Het Weer Magazine

Het
Magazine | voor weerliefhebbers | jaargang 24 | nr 2 | april/mei 2023
POOLLICHT
in opmars
Prijs: € 7,95
20 Fotowedstrijd
De uitslag van de fotowedstijd is
bekend. De winnende foto staat op de
middenpagina’s van dit nummer.
26 Orkaandrone
Dankzij nieuwe technieken als drones die
direct in het oog van de orkaan vliegen,
zijn betere orkaanverwachtingen mogelijk.
30 Voorjaarsbloeiers
Dat het nog flink koud kan zijn,
deert de uitbundige bloeiers niet.
Integendeel.

Low Cost Meteo Station Compact
Compact Weerstation, WSC11
Voorzien van windsnelheid, windrichting, neerslag detectie,
barometrische druk, helderheid, straling, temperatuur en relatieve
vochtigheid inclusief GPS ontvanger.
JOUW
ADVERTENTIE
HIER?
Kenmerken:
­onderhoudsvrij
­digitale uitgang
­GSP bepaling locatie
­Low cost
Toepassingsgebieden
­Land en tuinbouw
­Gebouwautomatisering
­Festiviteiten en evenementen
­Kassenbouw
Het
Magazine
Specificaties:
meetbereik
digitaal
: 0-40 m/s, 0-360°, -30 ... 70°C, 0-100%RV
300 ... 1100 hPa, 0 ... 150 kLux
: Modbus RTU, ASCII
Bel of mail Klaartje Grol
030-3072248 | kgrol@virtumedia.nl
CaTeC bv - www.catec.nl - info@catec.nl -
tel. 0174 272330
WANDEL MAGAZINE
Hét vertrekpunt voor iedere wandelaar!
Het_Weer_adverteren_in_93x128.indd 1 21-01-20 15:37
OOK
LEUK ALS
CADEAU!
1 JAAR
nummers
4 al vanaf
€ 17, 95
Wandel magazine is al bijna 40 jaar een begrip onder wandel liefhebbers. Lees alles over
lange & korte wandelingen dichtbij huis, maar ook over wandel paradijzen elders in Europa.
Met veel aandacht voor natuur, landschap, cultuur & geschiedenis.
PROFITEER NU VAN DE INTRODUCTIEAANBIEDING!
BESTEL VIA: ABONNEMENT.WANDELMAGAZINE.NU

Inhoud | weer
08 Poollicht in opmars
Eind februari werd Nederland getrakteerd op
noorderlicht. Er stonden zelfs aurorafiles naar de
Friese kust veroorzaakt door mensen die de rood
en groen kleurende hemel wilden vastleggen.
Poollichtjagers kunnen hun borst nat maken, deze
recente situatie was nog maar de aftrap van de
nieuwe aurora-episode, gekoppeld aan een
nieuwe zonnecyclus.
Inhoud
14 Niet altijd is klimaatverandering
oorzaak
Niet elke extreme weergebeurtenis heeft met
klimaatverandering te maken. Klimaatverandering
kan wel voor een grotere impact zorgen, laat
de recente hittegolf in Argentinië zien. Het
onderzoek hiernaar heet klimaatattributie.
20 Uitslag
fotowedstrijd
Het was voor de redactieleden – tevens de jury –
weer een feest om alle ingezonden foto’s uit 2022
te mogen beoordelen, want er zaten weer veel
prachtige en bijzondere inzendingen bij. De
winnaar heeft als hoofdprijs de middenpagina’s
gekregen waarop de winnende foto is geplaatst.
26 Orkaandrone
Door de stijging van de temperatuur van het
zeewater zullen orkanen nog krachtiger worden.
Dankzij nieuwe technieken als drones die direct
in het oog van de orkaan vliegen, zijn betere
orkaanverwachtingen mogelijk.
30 Vrolijke
voorjaarsbloeiers
Na de donkere wintermaanden beginnen de dagen
in de lente weer snel langer en lichter te worden en
komt de voorjaarsflora tevoorschijn. De planten
vallen op door hun uitbundige bloei en luiden het
begin van de lente in, waarbij in iedere lentemaand
weer andere bloemen verschijnen.
Rubrieken
04 Weer & Meer
07 Mijn weerfoto
19 Weerinstrumenten –
Lambrecht’s thermohygrometer
35 Weerweetjes
40 Nader verklaard –
weerballon
42 Seizoen –
winteroverzicht
44 Weerspreuk
45 Vragen
46 Puzzel
En verder
36 Code rood voor
het klimaat
Foto voorkant:
Noorderlicht op Terschelling,
27 februari 2023 ( foto:
Marco van den Bogaerde)
nr 2 • HET WEER Magazine | 3

weer | Weer & meer
SAMENSTELLING FRANK VAN DER LAAN
Weer & meer
Nederlandse wijnen uit de Betuwe
(Foto: Hartendorp Fotografie)
Recordoogst voor de
Nederlandse wijnboeren
De Nederlandse wijnboeren hebben in 2022 een recordhoeveelheid
druiven geoogst. Dat blijkt uit de oogstcijfers die de Rijksdienst
voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft gepubliceerd.
In totaal is er 9.837 hectoliter wijn geproduceerd. Dat is zo’n dertig
procent meer dan een jaar eerder. Het vorige oogstrecord dateert
uit 2018, toen na een bijzonder warme zomer er 9.500 hectoliter
wijn is gemaakt. In 2021 viel de oogst lager uit door regen en lage
temperaturen, maar afgelopen seizoen was het weer gunstiger. De
zon scheen volop, de temperaturen waren hoog en van de extreme
droogte hadden de wijnstokken relatief weinig last. Tijdens de
oogst lieten de meeste wijnboeren al doorschemeren dat de
opbrengst veelbelovend was. Dankzij het goede weer waren de
druiven van topkwaliteit en ook de kwantiteit blijkt nu dus van
recordhoogte te zijn. De opbrengst is daarmee goed voor zo’n
1.311.660 wijnflessen van normaal formaat (0,75 cl). Het wijngaardareaal
bleef met 275 hectare gelijk, waarmee er gemiddeld bijna
36 hectoliter per hectare is geoogst. (Bron: nederlandsewijninfo.nl)
2 juli: landelijke
zonnekijkdag
De Koninklijke Nederlandse Vereniging
voor Weer- en Sterrenkunde (KNVWS)
organiseert ieder jaar op de eerste zondag in
juli een speciaal evenement, de landelijke
zonnekijkdag. Op veel plaatsen in het land
zijn dan volkssterrenwachten geopend voor
het publiek, waarbij via telescopen naar de
zon kan worden gekeken. Ook wordt er
uitleg gegeven over de zon en wat daar voor
bijzondere zaken op te zien zijn. Het observeren
van de zon is omgeven met speciale
veiligheidsmaatregelen, waarbij de medewerkers
steeds controleren of alles veilig
gebeurt. Op de KNVWS-website kunt u de
deelnemende
organisaties
en hun
locaties vinden.
Kijk
daarvoor op
www.zonnekijkdag.nl.
Dit jaar
vindt de
zonnekijkdag
plaats op
zondag 2
juli. Zitten
wolken op die dag de zon in de weg? Laat je
dan uitleggen wat voor wolken het zijn en
wat dat weerkundig betekent.
Extra zwaartekracht
Een team van het KNMI en de geologische dienst
van Amerika (USGS) gaat op de Kilauea-vulkaan
(Hawaï) een extra zwaartekrachtmeter installeren.
Zo kunnen veranderingen in de zwaartekracht
door het stromen van magma in de vulkaan
gemonitord worden en kan er tijdig gewaarschuwd
worden voor een uitbarsting. Het
Hawaïaans meetnetwerk behoort met vijf zwaartekrachtmeters
tot de grootste wereldwijd, alleen
het meetnetwerk op de Etna (Italië) is groter.
4 | HET WEER Magazine • nr 2

Weer & meer | weer
Van onze
hoofdredactie
Frank van der Laan
Weer & meer
Kleur
Droogte Spanje
houdt aan
Sinds eind vorig jaar bevindt Spanje zich in een langdurige
droogte, zo heeft de Spaanse weerdienst bekendgemaakt.
Het ergst getroffen zijn het zuiden van het land en het
noordoosten. Ook de regens van de afgelopen winter, die
net iets natter dan normaal was, hebben in die situatie nauwelijks
verbetering gebracht. Al gedurende drie opeenvolgende
jaren is in het grootste deel van Spanje minder regen
dan normaal gevallen. Die periode werd gecombineerd met
droge en hete zomers, diverse langdurige hittegolven en
veel extra verdamping. De neerslagtekorten zijn dan ook
ver opgelopen en veel stuwmeren staan erg laag, vooral als je
de tijd van het jaar in ogenschouw neemt. Sommige stuwmeren
zijn zelfs helemaal drooggevallen (zie foto). Mocht
deze lente geen regen vallen, wacht veel gebieden een zware
zomer. (Bron: Weer.nl)
meter op vulkaan
De kennis die wordt opgedaan met deze metingen, wordt
ook toegepast op andere vulkanen wereldwijd. Behalve
continue zwaartekrachtmetingen worden er jaarlijks ook
metingen gedaan verdeeld over een groter gebied rondom
de vulkaan. Met behulp van deze metingen kun je langzame
vulkanische processen opsporen, zoals bijvoorbeeld de opeenhoping
van magma onder de vulkaan. Óf, waar en hoeveel
magma er onder de vulkaan zit, is belangrijk om te weten
om zo het gevaar beter in kaart te kunnen brengen.
(Bron: KNMI)
Het zal u vast niet ontgaan zijn: eind februari
was er poollicht te zien in Nederland. De media
stonden er bol van. Normaal gesproken is het
verschijnsel vooral te zien in landen binnen de
poolcirkel. Deze keer was het noorderlicht
echter zo fel, dat het zelfs in Nederland zichtbaar
was. Ik was toen bij toeval op Terschelling,
een van de donkerste plekken van Nederland.
Soms moet je een beetje geluk hebben.
Die avond fietsten mijn partner en ik naar de
noordkust van Terschelling, om daar in spanning
het verschijnsel af te wachten. “Zie jij al wat?”,
vroeg ik na een tijdje. “Nou, ik zie wel wat vage
strepen, er zit wel wat. Wacht, ik maak even een
foto”. Met een sluitertijd van circa 5 seconden
zagen we plotseling op het display van de camera
een prachtig beeld verschijnen: een groene gloed
aan de horizon, met paarse en rode streamers
daarboven. Fantastisch mooi! Het was er dus wel,
maar blijkbaar te lichtzwak om het goed waar te
kunnen nemen met het blote oog.
‘Fotografisch noorderlicht’ hoorde ik later hoe
men het noemde en dat vat precies samen wat
ik had gezien. Een kleine maand later was het
weer raak en kleurde het poollicht opnieuw de
hemel. De verwachting is dat het de komende
jaren nog vaker in Nederland te zien zal zijn. U
leest er alles over in het openingsartikel van dit
nummer.
Dit hele nummer is een kleurrijke editie geworden.
Naast het artikel over de voorjaarsbloeiers,
publiceren we ook de winnaars van de fotowedstrijd.
Een grote diversiteit aan prachtige en
kleurrijke foto’s. Kleuren horen een beetje bij
dit seizoen natuurlijk, het is tenslotte lente!
nr 2 • HET WEER Magazine | 5

