14.03.2024 Views

2024 03 15 Een twintigste-eeuwse Grieg - Leif Ove Andsnes

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Vr <strong>15</strong> mrt <strong>2024</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.<strong>15</strong> uur<br />

Serie Piano<br />

<strong>Een</strong> <strong>twintigste</strong>-<strong>eeuwse</strong><br />

<strong>Grieg</strong><br />

<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong><br />

Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale<br />

programmaboekje is een extra service<br />

ter voorbereiding op het concert. Het is<br />

uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />

tijdens het concert te raadplegen via je mobiele<br />

telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />

andere concertbezoekers.<br />

Bij voorbaat dank.


Programma<br />

<strong>Een</strong> <strong>twintigste</strong>-<strong>eeuwse</strong><br />

<strong>Grieg</strong><br />

<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong><br />

Serie Piano<br />

Vr <strong>15</strong> mrt <strong>2024</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.<strong>15</strong> – 22.<strong>15</strong> uur<br />

ca. 65 minuten voor de pauze<br />

ca. 35 minuten na de pauze<br />

<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong> piano<br />

Franz Schubert (1797 - 1828)<br />

Pianosonate nr. 14 in a D 784 (1823)<br />

I. Allegro giusto<br />

II. Andante<br />

III. Allegro vivace<br />

Geirr Tveitt (1908 - 1981)<br />

Pianosonate nr. 29 op. 129 ‘Sonata Etere’ (1950)<br />

I. In cerca di … Moderato<br />

II. Tono etero in variazioni: Tranquillo ma deciso<br />

III. Tempo di pulzazione<br />

Pauze<br />

Franz Schubert<br />

Uit 4 Impromptus op. 142 D 935 (1827)<br />

··<br />

Impromptu nr. 1 in f<br />

Johannes Brahms (1833 - 1897)<br />

7 Fantasien op. 116 (1892)<br />

I. Capriccio in d<br />

II. Intermezzo in a<br />

III. Capriccio in g<br />

IV. Intermezzo in E<br />

V. Intermezzo in e<br />

VI. Intermezzo in E<br />

VII. Capriccio in d<br />

Staat je mobiele telefoon al uit?<br />

Dank je wel.<br />

2


Toelichting<br />

De Pianosonate nr. 14, die als eerste op het programma staat, is een waterscheiding in het<br />

oeuvre van Franz Schubert; een nieuw idioom, minder onschuldig en lieflijk, meer dreiging en<br />

droefheid. <strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> Ansdnes vervolgt met de monumentale Pianosonate nr. 29 van de Noorse<br />

componist Geirr Tveitt, die net als Edvard <strong>Grieg</strong> geïnspireerd was door Noorse volksmuziek.<br />

Schuberts lyrische Impromptu nr. 1 D 935 ontstond kort voor zijn dood. Johannes Brahms<br />

scheef zijn Fantasien op. 116 toen hij eigenlijk al was opgehouden met componeren; zeven<br />

korte stukken, beurtelings exuberant, herfstig, meditatief en melancholisch.<br />

