Vorsten editie 13 - 2023 - Inkijkexemplaar

AL 50 JAAR DE KONINKLIJKSTE • VORSTEN 13 2023
EERBETOON
ÉÉN JAAR
ZONDER
THE QUEEN
'WONDERLAND'
VIER KERST
IN LONDEN
4X 18 JAAR
DE WERELD AAN
HUN VOETEN
FAVORIETE
ROYAL
Uitslag van
onze jubileumwedstrijd
BINNENKIJKEN!
Op bezoek bij
koningin Máxima en
prinses Beatrix
Gemis, dankbaarheid
en liefde

30
50
66
40
12
70
4
20
FOTO’S ANP, GETTYIMAGES

INHOUD
NR. 13 - 2023
WIE DEED WAT?
12 The Queen wordt gemist
Een jaar zonder Elizabeth, nog altijd niet vergeten
80
40 Sverre Magnus, Emmanuel, Eleonor en Christian
4 jonge royals op de drempel van volwassenheid
56 De nieuwe gordijnen van Huis ten Bosch hangen!
Vele handen – zelfs die van Máxima – maakten licht werk
ACHTER DE PALEISDEUREN
18 Uitslag van onze jubileumwedstrijd
Veel mooie inzendingen, maar wie heeft gewonnen?
20 Liefde voor Afrika
Al generaties lang een favoriet continent
30 Royaal inkomen
Wat kost het ons nou ongeveer, de monarchie?
50 Het bijzondere leven van Marie Bonaparte
Zus van de keizer en getrouwd met een prins
66 Stedentrips met een gouden randje
Deel 2: Met kerst naar Londen
70 Het perfecte plaatje
Altijd mooi op de foto, hoe lukt ze dat toch?
ELKE VORSTEN
6 Hofnieuws
28 Wim Dehandschutter over
de nieuwe generatie
36 Royal Catwalk: modenieuws
van de hoven
61 Oranjeboven
76 Paul Rem over cadeaus voor
de Oranjes
80 Martijn Akkerman over
Elizabeths roze diamant
86 Doen: tips voor leuke uitjes
89 Exclusief: aanbiedingen voor
abonnees
LEZERSSERVICE
48 Puzzel en win het boek
Dansen rond de troon van Willem I
49 Aanbieding: 3x Vorsten
en de kalender voor 20 euro
88 Colofon en service
36
5

8

HOF
nieuws
MET ALLE EGARDS
Eigenlijk zouden koning Charles en koningin Camilla al in maart naar Frankrijk gaan, maar vanwege ongeregeldheden werd het
staatsbezoek uitgesteld. In september kon president Macron alsnog alles uit de kast trekken om met dit high profile bezoek een mooi
visitekaartje voor zijn land af te geven. Met een fly-past van straaljagers over Parijs werd het Britse bezoek vol typisch Franse elementen
afgetrapt. De herstelwerkzaamheden van de Notre Dame werden bekeken, er werd Franse kaas en duurzaam geproduceerde wijn
geproefd en er werd een Parijse bloemenmarkt bezocht. Visueel hoogtepunt was het staatsbanket in de Spiegelzaal van het Paleis van
Versailles, waar wereldsterren als Mick Jagger, Charlotte Gainsbourg en Hugh Grant aan de dis schoven. Oplettende lezers zien dat
Camilla juist op zo’n groots staatsbanket géén diadeem draagt. Een verklaring hiervoor is niet gegeven, maar diademen zijn niet
gebruikelijk bij de dresccode black tie, zoals deze door gastheer Macron was bepaald. Charles sprak als eerste Britse royal (in het Frans)
in de Franse senaat, die speciaal voor de gelegenheid terugkwam van reces. Natuurlijk sprak Charles hier over de te behouden
vriendschap tussen Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, uiteindelijk dé motivator voor het diplomatieke spektakel.
9

De tijd vliegt, realiseren we
ons begin september, als
het een jaar geleden is dat
Queen Elizabeth overleed.
Dat ze allerminst is vergeten,
is vooral te danken aan haar
zoon en opvolger Charles.
TEKST: SIMONE LAMAIN
12