weer | Weer & meer
Weer & meer
Mijn weerfoto
27 februari 2023
Blauw
Marco van den Bogaerde,
Haarlem
Minder sneeuw in
wintersportgebieden
De afgelopen winter was een slecht wintersportseizoen. In zeventien
van de twintig grootste skigebieden in de Alpen viel minder sneeuw
dan gemiddeld in de afgelopen elf jaar, blijkt uit gegevens van wintersportwebsite
‘On the snow’. Nadat in december veel pistes nog groen
kleurden, is de situatie daarna wel iets verbeterd, maar niet veel. Ook
de afgelopen twee seizoenen viel in veel gebieden minder sneeuw dan
tien jaar geleden. De schaarse sneeuwval past in de trend van toenemende
temperaturen door klimaatverandering. De Alpen zijn de
afgelopen honderd jaar al met zo’n 2 graden opgewarmd, aldus het
Europees Milieuagentschap (EMA). Dat is twee keer zoveel als het
wereldwijde gemiddelde. Het EMA verwacht dat zeker de helft van
alle skigebieden in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland in de toekomst
moeite zal hebben met het aantrekken van toeristen voor wintersport.
Doordat de Franse Alpengebieden veelal hoger liggen, worden
hier minder snel problemen verwacht. (Bron: Volkskrant)
Eind februari scheen de zon een aantal
dagen uitbundig, zoals hier op Terschelling.
De van oorsprong polaire lucht
was zeer schoon, waardoor deze een
intens blauwe kleur had. Ondanks de
zon bleven de temperaturen relatief
laag: de noordenwind maakte het voor
het gevoel nog frisser.
11 maart 2023
Laat
winters
Ralph Schurink,
Purmerend
Een relatief laat winters plaatje: deze
foto is vroeg in de ochtend gemaakt in
Purmerland, na de nachtvorst en
sneeuwval van vrijdag 10 maart. De
maan is hoog in de lucht nog te zien.
Wat is uw weerfoto?
Heeft u ook een mooie weerfoto?
Stuur deze op - samen met uw
verhaal bij deze foto - en wie weet
staat uw weerfoto in één van de
komende nummers van het Weer
Magazine. Onder de geplaatste
inzenders wordt bovendien een
prijs verloot.
Stuur de foto naar:
Het Weer Magazine
Mijn Weerfoto, WG Plein 150, 1054 SC Amsterdam
Per mail: redactie@hetweermagazine.nl
De prijs – een exemplaar van het boek
‘Bladgoud’, geschreven door Reinier van den
Berg – hebben we onder de inzenders verloot en
gaat naar Ton Ralph Schurink uit Purmerend.
Van harte gefeliciteerd!
6 | HET WEER Magazine • nr 2

nr 2 • HET WEER Magazine | 7
Mijn weerfoto

weer | Poollicht
Vanaf de Houtribdijk werd deze opname gemaakt door
noorderlichtjager Casper ter Kuile op 27 februari 2023.
8 | HET WEER Magazine • nr 2

TEKST JACOB KUIPER
Poollicht | weer
Poollicht
in opmars
Op 26 en 27 februari werd Nederland getrakteerd op noorderlicht.
Er stonden zelfs aurorafiles naar de Friese kust veroorzaakt
door mensen die de rood en groen kleurende hemel wilden
vastleggen. Poollichtjagers kunnen hun borst nat maken,
deze recente situatie was nog maar de aftrap van de nieuwe
aurora-episode, gekoppeld aan zonnecyclus nummer 25.
Foto: Casper ter Kuile
nr 2 • HET WEER Magazine | 9

weer | Poollicht
In februari 2023 waren meerdere
zonnevlekgroepen actief. Door de
rotatie van de zon zien we op dit
collagebeeld van het Solar Dynamic
Observatory goed de veranderende
structuur van de vlekken.
Veel mensen en ook de
media waren enigszins
verbaasd dat het noorderlicht
hier afgelopen
februari zo goed
zichtbaar was. ‘Zelfs in Noord-Brabant
kleurde de hemel rood’, kopten
de dagbladen. Meestal is in het noordelijk
kustgebied van ons land ieder
jaar wel een aantal keren noorderlicht
te zien. Het ligt het dichtst bij
de zogenaamde aurora-ovaal, het
gebied rond de poolcirkel waar in
het winterseizoen vrijwel dagelijks
poollicht te vinden is. Normaal is het
poollicht van die ovaal te ver verwijderd
om vanuit ons land te kunnen
zien. Bij actieve verstoringen van het
aardmagnetisch veld kan de poollicht-ovaal
zich flink zuidwaarts
uitbreiden en dan wel vanuit onze
contreien zichtbaar worden.
De zon is niet altijd even actief. Iedere
elf jaar is er een maximum, dat
zich onder andere uit in een groter
aantal zonnevlekken en uitbarstingen
op de zon. De 11-jarige periode
‘Zelfs in Noord-
Brabant kleurde
de hemel rood’
Foto: SDO, collage Senol Sanli
in zonneactiviteit wordt vaak aangegeven
als zonnecyclus. Men is gestart
met het nummeren van zonnecycli in
februari 1755. In de jaren rond het
maximum aan zonneactiviteit kunnen
zonne-uitbarstingen erg grote
verstoringen in het magneetveld
opleveren. In het verleden zijn daardoor
poollichtsituaties voorgekomen,
die zelfs in Zuid-Frankrijk en
Spanje zichtbaar waren. In de jaren
2000 tot en met 2003 (zonnemaximum
cyclus nr. 23) heb ik zeker tien
keer fraai poollicht vanuit Nederland
waargenomen. Soms kleurde de
hemel dan tot diep in het zuiden
bloedrood. Verbaasd hoeven we dus
niet te zijn: poollicht is in de aanloop
naar een zonnemaximum en ook in
de jaren daarna op onze breedte
soms heel goed te zien!
Al snel wordt daarna de vraag gesteld
“Kun je vantevoren inschatten
wanneer het komt?”. Het antwoord
op die vraag is niet een keihard ‘ja’,
maar er zijn tegenwoordig veel
hulpmiddelen om een goede inschatting
te maken van kans op
poollicht op onze breedte. Daarbij
zijn de metingen van het aardmagnetisch
veld en de waarnemingen
van de zonneactiviteit door vele
zonneobservatiesatellieten een
enorme steun. In Boulder (Colorado,
USA) is het Space Weather Prediction
Center (SWPC) gevestigd.
Dit instituut verzamelt alle satellietmetingen
en verstrekt 24 uur per
dag informatiebulletins over de
zonneactiviteit. Op de website
www.swpc.noaa.gov worden ook
waarschuwingen over op handen
10 | HET WEER Magazine • nr 2

Poollicht | weer
Een van de SWPC-producten
waarmee de poollichtactiviteit
wordt getoond.
zijnde geomagnetische stormen
gezet. Heel informatief is de kortetermijn
auroraverwachting, waarbij
voor de poolgebieden de omvang en
intensiteit van de poollichtovaal
wordt weergegeven.
Grote aurora-activiteit
Op de afbeelding hiernaast zien
we de situatie van 27 februari 2023,
‘s avonds rond tien uur Nederlandse
tijd. De rode kleur boven noordelijk
Noorwegen duidt op grote auroraactiviteit.
De zuidelijke begrenzing
van de band reikt tot over Zuid-
Noorwegen. Dat was voldoende om
er ook in ons land iets van te zien.
De foto die Marco van den
Bogaerde in de avond van 27 februari
op Terschelling maakte staat op
de cover van dit nummer en toont
prachtig de structuur van de verticaal
omhooggerichte poollichtstreamers.
Ook noorderlichtjager Casper
ter Kuile trok er op uit en fotografeerde
het fenomeen vanaf de dijk
Enkhuizen-Lelystad (zie de openingsfoto
van dit artikel). Hij was
daar niet alleen. Een menigte poollichtliefhebbers
pakte de kans om
het vast te leggen. Het menselijk
oog is een stuk minder gevoelig
voor poollicht dan een camera. Op
een foto, zeker als die al meerdere
seconden wordt belicht, worden de
rode en groene tinten al snel zichtbaar,
terwijl het menselijk oog soms
alleen een zwakke gloed ziet met
weinig kleur. Op de avond van 27
februari was de aurora met het blote
oog echter wel herkenbaar en niet
alleen als camerapoollicht.
Foto: NASA-NOAA/Suomi NPP/VIIRS
Bron: NOAA-SWPC
In de nacht van
26 februari werd de
poollichtband boven
Scandinavië vastgelegd
door de aardobservatiesatellieten.
De verlichting
van de steden in
Noordwest-Europa is
ook goed herkenbaar.
De gloed van het
poollicht was vanaf het
aardoppervlak tot in de
Benelux waarneembaar.
nr 2 • HET WEER Magazine | 11

weer | Poollicht
Het verloop van de geomagnetische storm tussen 26 en 28 februari 2023.
Coronal Mass Ejection
De eerste alarmbellen gingen echter
een dag eerder al af. Het aardmagnetisch
veld raakte sterk verstoord in
de avond van 26 februari door een
zonne-eruptie die twee dagen eerder
ontstond bij zonnevlek nr. 3229.
De zonnevlam stuurde een plasmawolk,
een Coronal Mass Ejection
(CME) de ruimte in, die nauwgezet
werd gevolgd door Tony Phillips.
De oprichter van de website
spaceweather.com publiceerde
extra bulletins om het aurorapubliek
zo goed mogelijk op de
hoogte te houden. Al op 21 februari
werd geattendeerd op een sterke
opleving van de zonneactiviteit in
de komende dagen.
Naast spaceweather.com zijn er soortgelijke
internetbronnen die veel informatie
leveren over de zonneactiviteit
en de kans op noorderlicht in West-
Europa. In Nederland en België bie-
Bron: NOAA-SWPC
Bron: NOAA-SWPC
Grafiek met het verloop van het maandelijks aantal zonnevlekken en de verwachting voor de rest van zonnecyclus nr. 25.
12 | HET WEER Magazine • nr 2

Poollicht | weer
den de websites www.poollicht.be en
www.noorderlichtjagers.nl de bezoekers
een grote hoeveelheid informatie.
De grafieken en animaties zijn
deels afkomstig van het SWPC, maar
er zijn ook interessante tips te vinden
over hoe het noorderlicht gefotografeerd
kan worden. Uiteindelijk leidden
twee CME’s die op 24 en 25 februari
op de zon plaatsvonden, tot een
sterke geomagnetische storm. Het
SWPC classificeerde het als G3, strong.
In de bovenste grafiek op pagina 12 is
het verloop van de storm te zien als
drieuurlijkse waarden van de geschatte
planetaire K-index, een maat voor
de verstoring van het aardse magneetveld.
Ook op 28 februari was er in
Canada nog veel poollicht te zien.
Vanuit het International Space Station
werd dat fraai vastgelegd door astronaut
Josh Cassada.
Boven verwachting
De huidige 11-jarige activiteitscyclus
van de zon is op weg naar een maximum
dat medio 2025 wordt verwacht.
In 2019 is onderzocht hoe het
verloop van deze nieuwe cyclus eruit
zou kunnen zien. De grafiek op pagina
12 onderaan toont dat verwachte
verloop, aangevuld met de tot nu
toe opgetreden activiteit. De rode
lijn, omgeven door de grijze zone,
geeft het verloop aan dat min of
meer overeenkomt met dat van de
afgelopen cyclus, nr. 24. De puntenlijn
toont het aantal vlekken dat
maandelijks op de zon wordt geteld.
Dat aantal varieert sterk van maand
tot maand. Door het gemiddelde
zonnevlekkenaantal van de afgelopen
13 maanden te berekenen ontstaat
een lijn (paars) met een vloeiender
verloop. De huidige, snel
stijgende lijn van het aantal zonnevlekken
blijkt niet in de pas te lopen
met het verwachte aantal vlekken.
Het is onduidelijk of de actuele sterke
toename van het aantal vlekken
duidt op het eerder bereiken van het
nieuwe zonnemaximum of dat het in
2025 te verwachten maximum veel
hoger zal uitpakken dan in 2019
verwacht. Duidelijk is wel dat de
zonneactiviteit flink in de lift zit.
Opnieuw poollicht
op 24 maart!
Op 24 maart werden we opnieuw getrakteerd
op aurora in onze streken. Helaas
regende het die nacht langdurig en kon
alleen het uiterste westen van het land in
de nanacht nog iets meepakken van het
spektakel. Kees Zwaan wist het rond 04.20
uur prachtig te vereeuwigen op het strand
bij Egmond aan zee (zie foto hierboven).
De geomagnetische storm was dit keer nog
heftiger dan zijn voorganger in februari.
Toen een G3, nu een G4-storm in vaktermen.
Het geeft nog eens duidelijk weer
dat de zon sterk in activiteit toeneemt.
Het poollicht dat we eind februari in
ons land hebben kunnen zien, zal
zeker gevolgd worden door nieuwe
episodes. Als het een beetje meezit,
kunnen die nog sterker gekleurde
hemels opleveren. Of het vergelijkbare
situaties met die aan het begin
van deze eeuw oplevert, is op voorhand
niet te zeggen. We gaan ervoor
duimen!•
nr 2 • HET WEER Magazine | 13