Franz Schubert<br />

Pianosonate nr. 14 in a<br />

Rond 1820 voelde Schubert dat hij nieuwe<br />

wegen moest inslaan. Tot die tijd waren<br />

zijn composities meestal vriendelijk en<br />

vertederend, met als uitzondering zijn<br />

grimmige lied Erlkönig.<br />

Hoe moet het gevoeld hebben om beginnend<br />

componist te zijn in de stad van Joseph Haydn,<br />

Wolfgang Amadeus Mozart, Johann Nepomuk<br />

Hummel en Ludwig van Beethoven? Schuberts<br />

zelfkritiek blijkt uit talloze onvoltooide werken.<br />

In een daarvan, de Quartettsatz, heeft hij<br />

ondanks de hete adem van zijn beroemde<br />

collega’s echt iets nieuws te melden. Dat geldt<br />

ook voor de sonate van vandaag.<br />

Schuberts omstandigheden waren verre van<br />

rooskleurig. Bitter weinig van zijn werken<br />

verschenen in druk en zijn muziek werd<br />

maar door een handjevol vrienden op waarde<br />

geschat. In 1822 had hij syfilis opgelopen,<br />

waardoor hij lange tijd bedlegerig was en<br />

noodgedwongen weer bij zijn ouders moest<br />

gaan wonen. Zodoende spreekt Schubert<br />

in de sonate van vandaag een heel andere<br />

muzikale taal dan hij gewend was. Hij<br />

voltooide hem in 1823 en de sonate werd<br />

pas elf jaar na zijn dood uitgegeven. Weg is<br />

de vertederende vriendelijkheid; het nieuwe<br />

emotionele landschap is vanaf de eerste maat<br />

duidelijk. Er klinken sombere kale octaven<br />

en de dreigende tremolando’s klinken als<br />

onweer. Er zijn betekenisvolle, beladen pauzes.<br />

Brahms heeft ooit gezegd dat Schubert soms<br />

wel eens van zichzelf geschrokken zal zijn.<br />

Hoor je deze huiveringwekkende muziek, dan<br />

begrijp je die opmerking maar al te goed. Naast<br />

somberheid zijn er ook korte, opstandige,<br />

hemelbestormende erupties. Warmte en<br />

innemendheid voeren de boventoon aan het<br />

begin van het Andante, maar ook dit deel<br />

ontkomt niet aan dreiging en wanhoop. In de<br />

energieke finale horen we als afwisseling van al<br />

het demonische soms een lieflijke, hunkerende<br />

melodie, die op haar beurt diverse keren wordt<br />

onderbroken door flarden van woede<br />

Geirr Tveitt<br />

Pianosonate nr. 29 ‘Sonata etera’<br />

Dat de Noor Geirr Tveitt sterke nationalistische<br />

sentimenten had, kunnen we al zien<br />

aan zijn naam. Zijn doopnaam was Nils.<br />

3


Toelichting<br />

Maar omdat hij die naam niet Noors genoeg<br />

vond veranderde hij hem in Geir.<br />

Later voegde hij daar nog een extra r aan toe<br />

en een extra t aan zijn achternaam, zodat<br />

er ook bij buitenlanders geen misverstand<br />

zou bestaan over de Noorse uitspraak van<br />

zijn naam. Datzelfde nationalisme heeft<br />

hem diverse keren problemen opgeleverd.<br />

Al tijdens zijn studie in Leipzig werden zijn<br />

leraren gek van Tveitts obsessie met modale<br />

toonladders. Die zijn gemakkelijk te spelen<br />

op de witte toetsen van de piano en vaak<br />

gebruikt in kerkmuziek, maar ze vormen ook<br />

de basis van volksmuziek in veel landen.<br />

En rond 1930 was Tveitt gefascineerd door<br />

de Noorse filosoof Hans Jacobsen, die het<br />

christelijk geloof verwierp en teruggreep op de<br />

oude Noorse verering van goden als Thor en<br />

Odin. Deze Jacobsen greep zijn kans tijdens<br />

de Duitse bezetting van Noorwegen en werd<br />

een van de machthebbers. Ook het daarmee<br />

gepaard gaande antisemitisme wees Tveitt<br />

destijds niet af. Dat alles heeft Tveitt geen<br />

goed gedaan in de muziekgeschiedenis. In<br />

opvallend veel naslagwerken ontbreekt zijn<br />

naam.<br />

Hoewel Tveitt in het buitenland best successen<br />

heeft gekend, bleef de Noorse muziekscene<br />

ook uiterst gereserveerd ten opzichte van hem.<br />

Daardoor kreeg hij het financieel zwaar en trok<br />

hij zich steeds meer terug naar de boerderij<br />

van zijn familie. Zijn manuscripten bewaarde<br />