‘WE
MISSEN
U
allemaal’
13

Catherine en William bij de
herdenkingsdienst in Wales
William en Catherine op
werkbezoek in Herefordshire,
september 2023
Harry, op de sterfdag van
Elizabeth, bij de WellChild
Awards 2023
Koningin
Elizabeth
was uniek
in haar
plichtsbesef
en haar
levenslange
toewijding
aan haar
land
De koningin is dood, lang leve de koning.
Het klinkt hard, maar toch is dat precies
hoe het op 8 september 2022 gaat: koningin
Elizabeth overlijdt en op hetzelfde moment
is haar oudste zoon Charles koning.
Terugblikkend is dat eerste jaar één groot
eerbetoon aan de vrouw die haar leven in
dienst van haar land stelde. Op haar
sterfdatum staan verschillende familieleden
stil bij hun moeder en grootmoeder.
William en Catherine
‘We missen u allemaal’, schrijven prins
William en echtgenote Catherine op hun
Instagram-account. Ze bezoeken die dag de
St Davids Cathedral in Pembrokeshire,
Wales, waar ze een plechtigheid bijwonen.
Harry
Ook prins Harry verwijst naar zijn grootmoeder.
Hij is aanwezig bij de uitreiking
van de WellChild Awards aan kinderen en
jongeren die ernstig ziek zijn en toch een
inspirerend voorbeeld zijn voor anderen. Bij
de vorige uitreiking moest Harry verstek
laten gaan, vanwege het overlijden van
Elizabeth. ‘Ze zou de eerste zijn om te zeggen
dat ik naar jullie moest komen, in plaats van
bij haar te zijn. En dat is precies de reden dat
ik nu, exact een jaar later, weet dat ze naar
ons kijkt, en dat ze gelukkig is dat we samen
nog steeds de schijnwerpers richten op deze
ongelooflijke groep mensen.’
Charles
Koning Charles is op Balmoral, waar
Elizabeth vorig jaar overleed. Samen met
koningin Camilla herdenkt hij zijn moeder
in Crathie Kirk, de plek waar de Queen veel
diensten heeft bijgewoond. ‘We herinneren
ons met grote genegenheid haar lange leven
en toegewijde dienst en alles wat ze voor
zovelen van ons betekende’, laat de koning
weten. ‘Ik voel diepe dankbaarheid voor de
liefde en steun die dit jaar aan mijn vrouw en
mij betoond is, we doen onze uiterste best
om jullie allemaal ten dienste te staan.’
Na de hofrouw
Een jaar na haar overlijden is koningin
Elizabeth zeker niet vergeten, haar naam
klinkt nog steeds en niet alleen rond haar
sterfdag. Dat kan misschien ook niet anders
na een regeerperiode van ruim zeventig jaar.
Elizabeth hoorde bij het Verenigd Koninkrijk,
net als de Britse vlag, de high tea, de sandwich
en de BBC. Al bij zijn eerste officiële bezoek,
op 3 oktober 2022, noemt Charles zijn
moeder. De hofrouw is net voorbij en het
gewone leven gaat door. Vergezeld door
koningin Camilla bezoekt de koning het
Schotse Dunfermline. Eerder dat jaar heeft
koningin Elizabeth de plaats stadsrechten
gegeven, maar vanwege haar broze gezondheid
kon ze Dunfermline niet zelf bezoeken.
Charles vertelt dat de liefde voor Schotland
een van de fundamenten van het leven van
14