weer | Klimaatattributie
Klimaatverandering
14 | HET WEER Magazine • nr 2

TEKST SJOUKJE PHILIP EN SARAH KEW, KNMI-KLIMAATBERICHT
Klimaatattributie | weer
Drooggevallen lagune in La Pampa,
Patagonië – Argentinië
foto: Istock
niet altijd de oorzaak van
extreem weer
Niet elke extreme weergebeurtenis heeft met klimaatverandering
te maken. Klimaatverandering kan wel voor een grotere
impact zorgen, laat de recente hittegolf in Argentinië zien.
Het onderzoek hiernaar heet klimaatattributie.
nr 2 • HET WEER Magazine | 15

weer | Klimaatattributie
(foto van 20 februari 2023. REUTERS/Sebastian)
Flamingo’s vliegen over de overblijfselen van de stad Miramar de Ansenuza, overstroomd in de jaren 70,
en nu blootgelegd door een langdurige droogte die de Mar Chiquita-lagune treft, in Cordoba, Argentinië
Regelmatig vragen
mensen het KNMI
waarom het nog
steeds belangrijk is
om aan te tonen dat er
een verband is tussen extreem weer
en klimaatverandering. Het is toch
duidelijk dat het klimaat verandert?
Toch is dit te kort door de bocht:
extremen worden steeds meer beïnvloed
door klimaatverandering,
maar niet altijd en overal. Soms
wordt het extreme weer zelf (nog)
niet versterkt, maar zorgt klimaatverandering
wel voor een grotere
impact.
Het onderzoek naar de rol van klimaatverandering
bij extreem weer
heet klimaatattributie. Bij hittegolven
vinden we vaak een verband
tussen extreem weer en klimaatverandering:
hittegolven worden bijna
overal ter wereld extremer door
klimaatverandering. De hittegolf in
Argentinië en Paraguay van afgelopen
december bijvoorbeeld is nu
ongeveer 60 keer waarschijnlijker
door klimaatverandering. Tijdens
die hittegolf steeg op verschillende
plaatsen de maximumtemperatuur
een week lang gemiddeld boven de
40 graden (figuur 1).
Een voorbeeld van een studie waar
de link met klimaatverandering niet
direct zichtbaar is de huidige
droogte in Argentinië (figuur 2). De
link tussen klimaatverandering en
droogte is vaak lastig te leggen. Een
droogteperiode heb je doorgaans
maar een enkele keer per jaar. Je hebt
dus gegevens van heel veel jaren
nodig om een trend te zien.
Bovendien speelt toeval een grote
rol. Met toeval bedoelen we dat het
klimaat van nature varieert.
Tijdens de hittegolf
verdampte er meer
oppervlakte- en
bodemwater dan
normaal
16 | HET WEER Magazine • nr 2

Klimaatattributie | weer
Toevallig een aantal jaren met
droogtes betekent daardoor nog
niet dat klimaatverandering hiervan
de oorzaak is. Voor temperatuur
speelt toeval een veel kleinere rol en
is de invloed van klimaatverandering
sneller merkbaar.
Bron: ECMWF/WWA
Bron: WWA
Toeval mogelijk
Voor de droogte in Argentinië kwamen
we tot de conclusie dat de
geringe hoeveelheid neerslag nog
goed verklaard kan worden door
toeval. De natuurlijke variaties in
regenval zijn in dit gebied erg groot.
Ze hangen samen met ENSO, de
sterke klimaatschommeling in de
tropische grote oceaan. Als de oceaan
afkoelt tijdens een La Niña zoals
nu, dan verandert dat weerpatronen
wereldwijd (figuur 3). In Argentinië
neemt de kans op droogte dan toe.
Een eventuele trend door klimaatverandering
is mede door deze grote
natuurlijke variaties (nog) niet
zichtbaar.
Toch is het ook weer te kort door
de bocht om te concluderen dat
klimaatverandering bij de droogte
in Argentinië geen rol speelt. De
gevolgen van de droogte zijn door
de voorafgaande hitte in afgelopen
december namelijk stukken groter.
Tijdens die hittegolf verdampte er
meer oppervlakte- en bodemwater
dan normaal. Hierdoor is er tijdens
de huidige droogte minder water
beschikbaar voor consumptie en
irrigatie. En de hittegolf in december
is wel aantoonbaar extremer
geworden door klimaatverandering.
Dus via een omweg is de impact
van droogte toch groter door
klimaatverandering.
Figuur 1. Gemiddelde maximumtemperatuur
in de week van 7 tot 14 december
2022 tijdens de hittegolf in Argentinïe. De
zwarte contouren geven het studiegebied
weer van de attributiestudie, de kruisjes
de gebruikte meetstations.
Figuur 3. Invloed van La Niña op het weer. De gekleurde gebieden geven aan waar het
gemiddeld droger of natter, warmer of kouder is dan normaal tijdens de wintermaanden.
Omwegen
Dankzij attributie-studies kunnen
we wetenschappelijk onderbouwde
conclusies trekken. Zonder deze
studies worden nog wel eens verkeerde
conclusies getrokken. Om te
laten zien wat we wel en niet kunnen
zeggen, is het belangrijk om dit soort
onderzoek te blijven doen. Op die
manier kunnen we zo ook laten zien
hoe klimaatverandering en andere
Figuur 2. De ernst van de droogte in
Argentinië tijdens de laatste drie maanden
van 2022. Kleuren geven de ernst van de
droogte aan volgens de SPI index
(Standardised Precipitation Index). De
dikke, blauwe contourlijn geeft het
studiegebied weer van de attributiestudie.
factoren soms via omwegen toch
impact kunnen hebben op de samenleving.
Daarom is het dus belangrijk
om extreem weer en de
relatie met klimaatverandering te
blijven duiden.
•
nr 2 • HET WEER Magazine | 17

Zin in een
wintervakantie?
Grote keus Grote in barometers keus in
en weerstations
barometers en
U slaagt beslist bij de meteospecialist!
weerstations
Kijk op www.meteospecialist.nl
Zoveel zag u niet eerder
in een winkel! Kijk op
www.meteospecialist.nl
De Meteospecialist Tel. 06-23081887
Henk en Hettie Vlasma
De Hoofdstraat Meteospecialist 67
We zijn maandag en
Henk 9244 Cm en Hettie Beetsterzwaag
Vlasma dinsdag Tel. 0512-381955
gesloten
Hoofdstraat 67
Maandags gesloten,
9244 Cm Beetsterzwaag vrijdag koopavond
De mooiste reizen naar Noors, Zweeds en Fins Lapland.
Kijk voor meer inspiratie en informatie op onze website of bel voor
een persoonlijk gesprek met een van onze specialisten.
Tel. +31 10 295 01 26
www.belugareizen.nl
Adv_Vlasma_februari_2023.indd 1 16-02-23 13:01
Praktische
tips
tips om geld te
besparen
Precies wat je nodig hebt!
Scan de
QR-code
voor meer
informatie!
Beter leven
met minder
DIY: origineel,
goedkoop, en
vaak beter voor
het milieu
Een magazine voor iedereen
Duurzamer
worden
worden in kleine
stappen
Genoeg is hét tijdschrift voor mensen die graag een eenvoudiger leven leiden, met minder spullen,
minder gedoe en meer tijd voor de belangrijke dingen in het leven. In Genoeg vindt u inspirerende verhalen,
achtergrondinformatie en praktische tips voor een zinvol, duurzaam en gelukkig bestaan.
@genoegmagazine
4
abonnement.genoeg.nl
X PER JAAR
Genoeg
Magazine
1 JAAR
19, 95
Genoeg
OF MET
Premium
SLECHTS
24, 95
die meer wil doen met minder!

TEKST & BEELD PETER PAUL HATTINGA VERSCHURE
Weerinstrumenten | weer
Lambrecht’s
thermo-hygrometer
Weerinstrumenten
De Duitse fabrikant Wilhelm Lambrecht liep voorop in het ontwikkelen
van geïntegreerde weerinstrumenten waarmee meerdere meteorologische
waarden tegelijk konden worden bepaald.
Het meten van de temperatuur en de relatieve
vochtigheid van de lucht doen we
simpelweg met een thermometer en een
hygrometer. Dat zijn natuurlijk belangrijke
meteorologische grootheden, maar
die twee herbergen meer en voor een weersverwachting
ook nog belangrijkere parameters, namelijk de absolute
vochtigheid (het aantal grammen waterdamp per kubieke
meter lucht) en het dauwpunt: dat is de temperatuur
waarbij de waterdamp in de lucht begint te condenseren.
Deze gegevens zijn te berekenen, maar de ontwerpers
van meteorologische instrumenten zochten naar
mogelijkheden om ze ook afleesbaar te maken op een
meetinstrument.
Rond 1900 bracht Lambrecht al de zogeheten polymeter
(veel-meter) op de markt. Die bestond uit een bij elkaar
gemonteerde kwikthermometer en haarhygrometer die
beide waren voorzien van aanvullende schaalverdelingen.
Daarmee kon met een simpel rekensommetje het
dauwpunt worden vastgesteld. Deze polymeter is meer
dan een eeuw lang geproduceerd. Rond het midden van
de vorige eeuw kreeg de polymeter gezelschap van een
nieuwe vinding, de thermo-hygrometer-in-een.
Het hier afgebeelde exemplaar bestaat, zoals de naam al
aangeeft, eveneens uit een thermometer en een haarhygrometer.
De geniale vondst is nu dat het capillair van
de thermometer dient als wijzer van de hygrometer. De
vloeistofhoogte in de wijzer varieert in hoogte met de
temperatuur, maar varieert ook in positie met het veranderen
van de luchtvochtigheid. Op de schaalplaat is een
diagram afgedrukt waarop vanuit de vloeistofhoogte
direct de absolute vochtigheid (curven naar de schaal
rechts) en het dauwpunt (schaal links) zijn af te lezen.
Thermo-hygrometer, fabricaat Wilhelm Lambrecht, Göttingen,
Duitsland. tweede helft 20 ste eeuw. Diameter 135 mm.
Het dauwpunt krijgen we door de curve naar rechts te
volgen en dan vanaf het punt op de rechter schaal de
temperatuurlijn naar links te volgen. Op de linker schaal
lezen we dan het dauwpunt af. Op de hier afgebeelde
meter is de temperatuur 23˚C, de relatieve vochtigheid
74%, de absolute vochtigheid 15 g/m³ en het dauwpunt
17˚C. Blijft staan dat zowel een alcoholthermometer als
een haarhygrometer niet zeer nauwkeurig zijn.
Lambrecht geeft zelf een onnauwkeurigheidsmarge van
+/-1˚C voor de thermometer en +/- 2,5% voor de hygrometer.
Maar dat mag geen afbreuk doen aan de doordachtheid
van dit prachtige weerinstrument.•
nr 2 • HET WEER Magazine | 19

