Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Martin Berendse is directeur van<br />
de OBA (Openbare Bibliotheek<br />
Amsterdam) en was eerder onder<br />
meer algemeen rijksarchivaris /<br />
directeur van het Nationaal Archief.<br />
Paul Brood werkte bij het Nationaal<br />
Archief en was eerder onder meer<br />
rijksarchivaris in Drenthe en<br />
Groningen en docent ‘archival<br />
studies’ aan de Universiteit Leiden.<br />
Boeken<br />
Redactie Jan Erik Burger & Hans Farjon<br />
Laaglandrivier<br />
Vijfentwintig jaar lang bezocht internationaal<br />
fotograaf Paul van Gaalen het<br />
Dinkeldal om tot rust te komen tussen zijn<br />
grote expedities naar verre streken. Ook<br />
hier fotografeerde en schreef hij, met zijn<br />
overleden echtgenote Ragnhild en zijn<br />
huidige vrouw Beertje. Beleef de Dinkel is<br />
een ode aan deze relatief ongerepte laaglandrivier<br />
met zijn hoge oevers in Oost-<br />
Twente. Naast de landschapsfoto’s spreken<br />
de detailbeelden, zoals van de ijsvogel<br />
met zijn felle kleuren, de bosuil en de verschillende<br />
spechten, en de vele bijzondere<br />
planten en bloemen. Het unieke beeld van<br />
een groene specht die miereneieren aan<br />
zijn jong voert, bewijst het geduld van de<br />
fotograaf. Hij voert de lezer langs schilderachtige<br />
plekken, waaronder het<br />
Lutterzand, en landgoed Singraven met<br />
zijn watermolen bij Denekamp. Meindert<br />
Hobbema schilderde de watermolen eeuwen<br />
geleden al. Historische verhalen en<br />
achtergrondinformatie over landschapstypen<br />
komen aan bod, maar ook vroegere<br />
en huidige bedreigingen. In het verleden<br />
verkleurde het water door kleurstoffen,<br />
geloosd door de vele textielfabrieken in<br />
het Duitse Gronau. De huidige klimaatverandering<br />
laat zich in het rivierdal zien,<br />
net zoals de dalende grondwaterstand.<br />
Omdat de auteurs de omgeving op hun<br />
duimpje kennen, zagen ze enige eenvoudige<br />
praktische info over het hoofd. Het<br />
boek bevat wel een grote maar helaas<br />
weinig gedetailleerde kaart van het<br />
stroomgebied. Een inhoudsopgave en een<br />
(plaatsnamen)register zouden fijn geweest<br />
zijn.<br />
Beleef de Dinkel – Natuur en cultuur van<br />
bron tot Vecht<br />
Paul & Beertje van Gaalen | Uitgeverij<br />
Waanders <strong>2022</strong> | 112 blz. |<br />
ISBN 9789462623941 | € 26,95<br />
Watervolkje<br />
Waarschuwing vooraf. Dit inzicht<br />
gevende boek over honderd eeuwen<br />
watergeschiedenis is geen echte atlas,<br />
HISTORISCHE<br />
WATER<br />
ATLAS<br />
Nederland is eigenlijk niet veel meer dan een (van molengangen tot stormvloedkeringen),<br />
grote rivierdelta. De strijd met het water maakt aanpassingsvermogen (als de Grote Waard<br />
een belangrijk deel van onze identiteit uit.<br />
onder water komt te staan maken we er<br />
Daar komt ook onze rotsvaste overtuiging uit een Biesbosch van) en het polderend en<br />
maar een non-fictieboek geïllustreerd<br />
voort dat we in de toekomst het water altijd organiserend talent van onze voorouders.<br />
de baas zullen blijven. Of we er nu te veel of te<br />
weinig van hebben. Klopt dit historische beeld De Historische wateratlas NL brengt onze<br />
eigenlijk wel? Waar komen die oprukkende zee eeuwenlange worsteling met nat en droog op<br />
met uniek kaartmateriaal. De titel<br />
Atlas is een marketinginstrument. De<br />
geschreven tekst leidend, de getekende<br />
kaarten onderscheidend. De<br />
NL<br />
en die kolkende rivieren toch steeds vandaan? overzichtelijke wijze in kaart. Daarmee schept<br />
MARTIN BERENDSE & PAUL BROOD<br />
En hoe kan het dan dat we tegelijkertijd af en de wateratlas de nodige helderheid over de<br />