Charles’ eerste toespraak
als koning 2022
Charles en Camilla op
staatsbezoek in Duitsland,
2023
de Queen was. ‘Er is geen betere manier om
mijn moeders buitengewone leven van
dienstbaarheid te markeren dan door deze
plaats te eren die beroemd is vanwege zijn
lange en bijzondere geschiedenis en door de
onmisbare rol die het heeft gespeeld in het
leven van ons land.’
Eerste keren
Het eerste regeringsjaar van Charles kent veel
‘eerste keren’, en bij al die gelegenheden noemt
hij zijn moeder. Zijn eerste televisietoespraak
als koning houdt hij een dag na het overlijden
van Elizabeth. Het is een lofrede op het
plichtsbesef van zijn moeder. ‘Koningin
Elizabeth leidde een welbesteed leven; ze bleef
trouw aan haar lotsbestemming en nu ze is
gestorven zijn we in diepe rouw. Die belofte
om levenslang te dienen sluit ik vandaag
opnieuw met u af.’
In alle grote toespraken verwijst Charles naar
de Queen. Tijdens het staatsbezoek van de
Zuid-Afrikaanse president refereert Charles
aan de bezoeken die zijn moeder aan Zuid-
Afrika heeft gebracht en de kersttoespraak
neemt hij op in St George’s Chapel, waar zijn
moeder nog maar drie maanden geleden is
bijgezet. Charles heeft het over de komst van
het licht van de wereld. ‘Het geloof van mijn
moeder in de kracht van dat licht was een
essentieel onderdeel van haar geloof in God,
maar ook van haar geloof in mensen en dat
deel ik met mijn hele hart.’
Op zijn eerste staatsbezoek, aan Duitsland,
vertelt Charles dat de vriendschap tussen het
Verenigd Koninkrijk en Duitsland zo veel
betekende voor zijn moeder en dat ze zich
persoonlijk heeft ingezet voor Duits-Britse
verzoening. En zo blijft de gedachte aan
Elizabeth levend, ook al is ze niet langer
staatshoofd.
Verder op dezelfde weg
De verwijzingen naar de Queen tonen niet
alleen aan dat leden van de koninklijke
familie Elizabeth missen, ze geven ook aan
dat er continuïteit is in de monarchie. Er is
geen harde breuk met het verleden, Charles
gaat verder op de weg die zijn moeder is
ingeslagen. Net als koningin Elizabeth staat
hij boven de partijen en houdt hij zijn eigen
mening voor zichzelf. In de tijd dat Charles
nog troonopvolger was, vroegen mensen zich
af of hij als staatshoofd net zo uitgesproken
Charles en Camilla
herdenken Elizabeth in
Balmoral
Steun van de meerderheid
Een recente poll van onderzoeksbureau YouGov wijst uit dat 62% van de
Britten de monarchie steunt. 26% heeft liever een gekozen staatshoofd.
De cijfers zijn bijna gelijk aan die van de laatste maanden van de regering van
Elizabeth. En dat is een mooie opsteker voor Charles. Wie de cijfers goed
bestudeert, ziet wel dat de aanhang voor de monarchie vooral onder ouderen
groot is. Jongeren geven in steeds grotere getale aan een republiek te willen.
Maar dat is een trend die al onder Elizabeth is ingezet.
15

Vader Claus en opa
Bernhard hielden van
Afrika en brachten
hun liefde over op
koning Willem-
Alexander.
DE AANTREKKINGSKRACHT
VAN
frika
Van 18 tot 20 oktober gaan koning Willem-Alexander en koningin
Máxima voor het eerst op een Afrikaans staatsbezoek. Vele royals
gingen hen voor en hebben het werelddeel in hun hart gesloten.
TEKST KARLIJN HOFTIJZER
BERNHARD, CLAUS EN WILLEM-ALEXANDER
Drie generaties met een sterke band
De interesse voor Afrika is Willem-Alexander
met de paplepel ingegoten door prins Claus.
Zijn vader woonde als kind enkele jaren met
zijn ouders en zusjes in Tanganyika, het
huidige Tanzania. Claus’ vader was er
bedrijfsleider van een koffie- en sisalplantage.
Claus vertelde later dat hij hier bijzonder
gelukkig was, hij bleef de rest van zijn leven
geboeid door Afrika. Op allerlei manieren
kwamen het continent en de prins altijd weer
met elkaar in contact. Hij nam Willem-
Alexander voor het eerst mee naar Tanzania
in 1995 tijdens een werkreis, ook naar de plek
waar hij opgroeide. “Lichtpunt is dat de
mensen hier niet vertwijfelen, dat ze altijd
vrolijk zijn, dat ze lachen, dat ze altijd gastvrij
zijn”, vertelde Claus tijdens deze reis. Ook
door prins Bernhard werd Willem-Alexander
geprikkeld met diens liefde voor Afrika. Hij
voelde zich er thuis, had er zelfs graag
willen sterven als het had gekund. In zijn
eerste jaren ging hij regelmatig naar Tanzania
om te jagen op de Big Five, maar later kwam
hij waarschijnlijk tot een beter inzicht en
verwisselde hij het geweer steeds vaker voor
de fotocamera. Hij werd in 1961 gevraagd
om president te worden van een nieuwe
organisatie, het Wereld Natuur Fonds. In
die hoedanigheid werd hij dus naast jager
juist ook voortrekker van behoud van het
landschap en wildbeheer in Afrika. Willem-
Alexander kwam er in 1989 voor het eerst,
hij vloog als piloot voor Flying Doctors in
Kenia. Hij nam de functie van beschermheer
van de stichting over van zijn grootvader.
“Afrika heeft me vanaf dag één gegrepen: de
geur, het licht en de weidsheid, maar ook de
manier van leven en de mensen.”
20

