Vorsten editie 14 2023 - Inkijkexemplaar

Of de ambulance uit beeld is, roept een lokale
medewerker van achter uit de straat. ‘Nee’,
klinkt het in koor. Met grote gebaren maant
hij het voertuig verder de straat uit en rent hij
vervolgens van de straat. Máxima schiet in
de lach. Ook de koning lijkt het een komisch
tafereel te vinden. De hele koninklijke stoet
is speciaal naar Clark Street gereden voor een
foto onder de bloeiende pallisanderbomen, die
door heel Pretoria paarse wolken in het straatbeeld
vormen. In Zuid-Afrika is het immers
lente. In de brede straat worden vuilnisbakken
en dus ook de ambulance – die onderdeel
is van de koninklijke stoet – verreden voor
het perfecte plaatje. Met geduld wacht het
koningspaar tot het decor gereed is. In de Zuid-
Afrikaanse cultuur is de eeuwige efficiëntie
van Nederlanders niet altijd op z’n plaats. Een
fluïde staatsbezoek zal Willem-Alexander het
later noemen, als hij in Zuid-Afrika wonende
landgenoten ontmoet. Het is niet anders, hij is
bekend met het land en zijn gewoontes en weet
dat go with the flow de beste houding is.
Tijden van onrust
Het is voor het eerst sinds zijn troonsbestijging
dat Willem-Alexander een staatsbezoek aan
een Afrikaans land brengt. Daar moesten eerst
veel andere staatsbezoeken aan voorafgaan.
Bevriende monarchieën, Europese landen;
zij kregen voorrang en nu die lijst flink is
afgestreept, is het tijd voor een blik naar
Afrika. De uitnodiging van president Cyril
Ramaphosa kwam in een politieke context die
niet makkelijk is. Ramaphosa heeft de oorlog
van Rusland in Oekraïne niet veroordeeld en
het land heeft goede (historische) banden met
Rusland en China. Willem-Alexander ziet
een staatsbezoek dan juist als heel belangrijk:
“Om de gesprekken gaande te houden.” Een
bezoek van de hoogste diplomatieke orde opent
juist in tijden van geopolitieke onrust deuren
voor gesprekken over vrede, vindt hij. Tijdens
gesprekken achter gesloten deuren, in gezelschap
van meegereisde ministers, worden alle
onderwerpen besproken, verzekert hij.
Kloof
In 1994 kwam Willem-Alexander voor het
eerst in Zuid-Afrika, voor de inauguratie van
Ramaphosa’s voorganger Nelson Mandela.
Hij werd na de afschaffing van de Apartheid
de eerste democratisch gekozen, zwarte
president in het land. Als prins zag Willem-
Alexander er toen de hoop voor een nieuwe
toekomst, in een nieuwe democratie. Niet
alle ontwikkelingen zijn zo snel gegaan als
gehoopt, realiseert hij zich. “Het land is een
hele belangrijke speler geworden in Afrika en
internationaal”, aldus de koning. Maar het
land is nog niet af, ziet hij. Iedereen die slechts
een dag in het land doorbrengt, zal begrijpen
wat hij daarmee bedoelt. Er is nog steeds
een enorme kloof tussen de zwarte en witte
bevolking. Salarissen die drie nullen kunnen
verschillen, minder kansen op de arbeidsmarkt,
geen gelijke toegang tot het rechtssysteem en
generationeel trauma. De als forten ommuurde
huizen van de witte Zuid-Afrikanen enerzijds,
een paar straten verder de golfplaten huisjes
die de townships vormen, de woongebieden
van de armsten in de maatschappij. De aan de
14