hij in een houten kist. In 1970 sloeg het noodlot<br />

toe. Zijn huis brandde af en zo’n driehonderd<br />

composities – vier vijfde van zijn werk – gingen<br />

verloren. Daarna wilde het componeren niet<br />

meer lukken en begon de alcohol een hoofdrol<br />

te spelen. Tveitt overleed verbitterd in 1981.<br />

Van zijn pianosonates werd alleen de vandaag<br />

te spelen nummer 29 gered. We weten dat<br />

dit stuk een van Tveitt favorieten was. Hij<br />

ging ermee op concertreis in Zuid-Europa en<br />

Noord-Afrika. Toen Tveitt zelf de monumentale<br />

sonate rond 1950 een keer voor de Noorse<br />

radio speelde, hadden de meeste recensenten<br />

er geen goed woord voor over, maar<br />

tegenwoordig wordt het stuk gezien als een<br />

van de belangrijkste Noorse pianosonates.<br />

Tegenwoordig behoort<br />

Tveitts sonate tot de<br />

belangrijkste Noorse<br />

pianosonates.<br />

Eerst iets over de raadselachtige term ‘etera’<br />

in de titel. Het is heel goed mogelijk dat Tveitt<br />

een spelfout heeft gemaakt in het Italiaans en<br />

‘eterea’ (etherisch) bedoelde, wat terugslaat<br />

op de bovenaardse klanken in het tweede<br />

deel. De sonate stelt buitengewoon hoge eisen<br />

aan de pianist, zowel qua techniek als qua<br />

expressie. Soms horen we dat Tveitt tijdens<br />

zijn studieperiode een tijdje les heeft gehad<br />

van de Braziliaan Heitor Villa-Lobos. Het stuk<br />

is tonaal, maar we komen wel geregeld terecht<br />

in harmonisch drijfzand. Tveitt maakt soms<br />

gebruik van destijds nieuwe technieken, zoals<br />

clusterakkoorden, die worden aangeslagen<br />

zonder te klinken en pas mee resoneren als<br />

de pianist elders op de vleugel staccatonoten<br />

4


Toelichting<br />

speelt. Het is ook mogelijk dat hij met deze<br />

techniek zijn bewondering heeft geuit voor de<br />

Noorse volksmuziek, waarin een belangrijke<br />

plaats is ingeruimd voor de Hardangerviool,<br />

die ook voorzien is van extra snaren die alleen<br />

mee resoneren. Qua lengte – een kwartier –<br />

en ritmische en harmonische variëteit zou<br />

deel twee al een sonate op zich kunnen zijn.<br />

Het woord ‘tranquillo’ erboven dekt maar<br />

gedeeltelijk de lading. Het uitgebreide slotdeel<br />

is sneller en gedeeltelijk ook heftiger.<br />

Franz Schubert<br />

Impromptu nr. 1 in f<br />

Kort voor zijn dood schreef Schubert<br />

twee series van vier pianostukken. Op<br />

de manuscripten staan geen data, maar<br />

het soort papier zou kunnen wijzen op de<br />

nazomer of december 1827. Vanwege het<br />

– volgens hem – improviserende karakter<br />

heeft zijn uitgever, en niet Schubert zelf, ze<br />

Impromptus genoemd.<br />

Schubert stuurde de tweede set, D 935,<br />

op naar een uitgever, die ze terugstuurde<br />

omdat hij ze te moeilijk vond en bang was<br />

dat ze ongeschikt waren voor de Franse<br />

markt. Ze werden uiteindelijk pas in 1839<br />

uitgegeven, elf jaar na Schuberts dood. De<br />

term Impromptu is trouwens voor het eerst<br />

gebruikt door Schuberts Boheemse vriend en<br />

collega Jan Václav Vořišek. In feite raakt de<br />

titel ‘Impromptu’ hier kant nog wal, omdat de<br />

stukken zeer hecht geconstrueerd zijn en niets<br />

losjes hebben.<br />

Schubert was zelf een verdienstelijk pianist<br />

maar het is de vraag of zijn technisch niveau<br />

wel toereikend was voor deze Impromptus.<br />

Daarom vermoed men dat hij de Boheemse<br />

pianovirtuoos Carl Maria von Bocklet in<br />

gedachten had toen hij ze schreef. Diezelfde<br />

pianist speelde de pianopartij van het Pianotrio<br />

in Es D 929 in maart van Schuberts sterfjaar<br />

tijdens een benefietconcert, dat zo succesvol<br />

was dat er eindelijk hoop voor Schubert gloorde.<br />

Helaas overleed hij in november dat jaar.<br />

De Impromptu van vandaag opent met een<br />

duidelijk statement en is qua ritme enigszins<br />

Hongaars van karakter. Het stuk gaat<br />