21

’N ROYAAL
Na Prinsjesdag, als de begroting
van de Koning als onderdeel van
de rijksbegroting bekend wordt,
is er steevast die discussie: waar
doen ze het van en wat kost dat
allemaal? Een kijkje in de
portemonnee van ons
koningshuis.
TEKST RICK EVERS
30
Koningin Wilhelmina
vroeg (en kreeg) een
hoger budget om de
grandeur van weleer
terug te brengen.

inkomen
Koning Willem-Alexander
bij zijn inhuldiging in 2013.
31

18
DE WERELD GAAT OPEN
Royals van
Meerderjarig worden betekent rijles nemen,
stemmen, zelfstandig mogen beslissen en
in sommige gevallen: de troon kunnen
overnemen. Portret van vier jonge royals op
de drempel van volwassenheid.
TEKST ELLA VERMEULEN
40

NOORWEGEN:
PRINS SVERRE MAGNUS
Was prins Sverre Magnus (zijn ouders
noemen ’m Magnus) het klierigste
prinsje ooit? Vast. Als jongste kind van
kroonprins Haakon en kroonprinses
Mette-Marit van Noorwegen groeide
hij op met een oudere zus die vanaf dag
één opgeleid wordt om later de troon te
bestijgen en een oudere, lange knappe
Viking als halfbroer.
Je zou kunnen zeggen dat de druk op
Sverre wat minder was en hij als stevig
jongetje met een bril, wat aan de kleine
kant, alle ruimte heeft gepakt om zich
als clown van de familie te profileren.
Hij gaapte zich regelmatig schaamteloos
door het defilé van de Nationale Dag
(“Het was nog vroeg!”), legde scheetkussens
op de stoel van zijn opa koning
Harald (die er smakelijk om kon lachen)
en maakte op het paleisbalkon tot grote
hilariteit van zijn nichtjes voor het oog
van de wereld de dab-dansbeweging.
Kortom, een kind dat voor een openbaar
momentje nog wel eens vriendelijk
gevraagd werd rekening te houden met
de duizend camera’s die meekeken.
Magnus was vijftien toen duidelijk werd
dat een nare longziekte zijn moeder
behoorlijk zou beperken. Sindsdien
gedraagt hij zich aanzienlijk volwassener,
kookt hij regelmatig voor het hele gezin
(chili con carne is een van zijn specialiteiten),
kan hij stressvrij worden meegenomen
naar gala’s en heeft hij zich
ontpopt tot sportieve watersporter,
BMX’er en skiër. Hij is bovendien
buitengewoon leuk aan het opdrogen:
de prins is de hoogte ingeschoten, bezit
opeens een kaaklijn en is mét bril nerdy
cute, zónder bril een coole hunk.
Volgens zijn moeder staat na zijn verjaardag
zijn rijbewijs halen als eerste op zijn
verlanglijst. Sverre zit momenteel in de
bovenbouw van de Elvebakken-school
in Oslo, waar hij voor de richting IT en
Media Productie heeft gekozen. Hoewel
hij de ‘eerste reserve’ is van zus prinses
Ingrid Alexandra, zal hij later niet als
fulltime royal aan de slag gaan. “Dat is
niet het plan”, zegt zijn vader. “Magnus
zal waarschijnlijk wel ergens bij betrokken
zijn, maar hij moet iets vinden dat
hij in het leven wil doen.” Met andere
woorden: er wordt van hem verwacht dat
hij later gewoon gaat werken en zichzelf
kan bedruipen. Prins Sverre Magnus
wordt op 3 december 18 jaar. Het zal
‘feestelijk’ worden gevierd.
Prins Sverre
Magnus is
toekomstig
‘eerste reserve’
van zijn zus Ingrid
Alexandra, maar
zal volgens vader
Haakon niet als
fulltime royal aan
de slag gaan.
41