weer | Fotowedstrijd 2022
TEKST FRANK VAN DER LAAN
UITSLAG
FOTOWEDSTRIJD
Uw mooiste weerfoto’s uit 2022
Met veel plezier maken we hierbij
de winnaars van de fotowedstrijd
uit 2022 bekend. Het was
voor de redactieleden – tevens de jury –
een genot om alle foto’s te bekijken en te
beoordelen, want er zaten weer veel
prachtige inzendingen bij. Hoe ging de
jurering? Ieder redactielid maakte een top
5 waarbij de foto’s die op de eerste plaatst
stonden 5 punten kregen, de tweede plaats
4 punten etc. De redactieleden hebben
individueel gekozen, er heeft geen overleg
of discussie over de foto’s plaatsgevonden.
Tijdens de jurering wist men niet wie de
inzenders waren.
Mocht u hebben meegedaan, maar
helaas niet tot de prijswinnaars behoren,
dan hopen we toch dat u ook
dit jaar weer vaak met het fototoestel
op pad zult gaan om het weer in
alle facetten vast te leggen. Dat geldt
natuurlijk voor iedereen, ook als u
nog nooit eerder heeft meegedaan.
En wanneer u de foto eind van dit
jaar instuurt voor de fotowedstrijd,
dan staat uw foto misschien volgend
jaar wel in Het Weer Magazine.
Wij danken hierbij alle inzenders
hartelijk voor hun deelname!
1 e
PRIJS
Eerste prijs
De winnende foto is gemaakt
door Wouter van Bernebeek
uit Molenhoek. De redactie
beoordeelt dit als een unieke
opname. Hij schrijft bij zijn
inzending: “Deze foto van een
shelfcloud maakte ik op 30 juni
nabij Klazienaveen. Het laat
duidelijk zien waarom deze wolk
in de volksmond ook wel ‘plankwolk’
genoemd wordt!” “De
dreiging spat er vanaf ”, aldus
een jurylid. “Oogverblindend
mooi, wat een kleurenspel”,
oordeelt een ander jurylid.
“Fraaie compositie gecombineerd
met spectaculaire contrasten”,
oordeelde een ander.
“Een heel bijzonder gekozen
perspectief!” Wij feliciteren
Wouter van Bernebeek van
harte met de 1ste prijs: plaatsing
van de foto op de middenpagina’s
van Het Weer
Magazine. Bovendien ontvangt
hij het prachtige boek
‘Weatherscapes’, aangeboden
door PIXFACTORY.
20 | HET WEER Magazine • nr 2

Fotowedstrijd 2022 | weer
Fotowedstrijd
2 e 2 e
PRIJS
Tweede prijs
De tweede prijs is gewonnen door Bert van
Dijk uit Gouda, voor zijn schitterende bliksemfoto.
Dat zo’n foto niet vanzelf tot stand
komt, blijkt wel uit het verhaal dat de heer
Van Dijk ons bij zijn inzending meestuurde:
“Deze foto heb ik gemaakt op 6 september. Vanuit
het zuidwesten trok er een actief onweersgebied over
Zuid-Holland en dat leek mij een goede kans om
mooie bliksemopnamen te kunnen maken. Vanaf
22.00 uur zocht ik een uitzichtplek op een fietspad
in de polder ten westen van Gouda. Tussen 23.00
en 23.45 uur ging het flink los boven mij en – niet
zonder enig gevaar – zag ik veel prachtige ontladingen
om mij heen verschijnen. Ik zat echt midden
onder de onweerscel! Best spannend, kan ik verzekeren,
zeker zonder bescherming! Nadat het tot dan
toe aardig droog was gebleven, begon het om 23.20
uur licht te regenen. Ik hield een paraplu over mij
en de camera-op-statief en dan gewoon doorgaan
met fotograferen. Toen het ook nog flink begon te
waaien, dacht ik er aan om naar een viaduct onder
de A12 te rijden om alsnog te gaan schuilen. Maar
net naast de A12 besloot ik toch nog even om mijn
camera op statief te zetten. Achteraf een ideale
beslissing, want toen verschenen de twee fraaiste en
helderste ontladingen, ook nog eens precies in het
beeldveld van mijn 16 mm groothoeklens! Bij de
eerste ontlading lichtte de omgeving op alsof het
bijna dag was! Een tweede felle ontlading verscheen
zo’n 2 seconden later in beeld! Precies tijdens een
enkele opname met een belichting van circa 3 seconden!
Gelukkig kon ik in de nabewerking de bijna
overbelichte opname nog terugbrengen naar een
goed belicht resultaat. Dat eindresultaat is dus mijn
inzending geworden, met links de A12 in beeld.”
”Zeldzame voltreffer”, oordeelde een jurylid.
“Het hemelvuur knettert letterlijk van de
foto”, aldus een ander jurylid. “Mooie opname
met de paars spiegelende sloot eronder”, was
een andere toelichting bij de jurering. De heer
Van Dijk wint met deze foto een weerboek,
gefeliciteerd!
nr 2 • HET WEER Magazine | 21

weer | Fotowedstrijd 2022
Derde prijs
De derde prijs is voor
de foto van Jørgen van
Meijbeek uit Poortugal.
Hij schrijft bij zijn
inzending: “Deze foto heb
ik op 13 december gemaakt
op de Zuiderheide bij
Hilversum. Het had die
nacht rond de 8 graden
gevroren. De aanwezige
mist had een laagje rijp op
de bomen en het veld
achtergelaten, dat mooi
afstak tegen de diepblauwe
lucht.” “Geweldig rustiek
winterbeeld”, meldt een
jurylid bij de
beoordeling. “Fijn
Hollands winterplaatje”,
oordeelde een ander.
Ook de heer Van
Meijbeek wint met deze
foto een weerboek,
gefeliciteerd!
e
3PRIJS
Ook heel mooie foto’s,
maar net buiten de
prijzen gevallen…
“Deze foto heb ik gemaakt tijdens een mistige ochtendstond op 8 augustus in Noordwijk Binnen”,
schrijft Gieny Westra uit Katwijk bij deze inzending. “Heel originele inzending” en
“Krachtige schakering van oranjetinten”, waren zoal de opmerkingen die de jury gaf bij
deze bijzondere foto.
22 | HET WEER Magazine • nr 2

Fotowedstrijd 2022 | weer
We ontvingen deze
prachtige foto van Gio
van Bernebeek. In de
begeleidende mail
schrijft hij: “Een heftige
onweerslijn op 19 mei
nadert de Kraaienbergse
Plassen bij Cuijk/Beers en
vormt een fraaie Arcusboog
bijna boven mijn hoofd.
Deze bui laat vele bomen
sneuvelen in het
Groesbeekse Bos bij Mook.”
“Mooi, dreigend beeld”,
noteerde een jurylid.
Fotowedstrijd
Deze foto is gemaakt in Usquert
op 5 augustus door Jissy Cleveringde
Wolf. Aan de horizon is de
Waddendijk te zien. “Men was die dag
druk bezig met het oogsten van de tarwe,
maar kon tegelijk ook genieten van deze
mooie dag”, schrijft Jissy bij haar
inzending. “Strakke lijnen en mooie
contrasten”, was een opmerking van
de jury bij deze foto.
“Deze foto is getiteld ‘Na de storm’”,
schrijft Frans Sitvast uit
Amstelveen bij zijn inzending.
“Hij is gemaakt op Texel op 19
februari en haalde die avond het
RTL weerbericht. Het zal je fiets
maar wezen...” “Al is het niet echt
een weerfoto, hij is wel heel
origineel”, oordeelde de jury.
nr 2 • HET WEER Magazine | 23

weer | Winnaar fotowedstrijd
24 | HET WEER Magazine • nr 2

Winnaar fotowedstrijd | weer
Winnaar fotowedstrijd
1 e
PRIJS
Deze foto is gemaakt door
Wouter van Bernebeek uit
Molenhoek. Hij maakte
deze op 30 juni vlakbij de
Drentse plaats Klazienaveen,
langs de Duitse
grens. Wouter schrijft bij
deze foto: “Een zwoele dag
werd in het noordoosten van
Nederland afgestraft door
onweersbuien. Dat de buien
zich zó sterk zouden ontwikkelen,
was echter niet meteen
voorzien. Er vormde zich een
zogenaamde bow-echo, waarbij
aan de voorzijde een monsterlijke
shelfcloud tot ontwikkeling
kwam. Een shelfcloud
noemen we in de volksmond
ook wel “plankwolk” en
toen was perfect te zien waarom
het die naam draagt!”
nr 2 • HET WEER Magazine | 25

weer | Orkaandrone
TEKST DIMITRI REIJERMAN
Op 28 september 2022 kwam Ian als een orkaan van de vierde
categorie in Florida aan land, met windsnelheden tot 240 kilometer
per uur. Het was de kostbaarste orkaan ooit in Florida.
Orkaandrone
Door de stijging van de temperatuur van het zeewater
zullen orkanen nog krachtiger geworden. Dankzij
nieuwe technieken als drones die direct in het oog van
de orkaan vliegen en nieuwe satelliettechnologie zijn
betere orkaanverwachtingen mogelijk.
In de Noord-Atlantische Oceaan
en het Caribische gebied
staat het orkaanseizoen weer
voor de deur: van juni tot en
met november, en met een
scherpe piek in augustus en september,
is de kans op verwoestende orkanen
groot. Door het stijgen van de
zeewatertemperaturen is de verwachting
dat de orkanen in de toekomst
nog krachtiger worden. Door
de ALTIUS-drone in een orkaan los
te laten en met hulp van nieuwe
satelliettechnologie hopen Amerikaanse
bedrijven en onderzoeksinstanties
betere live data te verkrijgen.
Zo kunnen er levens gered worden
en valt de materiële schade te
beperken.
Ondanks het feit dat Amerikaanse
instanties de afgelopen decennia
steeds meer te weten zijn gekomen
over het ontstaan van orkanen, is de
noodzaak voor het opstellen van
betere verwachtingen groot. Zo
kwam cycloon Ian op 28 september
2022 aan land in de staat Florida als
een orkaan van de vierde categorie
met windsnelheden tot 240 kilometer
per uur. Het dodental kwam uit
op 149, terwijl de schade werd geschat
op het astronomische bedrag
van 112 miljard dollar. Daarmee was
Ian de kostbaarste orkaan ooit in
Florida.
De enorme impact van Ian werd
mede veroorzaakt doordat de orkaan
sterk in kracht toenam vlak voordat
hij in Florida aan land kwam. De
huidige methodiek om het verwachte
traject van orkanen te voorspellen
is vrij betrouwbaar, maar het schort
nog aan data om de kracht van een
cycloon goed vast te stellen. Om
deze intensiteitsveranderingen beter
26 | HET WEER Magazine • nr 2