daarna lyrisch verder met een kabbelende<br />

begeleiding. Het eigenaardige is dat, hoewel<br />

de hoofdtoonsoort mineur is, Schuberts<br />

majeurpassages vaak net zo ontroerend zijn.<br />

Ooit heeft hij gezegd: ‘Jarenlang werd ik heen<br />

en weer geslingerd tussen diep verdriet en<br />

grote liefde. En elke keer dat ik over liefde<br />

probeerde te zingen veranderde die in pijn. En<br />

als ik over pijn wilde zingen veranderde die in<br />

liefde.’<br />

Johannes Brahms<br />

Fantasien op. 116<br />

In 1890 stuurde Brahms het manuscript van<br />

zijn Tweede strijkkwintet op. 111 aan zijn<br />

uitgever op. Er zat een briefje bij met daarop:<br />

‘Met dit briefje kunt u afscheid nemen van<br />

mijn noten – het is sowieso de hoogste tijd<br />

om ermee te stoppen. De jongere generatie<br />

moest het maar eens van mij overnemen.’<br />

5


Toelichting<br />

Zijn uitgever zal de wenkbrauwen wel even<br />

opgetrokken hebben, want luister je naar het<br />

energieke begin van het schitterende Tweede<br />

strijkkwintet – dat mijns inziens veel te weinig<br />

wordt gespeeld – dan hoor je absoluut geen<br />

muziek van een componist wiens inspiratie<br />

nog wat aan het nasmeulen is. Onbegrijpelijk<br />

dus dat de toen 57-jarige Brahms het bijltje<br />

erbij neer wilde gooien. Maar gelukkig liep het<br />

anders, want kort daarop hoorde hij klarinettist<br />

Richard Mühlfeld in het klarinetkwintet van<br />

Mozart. Brahms noemde hem ‘absoluut<br />

de beste blazer die ik ken’. Brahms en hij<br />

raakten bevriend en brachten avonden door<br />

waarop Mühlfeld zijn hele repertoire voor hem<br />

doorspeelde. Brahms vroeg hem het hemd van<br />

het lijf over de mogelijkheden op de klarinet.<br />

Hij was zo weg van het warme, zachte, tedere<br />

en ronde geluid dat Mühlfeld produceerde, dat<br />

hij het aldoor had over ‘Fräulein Klarinette’.<br />

Hierdoor geïnspireerd begon hij dus toch weer<br />

te componeren. Er ontstonden maar liefst vier<br />

werken, waarin de klarinet centraal stond. Het<br />

Klarinettrio op. 114, het Klarinetkwintet op. 1<strong>15</strong><br />

en de twee Klarinetsonates op. 120.<br />

Maar ook in ander genres begon zijn<br />

componistenbloed weer te stromen. Hij<br />

schreef kort achter elkaar vier series korte<br />

pianostukken, die heel anders van karakter<br />

waren dan alles wat hij eerder voor dat<br />

instrument had geschreven. Geregeld<br />

minder exuberant en ook vaak, maar niet<br />

altijd, minder virtuoos. De eerste serie, opus<br />

116, waarmee <strong>Andsnes</strong> vandaag afsluit,<br />

componeerde hij tijdens een zomervakantie in<br />

het sprookjesachtig mooi gelegen Bad Ischl,<br />

niet ver van Salzburg. Brahms heeft opvallend<br />

veel werken op vakantie gecomponeerd.<br />

Daar kwam hij tot rust, want in Wenen was hij<br />

een celebrity en werd hij op de huid gezeten<br />

door journalisten en rijke dames die hem<br />

uitnodigden als middelpunt van hun soirees.<br />

Hij gruwde daarvan.<br />

De naam Fantasien die Brahms boven de<br />

bundel opus 116 plaatste heeft heel wat<br />

wenkbrauwen omhoog doen gaan. Want<br />

geen enkele van de zeven stukken draagt het<br />

opschrift Fantasie. Ook de titels die Brahms<br />

boven de afzonderlijke stukken vermeldde,<br />

Capriccio en Intermezzo, zijn tamelijk<br />

willekeurig, maar met een beetje goede wil is<br />

er wel spraken van enig verband tussen de<br />

deeltjes. Dalende tertsen komen opvallend<br />

vaak voor. Ook in de rest van zijn latere<br />

oeuvre, trouwens. Men denkt dat dat interval<br />

voor Brahms een uiting was van zijn gevoelens<br />

over de dood en zijn eigen naderende<br />

einde. Toen hij de Fantasien componeerde<br />

– in 1892 – had de dood in zijn omgeving<br />

stevig huisgehouden. Hij was twee dierbare<br />

muziekvriendinnen kwijtgeraakt: Elisabeth von<br />

Herzogenberg en de pas zesendertigjarige<br />

zangeres Hermine Spies. Ook zijn zuster Elise<br />