Prins Emmanuel
deelt met zijn
vader de liefde
voor alles wat
vliegt. Na de
middelbare school
zal hij daarom
vermoedelijk een
tijdje aan het
werk gaan bij de
luchtmacht.
BELGIË:
PRINS EMMANUEL
De jongste zoon van koning Filip en
koningin Mathilde groeide op met
bazige zus Elisabeth, sterke broer
Gabriël en erfde het tikje introverte
karakter van zijn vader. Met andere
woorden: het was geen kind dat dol was
op de spotlights of zich mateloos
interesseerde voor de monarchie (tijdens
een zeer warm Nationaal Defilé dutte
hij als jongetje zelfs even in, wat
Mathilde intens vertederde).
Aan Emmanuel kun je zien wat
testosteron vermag. Hij is inmiddels
bijna net zo lang als Gabriël, torent
boven zijn ouders uit en is een buitengewoon
aantrekkelijke jongeman
geworden die met flair een goed pak
draagt, charmant en hoffelijk is, weet
wat je met een stropdas moet doen
en vol zelfvertrouwen op een podium
staat. We verdenken hem er bovendien
van dat hij erg geestig is: Emmanuel is
bij alle min of meer officiële momenten
van de Belgische royals de favoriete +1
van Elisabeth. Hij biedt haar steevast
welwillend een arm voor een beetje
steun bij de combinatie ‘kinderkopjes
en torenhoge hakken’ en ze zien er
altijd uit alsof ze samen gretig insider
grapjes maken. Ook uit het feit dat ze
vorig jaar samen voor het goede doel
de ‘warmathon’ liepen, blijkt dat ze het
goed met elkaar kunnen vinden.
Van Emmanuel wordt verwacht dat hij
zijn eigen weg zal vinden in het leven.
Hij is sportief (hardlopen, tennis,
skiën, windsurfen) en muzikaal, al
werd er, toen hij nog niet zo goed was
op de saxofoon, wel eens discreet een
paleisdeur (of twee) gesloten. Ondanks
dyslexie wist hij zijn middelbare school
tot nu toe goed te doorlopen, hij spreekt
intussen vloeiend Frans, Nederlands en
Engels.
Momenteel zit Emmanuel op de
Engelstalige Internationale School van
Brussel met het oog op het behalen
van een internationaal baccalaureaat,
vermoedelijk als springplank naar een
latere studie in het buitenland. Gezien
het militaire traject van zijn zus en
broer zal ook hij vermoedelijk een tijdje
iets voor defensie doen en gezien de
liefde die hij met zijn vader deelt voor
alles wat vliegt, zou het wel eens de
luchtmacht kunnen worden. Emmanuel
is op 4 oktober 18 jaar geworden. Het is
in familiekring gevierd.
42

43

Prinses
met een
carrière
Ze was familie van keizer Napoleon, trouwde met
een prins en bewoog zich in de allerhoogste –
koninklijke – kringen. Maar Marie Bonaparte, een
eigenzinnige en onconventionele vrouw, werd vooral
bekend vanwege haar inzet voor de psychoanalyse.
TEKST DÉSIRÉE RAEMAEKERS
50