Orkaandrone | weer
(bron: NASA/NOAA-20)
06_kaderkop
07_kadertekst
in een tabel met celstijl kader
te voorspellen, is er meer data nodig
van de kern van de betreffende orkaan.
Op dit moment wordt dat
door de Amerikaanse meteorologische
instantie National Oceanic and
Atmospheric Administration
(NOAA) gedaan door bemenste
vluchten met Hurrican Hunter-vliegtuigen.
Vorig jaar zomer probeerde
NOAA echter iets nieuws: de inzet
van drones.
Helse vlucht
Tijdens een testvlucht werd een
drone bij de kern van de verwoestende
winden van de orkaan Ian
losgelaten. De drone - een ALTIUS
(Agile-Launched, Tactically Integrated
Unmanned System) 600 van
firma AREA-I, kwam vrij op een
nr 2 • HET WEER Magazine | 27

weer | Orkaandrone
Microgolfpeilers maken
driedimensionale temperatuuren
waterdampprofielen mogelijk
De Altius 600-drone.
Altius-drone met Hurricane Hunter-vliegtuig NOAA WP-3D Orion.
hoogte van circa 1,4 kilometer en
daalde in het oog van de orkaan tot
circa 900 meter.
De 12 kilogram zware ALTIUS
600-drone was niet voorzien van
geheel nieuwe meetapparatuur, maar
leverde continu data over druk, temperatuur,
wind, turbulentie, vochtigheid
en temperatuur van het zeeoppervlak.
Bovendien opereerde de
drone tijdens de vlucht in en rondom
het oog vrijwel geheel autonoom.
Hij leverde zo waardevolle
realtime data aan het National Hurricane
Center in Miami. In het enorme
geweld van Ian wist de drone
twee uur lang kritische gegevens
door te spelen voordat hij in zee
crashte. De drone heeft tijdens de
helse vlucht windsnelheden tot 347
kilometer per uur gemeten.
Om zoveel mogelijk data over orkanen
te verzamelen, maken de onderzoekers
van NOAA gebruik van
diverse meetmethoden. Weerstations
en boeien meten op grondniveau,
terwijl zogeheten saildrones
(op zee drijvende drones) en zweefvliegtuigen
volggegevens op en
onder het oceaanoppervlak verzamelen.
De drie Hurricane Huntervliegtuigen
van NOAA bekijken een
orkaan op een grotere hoogte, terwijl
dropsondes, die ook vanuit
vliegtuigen worden losgelaten, net
als weerballonnen alleen een verticaal
en kortdurend pad volgen. De
ALTIUS-drone biedt juist de mogelijkheid
om in de storm te duiken en
langere tijd data te versturen. Bovendien
hoeven de Hurricane Hunters
minder gevaarlijke missies te
ondernemen door verder van de
kern af te blijven vliegen.
Live-videostreams
NOAA is opgetogen over de eerste
resultaten. Naast het feit dat het
realtime data over Ian kon verzamelen,
zullen de verzamelde gegevens
28 | HET WEER Magazine • nr 2

Orkaandrone | weer
De drone kan ook
metingen verrichten in
lagere luchtlagen
Constellatie van weersatellieten van Tomorrow.io
ook verwerkt gaan worden in de
weermodellen van NOAA en andere
instanties. Bovendien is de dienst
zeer te spreken over het feit dat de
ALTIUS-drone vlak boven de oceaan
langere tijd kan blijven vliegen; tijdens
de testvlucht vloog de drone
soms op slechts 90 meter boven het
zeeoppervlak. Juist in deze lage
luchtlagen heeft een orkaan de meeste
dynamiek, maar ontbreekt het
vaak aan goede meetgegevens.
De komende jaren wil NOAA ook
andere typen drones gaan testen in
naderende orkanen en experimenteren
met live-videostreams vanuit de
orkaan. Zo is er de hoop dat twijfelende
burgers mogelijk toch gaan
evacueren als zij de beelden zien. Een
andere uitdaging is het verhogen van
de autonome systemen en het uithoudingsvermogen
van de gebruikte
drones. Toch weet de instantie nu al
dat ze met nog betere data afkomstig
van de drones het gedrag van orkanen
beter kan verwachten en daarmee
mogelijk meer mensenlevens
kan redden.
Satellieten
In de Verenigde Staten zijn ook commerciële
partijen bezig om beter in
orkanen te kunnen kijken. Zo is het
in Boston gevestigde bedrijf Tomorrow.io
van plan om een wereldwijd
dekkend netwerk van tientallen
eigen weersatellieten te verwezenlijken.
Deze satellieten kunnen volgens
de start-up vrijwel continu radarbeelden
leveren van de hele wereld.
Bestaande satellieten sturen foto’s
en infraroodbeelden van orkanen
naar organisaties als NOAA. Op dit
moment zijn in de VS de radargegevens
- waarmee je door wolken
kunt kijken - alleen van grondstations
afkomstig of van een NASAsatelliet
(de zogeheten Global Precipitation
Measurement mission)
die er dagen over doet om de hele
planeet te tracken. Over orkanen
komt deze satelliet zelfs maar eens
in de drie dagen langs. De compacte
en aanzienlijk goedkopere
satellieten van Tomorrow.io kunnen
veel gaten dichten, met name
boven de oceanen.
Opvallend aan de in totaal dertig
weersatellieten van Tomorrow.io is
de toevoeging van microgolfpeilers.
Door de gecombineerde detectiemogelijkheden
van radar (actieve microgolfsensoren)
en de peilers (passieve
microgolfsensoren) is het bedrijf in
staat om bijna realtime wereldwijde
atmosferische gegevens te verzamelen
die cruciaal zijn voor het verbeteren
van weersverwachtingen.
Bovendien kunnen de weersatellieten
direct in de interne structuur van
een orkaan kijken. Elk uur komt er
beeld beschikbaar, zo belooft Tomorrow.io.
Meteorologen kunnen
vervolgens driedimensionale temperatuur-
en waterdampprofielen aanmaken,
belangrijke elementen voor
orkaanvoorspellingen. Dankzij deze
data kunnen bestaande simulatiemodellen
betrouwbaarder verwachtingen
rondom orkanen opleveren,
denkt het bedrijf.
Eind 2024 moeten alle satellieten in
een baan om de aarde zijn gebracht.
Tomorrow.io werkt daarbij nauw
samen met NOAA.
•
nr 2 • HET WEER Magazine | 29

weer | Voorjaarsflora
Vrolijke
voorjaarsbloeiers
30 | HET WEER Magazine • nr 2

TEKST EN FOTO’S HENK-JAN VAN DER VEEN
Voorjaarsflora | weer
Na de donkere wintermaanden beginnen de
dagen in februari en maart weer te lengen en
komt de voorjaarsflora tevoorschijn. De planten
vallen op door hun uitbundige bloei en
luiden het begin van de lente in. Dat het nog
flink koud kan zijn, deert ze niet. Integendeel.
Het moment dat de
eerste krokussen
weer bovenkomen,
betekent voor mij
het eind van de
winter en het begin van een nieuw
groeiseizoen. Krokussen markeren
de start van een fascinerende periode
waarin de natuur razendsnel uit
haar winterrust ontwaakt. De dagen
lengen, de zon komt hoger aan de
hemel te staan en het wordt al wat
warmer. In deze fase begint ook de
voorjaarsflora aan haar bloeicyclus.
De planten vallen op door hun massale
bloei en heldere kleuren. In
maart, april en deels ook mei kom je
ze tegen in onder meer graslanden,
bermen, oevers van sloten en in
(stads)bossen.
Hoewel voorjaarsplanten de lente
aankondigen, is het weer in deze
periode niet altijd lenteachtig. Verre
van dat. In het najaar van 2004
plantte de gemeente duizenden
krokusbollen in de berm voor mijn
huis. De straat was net gerenoveerd
en de berm flink verbreed, waardoor
er ineens veel groen bijkwam.
Op een druilerige oktoberdag slingerde
een plantmachine zich tussen
de stammen van de platanen door
en perste de bollen de grond in.
Amper vier maanden later staken de
eerste gele krokussen boven het gras
uit, aangemoedigd door het aanhoudende
zachte, lenteachtige weer
en nog eens anderhalve week later
kronkelde een kilometer lang lint
van gele, paarse, roze en witte krokussen
tussen de bomen door. Maar
ineens roerde maart zijn staart en op
2 maart 2005 werden de planten
bedolven onder een laag van 50
centimeter sneeuw en vroor het op
vier maart ruim twintig graden. Het
weerhield de krokussen niet van
hun bloei, want een week later staken
ze alweer boven de
sneeuw(resten) uit. Twee weken
later werd het zelf warm, met ruim
twintig graden. Als voorjaarsbloeier
moet je tegen een stootje kunnen en
bestand zijn tegen zowel flinke winterse
koude als zomerse omstandigheden.
Maart 2023 lijkt in zekere zin op zijn
illustere voorganger van lang gele-
Krokussen
Maarts viooltje onder de lindeboom
nr 2 • HET WEER Magazine | 31

weer | Voorjaarsflora
Als voorjaarsbloeier
moet je bestand zijn
tegen winterse kou én
zomerse warmte
den. Op de eerste maartdagen waait
er een koude noordoostenwind en
zijn de krokussen voor mijn huis
bedekt met een dikke laag sneeuw.
Hoewel de lucht strakblauw is en
het uit de wind en in de zon al aangenaam
voelt, lijkt de lente ineens
ver weg. Maar net als in 2005 steken
de krokussen een paar dagen later
alweer boven de sneeuw uit en vier
dagen later staan de planten voluit
te bloeien met 16 graden.
Geen concurrentie
Weer of geen weer, het lijkt de voorjaarsflora
nauwelijks te deren. Wat
maakt dat deze groep planten juist
in dit grillige jaargetijde tot bloei
komt? Voorjaarsbloeiers hanteren
een simpele en tegelijk doeltreffende
strategie: ze worden actief op
het moment dat veel andere planten
nog in rust zijn. Bomen en lage
struiken (bramen) staan nog niet in
blad, waardoor het licht ongehinderd
tot de bodem door kan dringen.
Ook grassen en kruiden zijn in
het voorjaar nog niet tot wasdom
gekomen, waardoor er op de bodem
voldoende ruimte is. Concurrentie
ontbreekt en zowel de hoeveelheid
licht als zonkracht is ideaal voor
vroegbloeiende soorten. In de
plantkunde noemt men dit het optimum.
De balans tussen de verschillende
factoren is precies goed: niet
te weinig, maar ook niet te veel.
Tegen de tijd dat grassen en andere
planten beginnen te groeien en de
strijd om licht en ruimte toeneemt,
hebben de voorjaarsplanten hun
cyclus inmiddels voltooid.
Toch zijn er wel degelijk beperkingen.
De natuur bouwt drempels in
die ervoor zorgen dat een voorjaarsplant
bijvoorbeeld niet al in november
gaat bloeien. Wanneer in de
herfst en winter zowel temperatuur
als daglengte afneemt, is dit voor
een plant het teken om in winterrust
te gaan. Tegelijk is de winter
ook de meest koude fase, die bij veel
voorjaarsplanten als een koudeprikkel
werkt. Langdurig lage temperaturen
schakelen groeiremmende
genen en eiwitten uit en activeren
groeibevorderende plantenhormonen.
Interessant is dat de meest
koude fase in de winter vaak optreedt
als de dagen weer gaan lengen.
Beide factoren dragen dus bij
32 | HET WEER Magazine • nr 2