overleed in dat jaar.<br />

In het vurige openingsstuk pakt Brahms<br />

flink uit. Het vereist heel wat van de<br />

pianist. Nummer twee is herfstig, dromerig<br />

en melancholisch. In het derde stuk, een<br />

soort scherzo met een wat bedaarder<br />

middengedeelte, keert de virtuoze overmoed<br />

van het openingsstuk weer terug. Voor het<br />

vierde deel bedacht Brahms oorspronkelijk<br />

de titel ‘nocturne’. Begrijpelijk, want de sfeer<br />

6


Toelichting<br />

is nachtelijk. Het is een schoolvoorbeeld van<br />

hoe een componist in zeer kort bestek en<br />

met minimale middelen een onontkoombare<br />

sfeer weet op te roepen. Ooit heeft Brahms<br />

gezegd: ‘Componeren is niet moeilijk, maar<br />

het is ongelooflijk lastig om de overbodige<br />

noten over boord te gooien.’ Nummer vijf zit<br />

vol diepe zuchten, bestaande uit motiefjes<br />

van twee noten, die aanleiding geven tot<br />

dissonerende akkoorden. Het zesde deeltje<br />

doet denken aan een nostalgisch, bitterzoet<br />

menuet. Het slotdeel is weer behoorlijk<br />

geagiteerd en rusteloos. De laatste maten<br />

doen qua ritme en akkoorden denken aan het<br />

openingsstuk, waarmee de cirkel rond is.<br />

Thijs Bonger<br />

7


Biografieën<br />

Componisten<br />

Franz Schubert<br />

Franz Schubert (1797 -<br />

1828) was de zoon van een<br />

muzikale schoolmeester<br />

die hem leerde vioolspelen.<br />

Pianoles kreeg hij van zijn<br />

twaalf jaar oudere broer<br />

Ignaz, daarnaast leerde hij<br />

zingen.<br />

Met zijn mooie jongenssopraan<br />

werd hij op zijn<br />

elfde aangenomen als<br />

koorknaap in de keizerlijke<br />

hofkapel in Wenen. Aan het<br />

Stadtkonvikt kreeg hij een<br />

goede schoolopleiding. Op<br />

8<br />

zijn dertiende begon hij<br />

liederen te schrijven en vanaf<br />

zijn zeventiende ontstond<br />

het ene meesterwerk na het<br />

andere. Met zijn mooie stem<br />

en zijn vertrouwdheid met de<br />

piano voerde hij zijn liederen<br />

in z’n eentje uit tijdens de<br />

‘Schubertiades’, informele<br />

salonavonden van Schuberts<br />

vriendenkring. Schubert<br />

componeerde op eigen<br />

initiatief zonder te wachten<br />

op een opdrachtgever. Hij<br />

leefde van zijn composities<br />

en het geven van pianoles<br />

aan adellijke meisjes met wie<br />

hij graag vierhandig speelde.<br />

Rijk werd hij daarvan niet.<br />

Zijn pogingen om ergens<br />

kapelmeester te worden<br />

lukten niet. Hij liep in 1822<br />

syfilis op en in 1828 was<br />

hij zo verzwakt dat een<br />

tyfusbesmetting hem fataal<br />

werd. Hij werd dicht bij<br />

Ludwig van Beethoven in<br />

Wenen begraven.<br />

Geirr Tveitt<br />

Geirr Tveitt (1908-1981) was<br />

een productieve Noorse<br />

componist en een bijzonder<br />

vaardig concertpianist,<br />

die eind jaren 40 en begin<br />

jaren 50 door Zuid-Europa<br />

en Noord-Afrika tourde.<br />

Hij zong ook, speelde<br />

klavecimbel, dirigeerde,<br />

interviewde en werkte als<br />

programmamaker voor de<br />

vele literatuurprogramma’s<br />

die hij maakte bij NRK, de<br />

Noorse omroep.<br />

Op de zomervakanties<br />

in Hardanger leerde<br />

Tveitt de volksmuziek<br />

kennen. Hij leerde zowel


Biografieën<br />

viool- als pianospelen en<br />

ging op aanraden van de<br />

componist Christian Sinding<br />

componeren. In 1928 ging hij<br />

naar het conservatorium in<br />

Leipzig en later naar Parijs<br />

waar hij les kreeg van Arthur<br />

Honegger, Heitor Villa-Lobos<br />

en Nadia Boulanger. Na een<br />

korte studietijd in Wenen<br />

kwam hij terug naar Oslo<br />

en Norheimsund, waar hij<br />

eerst leraar, muziekcriticus<br />

en muziekconsulent van<br />

de Noorse overheid was<br />

en daarna zijn doorbraak<br />

als componist beleefde. Na<br />

de Tweede Wereldoorlog<br />

dirigeerde en concerteerde<br />

hij in de belangrijkste<br />