Prinses Marie Bonaparte
51

56

Binnenkijken
OP PALEIS HUIS TEN BOSCH
Met een ontvangst op het paleis bedankt koningin
Máxima de mensen die samen met haar de nieuwe
gordijnen voor de Chinese Zaal hebben gemaakt.
Prinses Beatrix grijpt de gelegenheid aan om ook een
kijkje te nemen.
TEKST KARLIJN HOFTIJZER
De eerste keer dat koningin Máxima haar schoonmoeder toenmalig koningin
Beatrix op Paleis Huis ten Bosch bezocht, viel haar oog al op die bijzondere
gordijnen in de Chinese Zaal. “Het mooiste van het paleis”, vond ze. Ze waren een
geschenk uit China en dateerden uit de 18de eeuw. Nadat Máxima met haar gezin
in het paleis was getrokken, bleek dat ze te kwetsbaar waren om te blijven hangen,
ze worden geconserveerd en opgeslagen. Er moest dus iets nieuws voor de ramen
komen, omdat de Chinese Zaal nog steeds wordt gebruikt voor ontvangsten.
Die vervangende gordijnen moesten de komende drie- tot vierhonderd jaar de zaal
sieren, aldus Máxima. De koningin kon wel aardig borduren, dus het idee om
samen met anderen nieuwe gordijnen te maken was geboren. “Wat ik zo mooi
vind aan het paleis is de gelaagdheid. Elke generatie heeft iets achtergelaten”,
vertelt Máxima als ze op een woensdagochtend op haar woonpaleis het woord
richt tot zo’n 150 handwerkers. Het zijn de mensen die haar hebben geholpen iets
nieuws achter te laten namens haar generatie.
Allemaal hebben ze een steentje bijgedragen aan het maandenlange project. De
koningin zag de gordijnen als een perfect middel om Nederlanders te verbinden,
vertelt ze aan de handwerkers. De koninginnen Emma en Anna Paulowna waren
ook borduurders, en dat was een echte sociale aangelegenheid, weet ze te vertellen.
Voor een koningin die zich inzet voor verbinding en het tegengaan van eenzaamheid
een uitgelezen kans dus. Het project startte – haast symbolisch – in coronatijd,
een periode waarin samenkomen juist moeilijk was. Met de uitnodiging van
Máxima aan alle handwerkers om met eigen ogen de gordijnen in gebruik te zien,
is de cirkel nu rond.
Bekende bouwwerken
Op de oorspronkelijke gordijnen, die onderdeel waren van een grote hoeveelheid
geschonken zijde, is een met de hand geborduurd tafereel te zien dat het alledaagse
leven in de delta van China voorstelt. In een meanderend patroon lopen bouwwerken
en Chinezen van boven naar beneden over de gordijnen. Aan de Haagse
ontwerper Liesbeth Stinissen was het de taak om een nieuwe interpretatie te
57

62

HOF
ORANJE
BOVEN
AFSCHEID VAN EEN VRIEND
Gewaagd maar geslaagd, zo kunnen we de keuze van Willem-Alexander en Máxima voor Erwin Olaf wel noemen.
De fotograaf werd wereldberoemd met zijn niets verhullende beelden die vaak aanzetten tot discussie, en toch koos
het koningspaar er in 2017 voor het eerst voor om juist door hem nieuwe gezinsfoto’s en later ook staatsieportretten te
laten maken. ‘Wat een mooi land hebben we. Wat een vrijheid van meningsuiting. Ik heb schandalige foto’s gemaakt
en mocht het Koninklijk Huis portretteren. Die mensen verkeren in een kwetsbare positie en toch zeggen ze: kom,
laten we eens met die malle nicht praten. Dat vind ik waanzinnig’, zei Erwin Olaf er al eens over tegen het Algemeen
Dagblad. Uit de fotosessies ontstond een vriendschap, en eerder dit jaar kreeg de fotograaf uit handen van Willem-
Alexander de eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje. Zijn plotselinge overlijden op
64-jarige leeftijd is dan ook reden voor het koningspaar om hun verdriet te delen: ‘Wij gedenken hem met warmte en
zijn dankbaar voor het oeuvre dat hij nalaat en voor de vele bijzondere momenten met hem. Wij zullen zijn
vriendschap missen’, lieten ze via sociale media weten. Bij de uitvaart in de Westerkerk in Amsterdam waren de
koning en koningin niet aanwezig, wel stuurden ze een boeket met rouwlinten met daarop hun initialen.
63

70
HET
PERFECTE
PLAATJE

Rimpels, piekhaar of een malle blik: iedereen weet
dat foto’s genadeloos en onverbiddelijk scherp
kunnen zijn; alle ‘oneffenheden’ liggen onder een
vergrootglas. Hoe gaan royals, fotografen en de
vormgever van Vorsten hiermee om?
TEKST JOSINE DROOGENDIJK
71

Elizabeths
ROZE
DIAMANT
In het openbaar verscheen koningin Elizabeth
nooit zonder een broche – ze had er 98. Eén van
de allermooiste en uitzonderlijkste exemplaren is de
Pink Williamson Diamond-broche, met in het hart
een zeldzame roze diamant.
80

Koningin
Elizabeth draagt
de Pink Williamson
Diamond-broche
tijdens een bezoek
aan Canada in 1957.
81