2023 - 4 nov

76
ENERGIEBESPAREN
VvE MAGAZINE NOVEMBER 2023 #4 77
Vanzelfsprekend was daarbij een belangrijke plaats
ingeruimd voor de al dan niet wenselijke warmtenetten.
Wethouder Danny Huizer (Duurzaamheid) van de gemeente
Apeldoorn gaf daarvan een sprekend voorbeeld: “Toen daags
voor de bijeenkomst het programma Radar een item had
over warmtenetten, was de stemming in de zaal bepaald niet
positief.” De wethouder wilde maar zeggen: beeldvorming
is vaak bepalend. Apeldoorn probeert het wantrouwen bij
haar burgers weg te nemen door bij alle geïnteresseerde
bewoners huisbezoeken af te leggen.
Opschaling gewenst
Ferdi Licher (directeur Bouwen en Wonen bij het ministerie
van Binnenlandse Zaken) en Tjalling de Vries (manager
publieke sector bij het ministerie van Economische Zaken)
waren redelijk positief over de duurzaamheidsontwikkelingen.
“De warmtepompen zijn niet aan te slepen en dat geldt ook
voor de zonnepanelen”, zei Licher. “We zien steeds minder
‘slechte’ energielabels. De Planbureaus voorzien dan ook dat
we de doelstelling van 2030 gaan halen: anderhalf miljoen
verduurzaamde woningen. Dat neemt niet weg dat tal van
doelgroepen nog achterblijven: de particuliere verhuurders
en de kwetsbare huishoudens, om er een paar te noemen.
Bovendien wordt er te weinig ge- en verbouwd. De gewenste
opschaling ontbreekt nog.”
De Vries wees erop dat niet alles is op te vangen met de zo
populaire warmtepompen. “We moeten het voornamelijk
hebben van collectieve oplossingen”, zei hij. “Dus moeten
we goed kijken naar de mogelijkheden van warmtenetten.
De beschikbare subsidie van € 6.000 per aansluiting moet
daarbij helpen.”
VAN LINKS NAAR RECHTS
FERDI LICHER, DAGVOOR-
ZITTER DONATELLO PIRAS
EN TJALLING DE VRIES
Collectieve
oplossingen
noodzakelijk voor
warmtetransitie
Warmtecongres 2023 in het teken van betaalbaarheid
Over één ding waren de sprekers tijdens het Warmtecongres 2023 het eens: bij verduurzaming gaat het om
de vragen ‘Wat betekent het voor mij?’ en ‘Wat kost het mij?’. Schouwburg Orpheus in het groene en ‘royale’
Apeldoorn was op 12 oktober jl. de locatie van het Warmtecongres, waar enkele honderden deelnemers
discussieerden over de uitdagingen van de warmtetransitie.
Warmteprogramma
Als dat onvoldoende blijkt, kan de Wgiw (zie kader;
red.) uitkomst bieden: die verplicht gemeenten om
hun warmtevisie (die nu nog niet overal concreet is)
om te zetten in een Warmteprogramma. Daarin moet
staan waar een warmtenet komt, waar een andere
voorziening de voorkeur geniet én waar voorlopig niets
gedaan wordt. Immers: bewoners hebben behoefte aan
duidelijkheid. Over de termijn waarop iets gaat gebeuren,
over de voorwaarden én de betaalbaarheid.
De Tweede Kamer vraagt daar ook om, betoogden
beide heren. “Het Niet-meer-dan-anders-principe,
het mogelijke monopolie van een warmtebedrijf, de
garanties; het zijn allemaal vragen die beantwoord
moeten worden.”
En dan is er nog de concurrentie van de warmtepomp,
benadrukte De Vries. “Als in een wijk of buurt veel
mensen een warmtepomp hebben aangeschaft, is er
geen business case voor een collectieve voorziening.
Maar voor een succesvolle energietransitie zijn juist die
collectieve oplossingen nodig.”
‘Warmterotonde’
Hoe lastig het is om een warmtenet te plannen,
vertelde Theo van Es, senior-adviseur Energietransitie
bij de gemeente Apeldoorn. In de nieuwbouwwijk
Kerschoten zijn plannen voor een ‘warmterotonde’
waarbij geen enkele warmtebron wordt uitgesloten:
rioolwaterzuivering, aardwarmte, warmte uit water;
alle mogelijkheden liggen open.
RICHARD VERMEEREN VERTELT OVER ZIJN BINNENWARMTEPOMP
De ‘uitdagingen’ zijn desalniettemin groot, wist Van Es. Hij
somde ze moeiteloos op: wordt het een systeem dat werkt
op hoge of lage temperatuur? Kan het systeem ook koude
leveren? En hoe zit het met de betaalbaarheid? Wat moet er
allemaal in de woningen gebeuren en wat doen we met
- alweer - de concurrentie met de warmtepomp? De overlast
die de aanleg van een warmtenet met zich meebrengt,
valt ook niet te onderschatten.