steden van Europa. In 1960<br />

werkte hij voor het Noorse<br />

Radio (NRK). Nadat de<br />

meeste werken van hem bij<br />

een brand in 1970 waren<br />

vernietigd componeerde hij<br />

niet veel meer.<br />

Johannes Brahms<br />

Johannes Brahms (1833 -<br />

1897) kreeg op zevenjarige<br />

leeftijd pianoles en schreef<br />

zijn eerste composities<br />

vanaf zijn achttiende.<br />

Tijdens een concertreis met<br />

de Hongaarse violist Eduard<br />

Reményi ontmoette Brahms<br />

Franz Liszt en Robert<br />

Schumann.<br />

Schumann was erg onder de<br />

indruk van Brahms’ talent<br />

en zorgde ervoor dat zijn<br />

werken gedrukt werden. Met<br />

zijn vrouw Clara Schumann<br />

had Brahms een bijzondere<br />

vriendschapsband. In 1862<br />

vestigde Brahms zich<br />

in Wenen, waar hij veel<br />

concerten gaf en werken<br />

van Bach, Beethoven en<br />

Schumann uitvoerde. Daarna<br />

maakte hij concertreizen<br />

naar onder andere Duitsland,<br />

Oostenrijk, Zwitserland<br />

en Nederland. Vanaf 1881<br />

hield Brahms zich steeds<br />

intensiever met componeren<br />

bezig. Hij schreef in totaal<br />

een omvangrijk oeuvre<br />

bijeen met vier symfonieën,<br />

twee pianoconcerten een<br />

vioolconcert, koorwerken,<br />

liederen, kamermuziek en<br />

werken voor piano solo.<br />

9


Biografieën<br />

Uitvoerende<br />

<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong><br />

Piano<br />

<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong> (1970)<br />

is geboren in Karmoy,<br />

Noorwegen en studeerde<br />

aan het Conservatorium te<br />

Bergen bij de Tsjechische<br />

docent Jiří Hlinka. Sinds<br />

zijn internationale debuut<br />

in het begin van de jaren<br />

negentig, heeft <strong>Leif</strong><br />

<strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong> een zeer<br />

vooraanstaande positie<br />

in het internationale<br />

concertcircuit veroverd.<br />

In 2013 verwierf hij een plek<br />

in de Gramophone Hall of<br />

Fame, en in 2016 en 2017<br />

kreeg hij eredoctoraten<br />

van de Juilliard School van<br />

New York en de Universiteit<br />

van Bergen in Noorwegen.<br />

<strong>Andsnes</strong> ontving de<br />

hoogste onderscheiding van<br />

Noorwegen, Commandeur<br />

in de Koninklijke Noorse<br />

Orde van St. Olav, en<br />

in 2007 ontving hij de<br />

prestigieuze Peer Gynt<br />

Prijs. Artist in residence<br />

was hij bij de New York<br />

10<br />

Philharmony (2017-2018)<br />

en de Götenborg Symfonie<br />

(2019-2020). Hij ontving<br />

zowel de Royal Philharmonic<br />

Society’s Instrumentalist<br />

Award als de Gilmore<br />

Artist Award. Dit seizoen<br />

voert <strong>Andsnes</strong> Ludwig van<br />

Beethovens Pianoconcert<br />

nr. 5 ‘Keizersconcert’ uit op<br />

drie continenten, samen met<br />

gerenommeerde orkesten<br />

en dirigenten. Hij treedt<br />

ook op in solorecitals en<br />

kamermuziekconcerten over<br />

de hele wereld. <strong>Andsnes</strong><br />

heeft een omvangrijke<br />

discografie met meer<br />

dan 50 titels, waarvoor<br />

hij talloze prijzen heeft<br />

ontvangen, waaronder zeven<br />

Gramophone Awards en elf<br />

Grammy-nominaties.<br />

De laatste jaren heeft hij een<br />

exclusief cd-contract met<br />

Sony Classical. Afgelopen<br />

oktober kwam de 36-delige<br />

cd-box The Warner Classics<br />

Edition 1990-2010 uit<br />

met opnames voor Virgin<br />

Classics en daarna voor<br />

EMI Classics, met muziek<br />

van <strong>Grieg</strong>, Schumann,<br />

Rachmaninov en Schubert<br />

en Scandinavische muziek.<br />

<strong>Andsnes</strong> is een fervent<br />

kamermusicus en was<br />

bijna twee decennia medeartistiek<br />

directeur van het<br />

Risør Festival of Chamber<br />

Music. Hij is artistiek<br />

adviseur voor de Prof. Jiří<br />

Hlinka Piano Academie in<br />

Bergen waar hij jaarlijks<br />

masterclasses geeft.