Voorjaarsflora | weer
Speenkruid
Sneeuwroem
Holwortel
aan een nieuw groeiseizoen, waarbij
ook de lengte - het ritme - van de
donkere, nachtelijke periode belangrijk
is. Hoe sterk die koudeprikkel,
dan wel de hoeveel licht voor
een plant moet zijn om tot ontwikkeling
te komen, verschilt per soort.
Langer groeiseizoen
Interessant is ook dat klimaatverandering
dit ontplooiingsproces
kan beïnvloeden. Tegenwoordig
zien we dat de lengte van het groeiseizoen
toeneemt. De maatstaf
hiervoor is het aantal dagen achter
elkaar dat de etmaaltemperatuur
boven de vijf graden komt. Rond
1900 duurde een groeiseizoen ongeveer
260 dagen, maar inmiddels
is dit gestegen naar ruim 300 dagen.
Ook de toename van het aantal
zonuren in winter en lente zou
hierbij een rol kunnen spelen, wat
zorgt voor meer lichtintensiteit.
Dit verklaart mogelijk dat soorten
als sneeuwklokje, speenkruid en
narcis de afgelopen vaak al in december
of de eerste helft van januari
begonnen te bloeien.
Terug naar de krokussen. Wanneer
rond begin maart de planten op hun
hoofdbloei zijn, beginnen ook een
aantal anderen hun bloei. Op een
paar honderd meter van mijn huis
staat een prachtige monumentale
lindeboom van ongeveer 150 jaar
oud. De boom is nooit gesnoeid en
heeft haar natuurlijke groeivorm
behouden. De takken hangen sierlijk
tot op een halve meter boven de
grond en vormen een ideale groeiplaats
voor verschillende voorjaarsbloeiers.
Een daarvan is het maarts
viooltje. Je moet er flink voor op de
knieën, want de plant is hooguit
twee centimeter hoog en de bloemen
zitten wat verborgen tussen de
bladeren. Even verder groeien ook
speenkruid en blauwe druifjes. Dit
jaar waren beide soorten al vroeg
boven de grond. Begin maart bloeide
het eerste speenkruid, een week
later gevolgd door de eerste trosjes
van de blauwe druifjes. Rond de
derde week van maart zijn beide
soorten op hun mooist en staan dan
volop in bloei. Maarts viooltje,
speenkruid en blauwe druifjes
groeien hier samen met fluitenkruid,
dat rond die tijd met haar
blad bovenkomt en in de loop van
april bloeit. Hier is mooi te zien hoe
de natuur zorgt voor spreiding in
groei- en bloeitijden én dat de planten
elkaar niet in de weg zitten. Ook
zorgt de combinatie van een humuslaag
van oude bladeren en beschutting
van takken voor een stabiel
micro-bosklimaat en nagenoeg geen
concurrentie.
Sneeuwroem
Op loopafstand van mijn huis ligt
het riviertje de Steenwijker Aa en
een aantal oude stadsparken. Onder
de oude bomen staan holwortel,
voorjaarshelmbloem en sneeuwroem.
Ze behoren tot de groep stinzenplanten
en werden vanaf de
Middeleeuwen aangeplant op buitenplaatsen,
kasteeltuinen, boerenerven
en kloostertuinen in Friesland
Groningen, de Utrechtse Vecht en
de binnenduinrand. Het woord
stins stamt uit het Fries en betekent
stenen huis. Oorspronkelijk was dit
een versterkte woontoren van edelmannen.
De veelal rijke bewoners
haalden de planten uit het mediterrane
deel van Europa en Eurazië.
Tegenwoordig worden stinzenplanten
volop aangeplant in tuinen en
nr 2 • HET WEER Magazine | 33

weer | Voorjaarsflora
Kievitsbloem
Wilde hyacint
Het kleurenspektakel
duurt tot
ongeveer eind april
of begin mei
Grote muur
openbare parken en plantsoenen.
Langs de waterkant van de Steenwijker
Aa bloeien eind maart de
dotterbloemen en een enkele wilde
narcis. Deze laatste kwam tot vlak
na de oorlog nog algemeen voor in
het beekdal van de Aa, maar met de
kanalisatie van de beek en ontginning
van de bloemrijke hooilanden,
verdwenen ook de natuurlijke
groeiplaatsen van de wilde narcis.
De sierlijke gele toeters vind je nog
wel in verschillende boerderijtuinen
rond Steenwijk en Nijeveen, met
dank aan de vroegere bewoners die
de wilde narcissen vanuit de graslanden
naar hun tuin haalden.
April is een topmaand voor voorjaarsbloeiers.
Achter in mijn tuin
heb ik naast de hoge eikenbomen
een voorjaarstuin gecreëerd. Half
april pieken de rood-wit geblokte
kievitsbloemen boven het gras uit,
een week later gevolgd door grote
groepen wilde hyacinten, grote
muur en bosanemoon. Omdat ik het
gazon laat maai, boeien hier tot eind
april tientallen pinksterbloemen,
hondsdraf en paardenbloem. Dit
kleurenspektakel duurt tot ongeveer
eind april of begin mei, het
moment dat het eerste blad aan de
bomen en struiken verschijnt en de
schaduw gaat domineren. Dit is het
sein voor de voorjaarsflora om met
zomerreces te gaan.•
34 | HET WEER Magazine • nr 2

TEKST MARIO EGTHUIJSEN, FRANK VAN DER LAAN, ARIE VERRIPS
Weerweetjes | weer
Hoe snel kan een brand zich verplaatsen?
Om de ontwikkelingen van grote bosbranden goed te kunnen volgen, wordt
o.a. gebruikgemaakt van satellieten. Hiermee is men goed in staat om bos- en
heidebranden in kaart te brengen, zodat ze zo effectief mogelijk bestreden
kunnen worden. In gebieden met bergen en zee kunnen lokale winden van
zee of van de hellingen zorgen voor een grillige verspreiding van vuurhaarden.
De wind, waarmee zuurstof wordt aangevoerd, kan het vuur aanwakkeren
en met snelheden van 25 kilometer per uur in een bepaalde richting jagen.
Weerweetjes
‘Een bui steekt het
water niet over’
Deze uitspraak klopt niet. Een buienwolk
beweegt met de wind op
grotere hoogte en trekt zich niets
aan van wel of geen water. Wel gebeurt
er iets met de ontwikkeling
van de buienwolk. De voeding voor
een bui is warme, vochtige lucht. In
het voorjaar en in de vroege zomer
is het oppervlaktewater nog relatief
koud, de lucht daarboven is ook
wat kouder. Is het water breed genoeg,
dan kan zo’n bui boven het
relatief koude water uitsterven. In
dergelijke omstandigheden kunnen
zich langs de rand van het water
(boven het warmere land) weer
nieuwe buien ontwikkelen.
Negentigmaal
hogere luchtdruk
De gemiddelde luchtdruk op de
planeet Venus ligt zo’n negentigmaal
hoger dan op aarde en bedraagt
ruim 95.000 hPa (94 Bar).
Deze waarde komt overeen met de
druk die hier op aarde heerst op
900 meter onder water! Op ongeveer
50 kilometer hoogte boven
het oppervlak van Venus vinden
we een luchtdruk die overeenkomt
met die van de aarde aan het oppervlak.
Deze extreem hoge luchtdruk
is een van de oorzaken is van
de hoge temperaturen op Venus.
Twee hittegolven in één oorlogsjaar
De zomer van 1941 leverde twee hittegolven op. De eerste hittegolf
liep van 17 tot en met 26 juni. De tweede hittegolf liep van 6 juli
tot en met 14 juli. Er waren toen in De Bilt, Groningen en Winterswijk
zeven tropische dagen achter elkaar, iets wat bij hittegolven
meestal alleen in het zuidoosten voorkomt. Aan het einde van de
tweede hittegolf waren met name in het noordoosten ook de
nachten heel warm. Daardoor kwam de etmaaltemperatuur in
Eelde uit op maar liefst 27 °C. Het waren daar de warmste dagen
sinds het begin van de metingen.
Extreem koud jaar
In 1740 was de gemiddelde temperatuur over
het gehele jaar slechts 6,5 °C. Ter vergelijking:
een normaal jaar in De Bilt heeft tegenwoordig
een gemiddelde temperatuur van 10,5 °C. De
winter duurde van 8 oktober tot begin mei
vrijwel onafgebroken. Begin mei viel er nog
een dik pak sneeuw in Limburg. De zomer was
kouder dan ooit, met op 29 augustus in Haarlem
de hoogste temperatuur: 22 °C.
Wanneer wordt het
volle maan?
Aan de maan is te zien wanneer deze de volle
fase bereikt. Zit de bolle kant van de halfverlichte
maan aan de rechterzijde, dan kun je
daar een letter b van maken (er komt maan bij)
en is het wassende maan (eerste kwartier).
Volle maan duurt dan nog ruim 7 dagen. Zit de
bolle kant van de halfverlichte maan links dan
kun je daar een letter a van maken en is het
afnemende maan (laatste kwartier). Dan duurt
de volle maan nog zo’n 22 dagen. Staat de maan
volgens de gegevens boven de horizon, maar is
deze bij helder weer niet te zien, dan hebben
we een nieuwe maan en duurt het 15 dagen
voordat het weer volle maan is.
nr 2 • HET WEER Magazine | 35

weer | Klimaatrapport
TEKST KNMI
Code rood
voor het klimaat
36 | HET WEER Magazine • nr 2

Klimaatrapport | weer
Miljoenen mensen zijn blootgesteld
aan acute voedselonzekerheid en
afnemende waterveiligheid door
klimaatverandering.
Volgens het nieuwste
rapport van het
VN-klimaatpanel
IPCC is de aanpak van
klimaatverandering
en het beperken van
de gevolgen ervan
urgenter dan ooit.
foto: Istock
De uitstoot van broeikasgassen
op mondiale
schaal dient onmiddellijk
te verminderen
om de doelen
van het klimaatakkoord van Parijs te
halen en aanpassing aan klimaatverandering
mogelijk te houden. Dit
blijkt uit het syntheserapport van
wereldwijd klimaatonderzoek waarmee
de zesde cyclus van het Intergovernmental
Panel on Climate Change
(IPCC), het VN-klimaatpanel, is
afgesloten. Duizenden klimaatwetenschappers
werkten hieraan mee,
op verzoek van bijna 200 landen. Op
alle vlakken blijkt de urgentie van
snelle actie groter dan ooit.
Het uitgekomen rapport is een samenvatting
van drie IPCC-rapporten
met tienduizenden onderliggende
wetenschappelijke artikelen,
en geeft een goed overzicht van conclusies
uit de laatste wetenschappelijke
literatuur op het gebied van
klimaatverandering, de gevolgen en
de mogelijke maatregelen om klimaatverandering
tegen te gaan en
negatieve effecten te beperken. Op
alle vlakken blijkt de urgentie van
snelle actie groter dan ooit.
nr 2 • HET WEER Magazine | 37

weer | Klimaatrapport
foto: Istock
‘Het is nog net niet
te laat om de ergste
gevolgen van
klimaatverandering
te vermijden’
08_bron
Het IPCC concludeert dat de aarde
sinds het einde van de 19 de eeuw met
1,1 graden is opgewarmd. Sommige
klimaateffecten, zoals het verder
smelten van ijskappen en het stijgen
van de zeespiegel, zijn echter al onomkeerbaar.
Het IPCC stelt vast dat
de mens verantwoordelijk is voor
deze opwarming; de snelste temperatuurstijging
van de afgelopen 2000
jaar. Naar verwachting wordt de 1,5
graden, het streefdoel van het klimaatakkoord
van Parijs, over tien
jaar al bereikt. Met het snel en vergaand
terugdringen van de uitstoot
van broeikasgassen en verwijdering
van CO2 uit de atmosfeer kan op de
Eind september 2022 kwamen als gevolg van de orkaan Ian huizen onder water te staan in een
woonwijk in Florida. Ian was de kostbaarste orkaan ooit in Florida.
langere termijn deze opwarming wel
weer beperkt worden tot 1,5 graden.
foto: Istock
Sommige klimaateffecten, zoals het
verder smelten van ijskappen en het
stijgen van de zeespiegel, zijn echter
al onomkeerbaar.
Kwetsbaarheid
Klimaatverandering heeft inmiddels
geleid tot wijdverbreide en deels onomkeerbare
gevolgen voor mens en
natuur, met name door vaker optredende
extreme weersomstandigheden.
3,3 tot 3,6 miljard mensen leven
in een context die zeer kwetsbaar is
voor klimaatverandering. Miljoenen
mensen zijn hierdoor blootgesteld aan
acute voedselonzekerheid en afnemende
waterveiligheid, en in sommige
regio’s zijn honderden soorten
verloren gegaan. De meest kwetsbare
mensen en ecosystemen worden daar-
Door de stijgende zeespiegel,
dreigen laag gelegen gebieden in de
wereld steeds vaker onder te lopen,
zoals hier in Dakha, Bangladesh.
38 | HET WEER Magazine • nr 2

