megaziekenhuizen,
waarin de menselijke maat compleet ontbrak.
Zo ontstond er een nieuwe kijk op de inrichting
van ziekenhuizen, met een duidelijke toename van
het aantal groene elementen in en rond het gebouw.
Zeer opmerkelijk was in dit verband het bericht,
vorig jaar zomer, dat ziekenhuis Rijnstate in
Arnhem op een balkon in de openlucht een plek
had gecreëerd voor twee intensive care-bedden.
Dr. Jolanda Maas, universitair hoofddocent bij de
sectie Klinische Psychologie van de Vrije Universiteit
Amsterdam was nauw betrokken bij het onderzoek
hiervoor. Enkele jaren terug stelde zij samen met omgevingspsycholoog
Dr. Agnes E. van den Berg en Dr.
Karin Dijkstra, lector Gezondheidsbevordering in de
leefomgeving de op wetenschappelijk bewijs gebaseerde
inspiratiegids ‘Groen in en rond ziekenhuizen’
(2021) samen, waarin de uitkomsten zijn verwerkt
van het onderzoeksprogramma ‘Groene Gezonde
Ziekenhuizen’ dat in de jaren 2015-2020 werd uitgevoerd.
Er werd gekeken naar de effecten van groene
interventies op vijf ziekenhuisafdelingen.
“Er zijn de afgelopen jaren inderdaad veel groene
interventies gerealiseerd,’ vertelt Maas, ‘maar er is
nog wel een probleem, want ze worden over het
algemeen slechts beperkt benut. Daardoor zijn
de effecten nog beperkt, wat het lastiger maakt
om de investeringen te rechtvaardigen. Dat het
niet werkt zoals zou moeten, heeft niet alleen met
het ontwerp te maken, maar ook met het feit dat
de voorziening niet echt wordt geïntegreerd in de
zorg. Er valt dus nog veel te verbeteren.’
22 ONLINE.NL
ONLINE.NL