Biografieën<br />

foto: Helge Hansen | Sony Music Entertainment<br />

11


Verwacht<br />

Serie Piano<br />

Vr 26 apr <strong>2024</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.<strong>15</strong> uur<br />

The man with the many<br />

pianos<br />

Alexander Melnikov<br />

Alexander Melnikov is even gek als geniaal. Hij heeft niet alleen<br />

een immens breed repertoire, hij bespeelt ook nog eens vele<br />

soorten piano’s. Voor zijn internationaal geprezen programma<br />

Many Pianos neemt hij maar liefst vier historische klavieren<br />

mee, om te bespelen naast de Steinway concertvleugel.<br />

Met fantasieën van Bach, via Mozart, Chopin en Skrjabin<br />

tot Schnittke is Melnikov de gids tijdens een verrijkende<br />

ontdekkingsreis door het hoofd van deze componisten.<br />

Tegelijkertijd belicht hij de ontwikkeling vanaf de fortepiano<br />

tot aan de moderne concertvleugel.<br />

Alexander Melnikov onderscheidt zich van vele andere pianisten<br />

doordat zowel de historische fortepiano als de moderne<br />

concertvleugel geen geheimen voor hem hebben. Om de manier<br />

waarop de diverse componisten met het instrument van hun tijd<br />

omgingen optimaal over het voetlicht te brengen, koos Melnikov<br />

voor de vrije vorm van de fantasie. Waan je in de huiskamer bij<br />

componisten uit drie verschillende eeuwen die al improviserend<br />

hun instrument verkennen.<br />

Alexander Melnikov<br />

foto: Julien Mignot<br />

Programma: Johann Sebastian Bach Chromatische Fantasie<br />

en Fuga BWV 9<strong>03</strong> / Carl Philipp Emanuel Bach Fantasie in fis<br />

Wq 67 / Wolfgang Amadeus Mozart Fantasie in c KV475 Felix<br />

Mendelssohn Bartholdy Fantasie in fis op. 28 ‘Sonate écossaise’<br />

/ Frédéric Chopin Fantasie in f op. 49 / Aleksandr Skrjabin<br />

Fantasie in b op. 28 / Alfred Schnittke Improvisatie en Fuga<br />

12


Verwacht<br />

Donderdag<br />

avondserie<br />

Do 23 mei <strong>2024</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.<strong>15</strong> uur<br />

Hollandse nieuwe<br />

Ralph van Raat<br />

Nieuwer dan dit wordt het niet: de zes stukken op het<br />

programma van vanavond zijn alle zes wereldpremières. Het is<br />

dan ook geen toeval dat vijf van de zes stukken speciaal zijn<br />

gecomponeerd voor Ralph van Raat, die het programma vanaf<br />

het podium bevlogen toelicht. Als pleitbezorger van verse<br />

noten kent Van Raat zijn gelijke niet. Behalve internationaal<br />

vermaard pianist is hij trouwens ook gediplomeerd piloot.<br />

Samen bieden de zes composities een staalkaart van de<br />

Nederlandse muziek van nu: rijk, vitaal en bijzonder gevarieerd.<br />

Robin de Raaff componeerde eerder twee zinderende<br />

pianoconcerten voor Van Raat, waarvan het tweede in première<br />

ging tijdens het Holland Festival 2022. <strong>Een</strong> totaal ander idioom<br />

