RVB04

Vervlogen tijden
Hagelandse gastarbeiders trokken naar het zuiden
Vanaf de eerste helft van de 19de eeuw was België het eerste Europese land waar
de Industriële Revolutie plaatsvond. Die bracht vooral werkgelegenheid. Niet zozeer
naar Vlaanderen, maar naar Wallonië. Vlaanderen had nog af te rekenen met
misoogsten en zelfs met armoede. De ‘Fransmans’ was een naam voor Vlaamse
seizoenarbeiders die vanaf de tweede helft van de 19de eeuw naar Frankrijk en
Wallonië trokken om er op de bietenvelden te werken. Voor het planten, krabben
of rooien van de bieten. Ze waren ook actief in de Waalse suikerfabrieken, in de
vlasnijverheid of in de cichorei-asten. Tekst en foto: Anne Somers
Vlaanderen was een plattelandsgebied
met kleine landbouwbedrijven
en het had veeleer ambachtelijke
nijverheid. Herhaalde mislukte oogsten
en de toenemende invoer uit
andere landen brachten ineens economische
problemen door de dumpingprijzen,
waartegen het niet was
opgewassen. Naast de emigratie
naar Amerika trokken dan ook veel
Vlamingen naar Noord-Frankrijk om
er te werken als seizoenarbeiders.
De meesten kwamen uit West-
Vlaanderen, uit de Scheldestreek (O-
Vl.), het Hageland en de Zuiderkempen.
Ook het Waalse Henegouwen
trok Hagelandse arbeiders aan.
West- en Oost-Vlaamse arbeiders
trokken voornamelijk naar Frankrijk.
Hagelanders en Kempenaars trokken
ook naar het welvarender Wallonië.
Ook om in de mijnen te werken.
De naam “bietenmannen” werd gebruikt
aangezien de meesten bieten
gingen zetten of rooien. Een Franse
bijnaam voor de Vlaamse arbeiders
was ook “Les Godverdommes”. Het
is niet zo moeilijk om te achterhalen
vanwaar die bijnaam kwam. De
seizoenarbeiders die vanuit het Hageland
of de Kempen naar Wallonië
trokken, werden “Walenmannen”
genoemd. Naar het schijnt was de
doorsnee-Hagelander nogal ruw in
omgang. De Walen keken ervan op.
Lege dorpen
Jef Willems was veertig jaar pastoor
in Rillaar. In een interview zei hij: “Ik
heb nooit aan iets anders gedacht
dan aan priester worden.” Voor zijn
liefje was dit een grote teleurstelling.
Na het seminarie te hebben doorlopen,
werd Jef Willems onderpastoor
en werkte hij vijftien jaar als aalmoezenier
van deze seizoensarbeiders.
4
Dus bij de Vlamingen die naar Wallonië
gingen om het loof te kappen in
de bietenvelden. Twee maal per jaar
reisden ze ernaartoe. En Jef volgde
hen. Op een week tijd was het hele
dorp dan leeg. Mannen, vrouwen en
kinderen trokken naar Wallonië. “Ik
kon van verre al zien of de mensen
op het land Walen waren of Vlamingen,”
zo getuigde hij over deze tijd.
De Walen werkten veel rustiger. Voor
de Vlamingen was het aangenomen
werk. Die werkten zich dood aan
hun arbeid.” Nog volgens Jef werden
de Vlaamse seizoenarbeiders
er ook niet zo goed behandeld. Als
minderwaardigen. Een tijd later werd
Vlaanderen toonaangevend in alles.
De rollen gingen zich gaandeweg
omdraaien. De seizoensarbeiders
die nu in de fruitteelt in het Hageland
werken, zijn vooral Oost-Europeanen.
Standbeeld
Het beeld op de foto is van beeldhouwer
Jan Peirelinck. Het beeld
van de seizoensarbeider staat aan
de kerk in Rillaar. Maar het gaat dus
niet over Oost-Europese gastarbeiders,
wel over de Hagelandse gastarbeider.
Volg www.aarschotactueel.be
en download de app Hageland
Actueel voor meer nieuws uit
de regio.