toe droog dreigen te staan? Tegen wie vechten hoofdlijnen van het verhaal van Nederland<br />
we eigenlijk al die eeuwen? Tegen de natuur of Waterland. Het land waar het water vriend<br />
tegen onszelf ?<br />
en vijand tegelijk is en voor van alles en nog<br />
wat kan worden ingezet: energie, transport,<br />
Het bijzondere van een delta is dat het water landverdediging en nog heel veel meer.<br />
De drijvende<br />
altijd van twee kanten komt: vanuit de zee<br />
en, via de rivieren, vanuit het achterland.<br />
Eigenlijk van vier kanten, want de regen en het<br />
kracht van<br />
grondwater zijn er ook nog. Er is nogal wat<br />
nodig om dat te beheersen. Onze historische<br />
bronnen laten zien dat drie factoren door Nederland<br />
jaren heen bepalend waren voor het succes van<br />
ons watermanagement: technische vernuft<br />
strijd met en tegen het water bepaalt<br />
de Nederlandse identiteit. Dat gaat<br />
samen met de rotsvaste overtuiging<br />
dat we ook in de toekomst het water de baas zullen blijven.<br />
Vrijwel elk hoofdstuk is een wandelidee.<br />
Het bijzondere van een delta is dat het water altijd van twee kanten<br />
komt: vanuit de zee en door beken en rivieren vanuit het achterland.<br />
De geraadpleegde historische bronnen laten zien dat<br />
door de jaren heen drie factoren bepalend waren voor het succes<br />
van het watermanagement. Om te beginnen het groeiende technische<br />
vernuft (van molengangen tot stormvloedkeringen) dat<br />
ervoor zorgt dat er tegenwoordig miljoenen mensen onder de<br />
zeespiegel kunnen wonen en werken. Naast vernuft bepalen ook<br />
aanpassingsvermogen en organisatietalent al vele eeuwen onze<br />
drijvende kracht.<br />
Het lijkt alsof de auteurs, de ‘kaartenmannetjes’, onze eerdere<br />
kritiek op de historische atlassen, met name op de historische<br />
steden atlas (plaatjes met praatjes) ter harte hebben genomen.<br />
Of zich hebben laten bijstaan door mensen die er echt verstand<br />
HISTORISCHE<br />
WATERATLAS NL<br />
WATERATLAS NL<br />
van hebben. Kaarten en tekst sluiten uitstekend op elkaar aan, het<br />
is en blijft genieten. Alleen al de vluchtlijn van de DC6 Prins<br />
Bernhardt over de Watersnoodgebieden op 7 februari 1953 is een<br />
prachtige toevoeging. Zo begrijp je (en de buitenlandse lezer) hoe<br />
Nederland ontstaan is, maar ook hoe we de strijd tegen het<br />
immer wassende water voorlopig gewonnen lijken te hebben.<br />
Water, veenmoerassen en hoogvenen vormden lange tijd een uitstekende<br />
verdediging tegen talloze vijanden die het voorzien hadden<br />
op de welvarende Republiek van de Verenigde Provinciën. In<br />
het noorden was dat het ondoordringbare Bourtangerveen, in het<br />
westen waren het de vele uitgeveende plassen en veenmoerassen,<br />
culminerend in de Hollandse Waterlinies. Veel vloeden – zeeoverstromingen<br />
zijn natuurlijk bekend, zoals de Allerheiligenvloed<br />
in 1125 en de Sint Elizabethsvloed – hebben het aangezicht van<br />
Nederland voor lange tijd bepaald. Maar vlak de grote rivieroverstromingen<br />
in de negentiende eeuw niet uit. Nog een paar<br />
thema’s: het ontstaan van Rijkswaterstaat als staat in de staat; de<br />
sluis bij Spaarndam, waar ik als kind speelde zonder besef dat die<br />
zo belangrijk was, de talrijke inundaties tijdens de Tweede<br />
Wereldoorlog. En tenslotte Doctor Cassandra, die de Waternood<br />
van 1953 nauwkeurig voorspelde.<br />
Historische wateratlas NL – De drijvende kracht van Nederland<br />
Martin Berendse & Paul Brood | WBooks <strong>2022</strong> | 224 pagina's |<br />
ISBN 9789462585072 | € 39,95<br />
68 <strong>Wandelmagazine</strong> 4-<strong>2022</strong>
Change language