hanteert Peter Adriaansz, die fascinerende mechanieken zonder<br />

organische ontwikkeling creëert. Zelfbenoemd ‘avant-popcomponist’<br />

Jacob ter Veldhuis, ‘Componist des Vaderlands’<br />

Anne-Maartje Lemereis en koorcomponist Gerard Beljon<br />

schrijven oorspronkelijke muziek die onmiddellijk communiceert.<br />

De eclectische Guus Janssen, zelf ook een vooraanstaand<br />

pianist, verwijst in zijn compositie naar de reeks beeldende<br />

kunstwerken van de Nederlandse kunstenaar Ger van Elk.<br />

Ralph van Raat<br />

foto: Martina Simkovicova<br />

Programma: Robin de Raaff Piano Sonata No. 1 ‘Re-sonances’<br />

(wereldpremière)* / Peter Adriaansz Chaser B (wereldpremière)*<br />

Anne-Maartje Lemereis Sonatine nr. 1 (wereldpremière)*<br />

Jacob ter Veldhuis In Limbo (wereldpremière)* / Gerard Beljon<br />

Beat NXT (wereldpremière)* / Guus Janssen Elf Standpunten<br />

van het Kinselmeer (wereldpremière)<br />

* geschreven voor Ralph van Raat<br />

13


Verwacht<br />

Maart<br />

za 16 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

Matthäus Passion volgens<br />

Sebastiani<br />

Vox Luminis + Lionel Meunier<br />

zo 17 mrt / 12.00 uur /<br />

Entreehal<br />

Sunday Sounds<br />

Picknick<br />

wo 20 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

Kreek en Tormis<br />

Ests Filharmonisch<br />

Kamerkoor<br />

za 23 mrt / 20.30 uur<br />

Kordz x Sakamoto<br />

Asko|Schönberg + Kordz<br />

zo 24 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

And the sun darkened<br />

New York Polyphony<br />

wo 27 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

Johannes Passion<br />

Orkest van de Achttiende<br />

Eeuw + Cappella Amsterdam<br />

do 28 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

Music for Empty Spaces<br />

Heather Pinkham<br />

vr 29 mrt / 12.30 uur<br />

CvA-Sax meets CvA-<br />

Percussie<br />

Lunchconcert i.s.m.<br />

Conservatorium van<br />

Amsterdam<br />

vr 29 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

The Path to Salvation<br />

Stile Antico<br />

vr 29 mrt / 20.30 uur /<br />

Bimhuis<br />

Mike Reed’s the Separatist<br />

Party<br />

Ft. Ben Lamar Gay, Marvin<br />

Tate, Bitchin’ Bajas<br />

za 30 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />

De Sprong<br />

Nora Fischer<br />

zo 31 mrt / 13.30 uur<br />

Zapp Mattheus (8+)<br />

Amsterdams Bach Consort<br />

April<br />

ma 1 apr / <strong>15</strong>.00 uur<br />

Oster-Oratorium<br />

Vlaams Radiokoor, PRJCT<br />

Amsterdam + Maarten<br />

Engeltjes<br />

wo 3 apr / 20.<strong>15</strong> uur<br />

O táxi n.º 9297 (1927)<br />

United Instruments of Lucilin<br />

SoundLAB Workshop<br />

Maak je eigen muziek met de<br />

wonderlijkste instrumenten.<br />

Voor kinderen (7+) met<br />

volwassenen in de Atriumzaal<br />

om 13.00 uur op verschillende<br />

zondagen. Kaartjes via<br />

muziekgebouw.nl/soundlab<br />

WannaSwing<br />

Op de kade voor het<br />

Muziekgebouw staat de<br />

interactieve muziekinstallatie<br />

WannaSwing van theatermaakster<br />

Caecilia Thunissen<br />

en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />

schommels sturen composities<br />

aan van hedendaagse<br />

componisten als Joey Roukens,<br />

Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />

Zie voor meer informatie<br />

muziekgebouw.nl/wannaswing<br />

Huil van de Wolff<br />

Elke 22e van de maand<br />

klinkt om 20.00 uur het<br />

geluidsmonument Huil van<br />

de Wolff van Martijn Padding<br />

ter herinnering aan oprichter<br />

van het Muziekgebouw<br />

Jan Wolff (1941 - 2012).<br />

muziekgebouw. nl/<br />

huilvandewolff<br />

Geheimtips<br />

Bijzondere concerten<br />

die je niet mag missen.<br />

muziekgebouw.nl/geheimtips<br />

14


Foto: Erik van Gurp<br />

Op de hoogte blijven?<br />

Mis geen enkel concert en schrijf je<br />

in voor onze nieuwsbrief! Scan de<br />

QR-code of ga naar muziekgebouw.<br />

nl/nieuwsbrief. Of volg ons via<br />

Facebook, LinkedIn of Instagram.<br />

4’33 grand café<br />

Kom voor of na het concert eten<br />

in 4’33 grand café. Reserveren:<br />

020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />

Rondom het concert<br />

- Na aanvang van het concert heb je<br />

geen toegang meer tot de zaal.<br />

- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />

aanvang van het concert.<br />

- Het maken van beeld- of<br />

geluidsopnamen in de zaal alleen<br />

met schriftelijke toestemming.<br />

- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />

zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />

Bij de prijs inbegrepen<br />

Reserveringskosten zijn bij de<br />

kaartprijs inbegrepen.<br />

Ook een drankje, tenzij anders<br />

vermeld op je concertkaartje.<br />

Word Vriend<br />

Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />

ten dele onze kosten.<br />

Word vriend: met jouw steun<br />

kunnen we concerten op het<br />

hoogste niveau blijven organiseren.<br />

Meer informatie:<br />

muziekgebouw.nl/wordvriend<br />

Dank!<br />

Wij kunnen niet zonder de steun van<br />

onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />

van het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />

daarvoor zeer erkentelijk.<br />

Druk binnenwerk<br />

druk & printservice<br />

<strong>15</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!