Klimaatrapport | weer
foto: Istock
Het smelten van de gletsjers in de Himalaya heeft ingrijpende gevolgen voor de watertoevoer van grote
rivieren als de Indus, de Ganges, de Mekong en de Yangtze. Zo’n 1,6 miljard mensen in landen als India,
Pakistan en China zijn geheel of gedeeltelijk afhankelijk van water uit de Himalaya voor irrigatie (landbouw),
waterkracht en drinkwater.
bij onevenredig getroffen. De kwetsbaarheid
van mensen is verbonden
met die van ecosystemen.
Het aanpassingsvermogen van ecosystemen
aan klimaatverandering
wordt op sommige plekken al bereikt,
zoals bij een aantal tropische,
polaire, berg- en kustgebieden. Er is
wel vooruitgang geboekt bij de planning
en uitvoering van adaptatiemaatregelen.
Veel adaptatiemaatregelen
zijn echter vooral gericht op de
korte termijn, terwijl er ook aandacht
nodig is voor de systemische
aanpassingen die nodig zijn voor de
langere termijn. Met iedere fractie
extra opwarming, met name voorbij
1,5 graden, nemen de mogelijkheden
voor effectieve aanpassing en klimaatbestendige
ontwikkeling snel af.
Beperken opwarming
Om de opwarming ook op de lange
termijn niet verder dan 1,5 graden te
laten oplopen, en zo de Parijs-doelen
te halen, zijn wereldwijd broeikasgasreducties
nodig van circa 43 procent
in 2030 en 60 procent in 2035
(ten opzichte van 2019). Vervolgens
dient de mondiale CO2-uitstoot in
2050 netto nul en vervolgens negatief
te worden, dit wil zeggen dat per
saldo CO2 uit de atmosfeer moet
worden gehaald.
Het bereiken van ambitieuze doelstellingen
voor beperking van de
klimaatverandering is afhankelijk
van internationale samenwerking,
met name het snel aanscherpen van
de toegezegde bijdragen van landen
onder het klimaatakkoord van Parijs
en bij het weghalen van huidige barrières
voor het delen van technologie
en kennis. Er zijn voldoende betaalbare
mogelijkheden in alle sectoren
om de mondiale emissies voor 2030
met 50 procent te reduceren.
Volgens Maarten van Aalst, hoofddirecteur
van het KNMI laat het
rapport zien ‘dat klimaatverandering
urgenter is dan ooit. Ook in Nederland
zien we de gevolgen: het is al 2,3
graden warmer. Daarnaast hebben
we te maken met overstromingen in
Het verder smelten
van ijskappen en de
zeespiegelstijging zijn
al onomkeerbaar
Limburg, honderden doden door
hittegolven en enorme kosten van de
afgelopen droge zomers. Het IPCC
laat zien dat het nog net niet te laat is
om de ergste gevolgen te vermijden,
maar dan moet de uitstoot van broeikasgassen
sneller naar beneden en
moeten we ons beter aanpassen aan
de gevolgen.’
Het KNMI is voor de Nederlandse
regering uitvoerend focal point van
het IPCC. Dat betekent dat het
KNMI de Nederlandse delegatie
leidt bij de vergaderingen van het
IPCC. Nederland stelt de wetenschappelijke
kwaliteit en onafhankelijkheid
van de IPCC-producten
voorop.
•
nr 2 • HET WEER Magazine | 39

weer | Het weer nader verklaard
TEKST HARRY GEURTS
Weerballonnen
De eerste pioniers die heteluchtballonen gebruikten
om weermetingen te doen, ontdekten al dat de
ballonnen ook een handig middel waren om
vijandelijke legers mee te bespionieren. Zou China
de kunst van hun hebben afgekeken?
De weerballon uit China
had een doorsnede van
45 meter en zonnepanelen
Het werd een diplomatieke rel
van jewelste: de ballonnen uit
China die door het Amerikaanse
luchtruim vlogen. Chinese ballonnen
boven vliegbases die de
Verenigde Staten gebruiken voor de lancering
van rakketten. De Amerikanen vertrouwden het
niet en schoten de ballonnen uit de lucht. Tot
woede van China die sprak van verdwaalde
weerballonnen. Enorme gevaartes met een doorsnede
van 45 meter, zonnepanelen en een overdruk
zodat ze lang in de lucht zaten. Volgens de
Chinezen konden de ballonnen zelfs ‘tegen de
wind in vliegen’. Een vreemd verhaal dat nog
opmerkelijker werd toen bleek dat de directeur
van de Chinese weerdienst op staande voet was
ontslagen. Het waarom van het ontslag werd
niet gemeld, maar kennelijk was er toch iets
misgegaan. Al susten de Amerikanen de spanningen
later door te melden dat het geen spionageballonnen
waren.
Verrassende landingen
Weerballonnen zorgen vaker voor misverstanden.
Bij het KNMI komen meldingen binnen
van ballonnen die in de verste uithoeken van de
wereld komen. Verzinsels om het vindbedrag in
handen te krijgen. Sommige ballonnen worden
aan boord van een vliegtuig meegenomen. Ooit
stond een woedende boer aan de deur nadat een
weerballon in zijn weiland vol drachtige koeien
landde. Hij dreigde naar de rechter te stappen,
40 | HET WEER Magazine • nr 2

Het weer nader verklaard | weer
spionage
Het weer nader verklaard
maar uiteindelijk liep het zo’n vaart niet. De
koeien waren met de schrik vrijgekomen.
Weerballonen kunnen flinke afstanden afleggen.
Het is niet bijzonder als een Biltse ballon uiteindelijk
in Scandinavië landt. De ballon bereikt meestal
een hoogte tussen 20 en 30 kilometer om daarna
uiteen te spatten. Vervolgens komen de restanten
en het meetkastje aan een parachute naar beneden.
Tijdens de vlucht van zo’n één tot twee uur
worden metingen verricht van temperatuur, vochtigheid
en luchtdruk en soms ook van ozon. De
gegevens worden radiografisch verzonden, vandaar
de benaming radiosonde. Uit de richting en
snelheid waarmee de sonde beweegt en het GPSsignaal
wordt windinformatie afgeleid. Gegevens
uit de hogere lagen, waarvan een verticaal profiel
wordt gemaakt zijn van belang voor de weersverwachting.
Vandaar dat op honderden plekken
wereldwijd dagelijks weerballonnen worden opgelaten.
De ballonen worden nog altijd door
waarnemers opgelaten, maar dat wordt in de toekomst
nostalgie nadat het werk is geautomatiseerd.
De Bilt ziet ze vliegen
De eerste ballonnen zijn door het KNMI in 1947
opgelaten. Dit tot grote verrassing van de inwoners
van De Bilt, die niet wisten wat ze zagen vliegen.
Nog altijd is het een nuttig instrument en een
attractie voor bezoekers van het weerinstituut. De
weerballon hoort dus inmiddels al ruim 75 jaar tot
het instrumentarium van onze meteorologen,
maar er is al eerder mee geëxperimenteerd. In het
kader van het Internationale Pooljaar (1932/1933)
zijn sondes opgelaten op IJsland. De uitvinding
eind jaren twintig en de ontwikkeling van de
radiosonde wordt toegeschreven aan de Rus Pavel
Moltchanov (1893-1941) en Vilho Väisälä (1889-
1961). Moltchanov had op een beurs in Leipzig
een verhaal gehouden over een thermometer en
een barometer aangesloten op een radiozender.
“Dass war alles”, waren de woorden waarmee hij
zijn slaperige betoog eindigde. Pas enkele jaren
later drong door hoe belangrijk zijn vondst was.
Professor Väisälä ging ermee aan de slag nadat in
1931 een Russische sonde was gevonden in het
Finse Kareliagebied. Die vondst werd gedemonstreerd
op een meeting van de Geophysical Society.
Väisälä zag er brood in en richtte in 1936 een
bedrijf op voor meteorologische instrumenten
met zijn naam, maar zonder trema’s. De huidige
radiosondes zijn nog van Vaisala, wereldleider op
het gebied van weer, milieu en instrumentele metingen.
De eerste bemande ballonvaart waarmee ook
weerinstrumenten mee de lucht in gingen, vond
overigens al in de 18de eeuw plaats. Op 15 oktober
1783, kort nadat de gebroeders Montgolfier de
heteluchtballon hadden uitgevonden, stapte de
Franse natuurkundige Jean-Francois Pilâtre de
Rozier (1757-1785) in de korf van zo’n ballon die
aan een touw werd opgelaten. Enkele dagen daarna
ging hij nogmaals omhoog, maar dan met een
passagier erbij. Hoewel het mistig was, constateerden
de pioniers dat een ballon heel geschikt was
voor het bespioneren van vijandelijke legers. Zouden
de Chinezen de Europese geschiedenis zo
goed bestudeerd hebben?•
(bron: IMAGO/ZUMA Wire)
nr 2 • HET WEER Magazine | 41

weer | Seizoensoverzicht
TEKST YORICK DE WIJS, KNMI, WEER- EN KLIMAATDIENSTEN
Winter
2022-2023
Zacht, normale hoeveelheid neerslag
en vrij zonnig
Temperatuur- en weersverloop
Met een gemiddelde temperatuur van 5,1°C tegen 3,9°C
normaal was de winter als geheel zacht. December was
iets kouder dan normaal met gemiddeld 3,9°C tegen
4,2°C normaal. Januari en februari waren allebei zacht
met respectievelijk 5,8°C tegen 3,6°C en 5,7°C tegen 3,9°C
normaal.
De eerste achttien dagen van de winter verliepen koud,
de temperatuur lag op bijna alle dagen ruim onder normaal.
Het koudst was het van 12 tot en met 18 december,
met in De Bilt etmaalgemiddelde temperaturen onder
nul. De laagste temperatuur van de winter werd op 13
december gemeten: -10,6°C in Eelde. Op veel plaatsen
kon er uiteindelijk op ondiep water geschaatst worden.
De rest van december verliep zacht. Zeer zacht was het
rond de jaarwisseling en begin januari. Op 31 december
werd het in Ell en Arcen 17,6°C, de hoogste temperatuur
deze winter en een record voor december. Ook in De Bilt
werd het met 15,9°C nog nooit zo warm in december
sinds het begin van de waarnemingen.
Op 1 januari werd vervolgens het temperatuurrecord van
januari verbroken. In Eindhoven werd het die dag
16,9°C, in De Bilt 15,6°C. Ook de dagen erna bleef het zeer
zacht. De eerste tien dagen van januari verliepen in De
Bilt recordzacht met een gemiddelde temperatuur van
9,3°C. Halverwege januari werd het tijdelijk weer wat
kouder met ’s nachts regelmatig lichte tot matige vorst
en overdag temperaturen van enkele graden boven nul.
Vanaf 25 januari liep de temperatuur echter geleidelijk
weer op tot waarden boven normaal.
Februari begon ook zacht, maar van 6 tot en met 9 februari
hadden we te maken met rustig hogedrukweer en
temperaturen onder normaal. Halverwege de maand
werd het in een zuidelijke stroming zacht en zonnig weer
met in het zuiden van het land lokaal 15°C. Aan het einde
van de maand kwam de temperatuur onder invloed van
een volgend hogedrukgebied opnieuw onder normaal te
liggen.
De Bilt telde deze winter 33 vorstdagen (12 in december,
8 in januari en 13 in februari), normaal zijn dit er 35. Er
waren twee ijsdagen (dagen waarop de temperatuur niet
boven het vriespunt komt), beide in december, normaal
zijn dit er zes. Het Hellmanngetal (som van de negatieve
etmaalgemiddelden) stond eind februari in De Bilt op
22,5. Normaal tot en met februari is 42.
Neerslag
De hoeveelheid neerslag deze winter lag met landelijk
gemiddeld 208 millimeter neerslag rond het langjarig
gemiddelde van 204 millimeter. De verschillen tussen de
maanden waren echter groot. December had een normale
hoeveelheid neerslag met 80 millimeter tegen 78
millimeter normaal. Januari was echter zeer nat met gemiddeld
over Nederland 108 millimeter neerslag tegen
een langjarig gemiddelde van 68 millimeter. De meeste
neerslag viel in de eerste 20 dagen van januari in het westen,
midden en delen van het noorden van het land.
Vooral 12 januari was erg nat, met in het midden en zuiden
regionaal 30-50 mm. De grote hoeveelheid neerslag
leidde rond 14 januari in de Betuwe, langs de Linge, voor
wateroverlast. In De Bilt viel 142 millimeter, de hoogste
neerslagsom daar in januari sinds 1901.
Februari was daarna juist een zeer droge maand, met van 6
tot en met 15 februari vrijwel geen neerslag. Landelijk
gemiddeld viel 20 millimeter, tegen 56 millimeter normaal.
Het natst was het deze winter op KNMI-station Deelen
met 290 millimeter neerslag (normaal 235 millimeter).
Het droogst was het in Nieuw Beerta met 153 millimeter
neerslag (normaal 188 millimeter). In De Bilt viel 251 millimeter
neerslag tegen 218 millimeter normaal.
42 | HET WEER Magazine • nr 2