In Denemarken is een innovatieve oplossing gevonden voor
het probleem van de warmtepomp-concurrentie: in een
gebied dat aangewezen is als kansrijk voor een warmtenet,
krijgen bewoners geen subsidie voor de aanschaf van een
warmtepomp.
Ook hoge temperatuur!
Gijs Linthorst (Linthorst Energy) gaf lucht aan een van zijn
frustraties: “Overal praat men elkaar na dat een warmtepomp
niet zou werken met hoge temperaturen. De subsidies zijn
ook afgestemd op die gedachte. Met als gevolg dat een
techniek die minder duurzaam is wél subsidie krijgt en
een bewezen duurzaam hoge-temperatuursysteem niet!
Steeds staat vermindering van het energieverbruik centraal,
maar het moet gaan om een slim gebruik van die energie.
WarmteTransitieMaker 2023
Tijdens het Warmtecongres vond de verkiezing van de
WarmteTransitieMaker 2023 plaats. Daarbij ging het -
vanzelfsprekend - om de persoon die het meeste heeft
gedaan om de warmtetransitie in zijn/haar gemeente een
flinke zet te geven. Winnaar was Nicolien Wirschell uit
Rotterdam-Pendrecht, die in haar wijk een laagdrempelig
inloopcentrum heeft gecreëerd waar bewoners elkaar
vinden. Want communicatie; daar gaat het om, betoogde
ook Nicolien Wirschell. “En we hebben bijvoorbeeld
ook een breiclubje dat plaids maakt voor menen die in
een koude, slecht geïsoleerde woning zitten. Voor dat
extra beetje warmte.” De prijs voor het duurzaamste
warmtenet van het jaar ging naar de Traaise Energie
Maatschappij.
Wet gemeentelijke instrumenten
warmtetransitie
Met het wetsvoorstel gemeentelijke instrumenten warmtetransitie
(Wgiw) kunnen gemeenten regelen welke wijken op
termijn overstappen op een duurzaam alternatief voor aardgas.
In samenspraak met bewoners, gebouweigenaren en andere
stakeholders kiezen gemeenten in de wijkgerichte aanpak de
beste duurzame manier om de wijk te verwarmen. Per wijk kan
de oplossing en aanpak verschillen.
De keuze moet worden gemaakt in een zorgvuldig proces van
democratische besluitvorming. Woning- en gebouweigenaren
mogen altijd zelf kiezen met welk duurzaam alternatief ze hun
woning of gebouw verwarmen. Er komt dus geen verplichting
om bijvoorbeeld mee te doen aan een collectief warmtenet.
Addertje
Natuurlijk is er het welbekende addertje onder het gras: als
er een goed en betaalbaar duurzaam alternatief is, kan de
gemeente bepalen dat de netbeheerder na een bepaalde
datum - en met een ruime overgangstermijn - geen aardgas
meer transporteert naar een bepaalde wijk. Een gasnet in stand
houden of vernieuwen voor enkele gebruikers die niet van het
aardgas af willen, terwijl er een redelijk alternatief beschikbaar
is, leidt tot onnodige CO2-uitstoot en tot hogere kosten voor
de samenleving als geheel. De kosten voor dat gasnet worden
immers betaald door alle klanten uit het verzorgingsgebied van
de netbeheerder.
Dus om die te verbruiken als het moment daarvoor het gunstigst
is. Om een voorbeeld te geven: zodra de zon maar een beetje
schijnt, worden omvormers uitgeschakeld. De zonnepanelen
leveren dan niets op. En de eigenaar moet betalen voor de
zelfopgewekte stroom, terwijl hij juist geld krijgt als hij stroom
verbruikt op die momenten. Dus moeten we het verbruik
flexibeler maken. En vóór alles geldt: warmtebuffering is de
sleutel. Daarom bouwen wij warmtebuffers van vele duizenden
kubieke meters. Onder de grond, zodat het terrein kan worden
gebruikt als sportveld of parkeerplaats.”
Binnenwarmtepomp
Richard Vermeeren, manager new business bij Inventum,
vertelde met trots over zijn paradepaardje: de binnenwarmtepomp.
Een systeem dat verwarmt én ventileert en waarvoor de
bewoner geen balansventilatie of een warmteterugwininstallatie
nodig heeft. Mechanische ventilatie volstaat. Dit systeem van
verwarming en ventilator in één blijft altijd ventileren (“tenzij je
de stekker eruit haalt”, grapte een aanwezige). De verwarmde
lucht wordt niet naar buiten getransporteerd, maar ‘hergebruikt’
en gekoeld voor de ventilatie.
“Dit is niet de oplossing voor iedere woning”, waarschuwde
Vermeeren. “Soms zal een luchtwarmtepomp of een bodemwarmtepomp
een beter alternatief zijn. En in een aantal gevallen
kan een warmtepomp helemaal niet. Het is van groot belang
om je goed te laten adviseren en ook goed te kijken naar het
stroomverbruik. Dat stijgt immers fors bij het gebruik van een
warmtepomp. Maar denk vooral altijd na over ventilatie. In het
belang van uw gezondheid.”