Seizoensoverzicht | weer
Op 5 december viel er in de Limburgse heuvels plaatselijk
ongeveer 5 centimeter sneeuw. In de nacht en vroege
ochtend van 19 januari viel op de Veluwe en in het
midden en oosten van Brabant 2 tot 5 centimeter
sneeuw. Op 20 januari viel in de zuidwestelijke helft van
Nederland sneeuw. In delen van Utrecht, Gelderland,
Brabant en het zuiden en midden van Limburg bleef 2
tot 5 centimeter liggen, in de Limburgse heuvels 5 tot 10
centimeter. Het KNMI gaf voor deze provincies code
oranje voor sneeuw uit.
Seizoensoverzicht
Code oranje
Het KNMI gaf drie keer een code oranje uit voor ijzel. De
eerste keer was in de avond van 15 december in het westen
van het land. Daar zorgden regenbuien op een bevroren
ondergrond voor plaatselijke, ernstige gladheid. De
tweede keer was in de avond van 18 december bij het
invallen van de dooi. In heel Nederland was het enige
uren glad als gevolg van ijzel. In de avond van 25 en de
nacht naar 26 januari ging regen in de zuidoostelijke
helft van Nederland gepaard met ijzel.
Tot storm kwam het deze winter net als in de voorgaande
herfst niet. Zowel in december als in februari stond er
ook duidelijk minder wind dan normaal. Vooral de eerste
18 dagen van december waren bijzonder rustig, met
hoogstens windkracht 5 aan de kust. De laatste tien dagen
van december en de eerste helft van januari stond er
juist vrij veel wind.
Zonneschijn
Met landelijk gemiddeld 237 uren zon tegen een langjarig
gemiddelde van 218 uur was de winter iets zonniger
dan normaal. In december en januari week de hoeveelheid
zonneschijn niet veel af van het langjarig gemiddelde,
met respectievelijk 62 en 64 uur zonneschijn
tegen 58 en 68 uur normaal. Met name van 12 tot en met
17 december en van 17 tot en met 19 januari was het
zonnig, van 3 tot en met 5 december en van 22 tot en
met 25 januari was het juist erg somber. December kende
op de meeste plaatsen zo’n 10-15 zonloze dagen, iets
meer dan gemiddeld.
Februari was een zonnige maand, met 111 uur zon tegen
92 uur normaal, en kende met 3-6 duidelijk minder zonloze
dagen dan normaal. Het zonnigst was het deze winter
in Vlissingen met 287 uur zon (normaal 238 uur). Het
somberst was het in Arcen met 185 uur zonneschijn (normaal
209 uur). In De Bilt scheen de zon 214 uur, tegen 212
uur normaal.•
Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1991-2020.
nr 2 • HET WEER Magazine | 43

weer | De (on)zin van weerspreuken
TEKST ARIE VERRIPS
De (on)zin van weerspreuken
Broedt de spreeuw vroeg in april,
er is een schone meimaand op til.
Sommige weerspreuken komen vaak uit, andere bijna nooit of alleen bij toeval.
Het Weer Magazine houdt de zin en onzin van weerspreuken tegen het licht.
Er wordt van alles gezegd over een vroeg
voorjaar, maar de meningen hierover zijn
sterk verdeeld. Zo zijn er weerspreuken die
een mooi, vroeg voorjaar slecht laten eindigen,
of de zomer in het water laten vallen.
Maar ook laten sommige wijsgeren een mooi begin van
de lente uitmonden in een prachtig verder verloop van
het seizoen.
Maar zeker als we vaak grijs winterweer hebben gehad
zonder veel spannend weer, verlangt menigeen naar de
lentezon en als deze dan verschijnt, hoopt (en verwacht)
men dat deze voorlopig zal blijven.
Nu hadden we de laatste jaren wel geluk. De nogal deprimerende
coronaperiode vanaf maart 2020 bracht in de
lente gelukkig veel zonneschijn. Het werd zelfs de zonnigste
lente, ooit gemeten. De natuur kwam snel op
gang, wellicht broedden de spreeuwen al vroeg in april
en er volgde een mooie meimaand. De spreuk was heel
bruikbaar. Over 2021 schreven we in het vorige nummer
van dit blad. Een felle koudeperiode in februari, maar
meteen voorjaarsweer er achteraan. April werd een kou-
de maand en ook mei viel tegen. Juni werd echter zeer
warm, maar daarna was het zomerweer vrij gemiddeld.
De spreuk was niet bruikbaar in dat jaar.
Vorig jaar was het jaar als geheel zeer zonnig. Met 2209
uren zon werd het in De Bilt zelfs het zonnigste jaar ooit
gemeten en de lente scoorde een tweede plaats. Heel
warm werd de lente niet, maar de vogels zullen er met
alle zonneschijn vrolijk op los hebben gezongen en gebroed.
Het werd weer een juiste score voor de spreuk.
Weerspreuken zijn vaak al tientallen jaren of zelfs eeuwen
oud. In het geval van de spreuk van deze keer zou je
kunnen concluderen dat de klimaatverandering de scoringskans
wat omhoog brengt. We zien namelijk al langere
tijd dat de lente zonniger wordt en ook komt deze
eerder in het jaar op gang. In de top 10 van warmste lentes
staan er maar liefst acht vanaf 2000, de overige zijn
1998 en 1999.
Overigens is er wat betreft zonneschijn een minder duidelijk
verband tussen de april- en de meimaand. Er staan
deze eeuw zes aprilmaanden in de top 10 van zonnigste
aprilmaanden, maar mei scoort er maar twee. Wat betreft
temperatuur zijn deze eeuw zeven aprilmaanden in de
top 10 van warmste aprilmaanden te vinden, maar
mei scoort er zes in de top 10 van warmste meimaanden.
Het is niet goed aan te geven in welke mate een
hogere temperatuur of meer zonuren van invloed is
op het welbevinden van de mens en bijvoorbeeld de
spreeuw in de natuur en de beslissing van de vogels
om te gaan broeden. Dit jaar maakte de natuur het in
februari al bont. Er waren volop krokussen in bloei,
zelfs het hooikoortsseizoen kwam al vroeg op gang
en er waren in de bossen en parken al veel vogels te
horen. Broeden deden de vogels nog niet. Later werd
het minder zacht. Laten we maar zeggen dat de
spreuk met de klimaatverandering onbedoeld steeds
vaker uitkomt. Maar of de spreeuw hier veel mee te
maken heeft, zullen we hierbij betwijfelen.
•
44 | HET WEER Magazine • nr 2

TEKST KNMI
Vragen aan het weer | weer
Klimaatpanel
Vraag
Er is weer een nieuw klimaatrapport uitgebracht
door het Klimaatpanel IPCC. Heeft
Nederland daar aan meegewerkt?
Vragen aan het weer
H. Gersons, Vlissingen
Antwoord
Overal ter wereld vindt onderzoek plaats naar
het klimaat en klimaatverandering. Het Intergovernmental
Panel on Climate Change (IPCC)
is een intergouvernementele organisatie van de
Verenigde Naties en zorgt ervoor dat beleidsmakers
steeds over de meest relevante en actuele
informatie uit het wetenschappelijke
onderzoek rondom klimaatverandering kunnen
beschikken. Ook veel Nederlandse onderzoekers
werken mee aan de klimaatrapporten
van het IPCC. Doel van het klimaatpanel
IPCC is de beschikbare kennis op het gebied
van klimaat, klimaatverandering en de gevolgen
daarvan in kaart te brengen en in rapporten
samen te vatten. Ook verkent het IPCC de
mogelijkheden om de klimaatverandering te
temperen en onderzoekt het hoe wij ons aan
kunnen passen.
Stuur uw vraag per e-mail naar
redactie@hetweermagazine.nl of per post naar:
Redactie Het Weer Magazine
WG Plein 150
1054 SC AMSTERDAM
De redactie zal de leukste, interessantste en/of
origineelste vragen beantwoorden in deze rubriek.
Om de 5 à 6 jaar brengen ze een klimaatrapport
(Assessment) uit met de laatste stand van zaken
in vier delen.
Het IPCC wordt gevormd door een jaarlijkse
vergadering van delegaties uit deelnemende
landen van de Verenigde Naties. De delegaties
vormen geen vaste groep, maar bestaan uit
steeds nieuwe mensen. Elk land vaardigt jaarlijks
nieuwe mensen uit. Daarnaast werken bij
elk rapport speciaal gevormde teams van wetenschappers
mee om te schrijven over hun
vakgebied. De landen - vertegenwoordigd
door departementen en kennisinstituten - bepalen
de koers: welke rapporten er gemaakt
worden, de inhoudsopgave van die rapporten,
de gewenste timing en ze stellen uiteindelijk
de samenvattingen voor de beleidsmakers vast.
IPCC heeft bewezen een grote invloed te hebben
op het mondiale klimaatbeleid, waarvan
het Europese en uiteindelijk het Nederlandse
klimaatbeleid weer een afgeleide is. De Nederlandse
inbreng in het IPCC wordt voorbereid
door de interdepartementale IPCC-coördinatiegroep,
die bestaat uit vertegenwoordigers
van het ministerie van economische zaken en
klimaat en het ministerie van infrastructuur en
waterstaat.•
nr 2 • HET WEER Magazine | 45

weer | Puzzel
Puzzel
Krakende vorst
De oplossing van de puzzel uit het vorige nummer was: “Winterzon
maakt, dat de vorst kraakt”.
Onder de vele goede inzenders hebben we een exemplaar van het
boek ”Zwaar weer” verloot, geschreven door Kees Dekker en Fons
Baede. De winnaar is Mieke Straathof uit Alphen aan den Rijn.
Van harte gefeliciteerd! Het boek zal zo snel mogelijk worden
opgestuurd.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27
28 29 30 31 32
33 34 35 36 37
Horizontaal
1. harde boomvrucht; 7. deel van een fietswiel; 12. binnenvaartuig;
13. partij in een rechtsgeding; 14. vochtmaat van
vier ankers wijn; 15. bekende Ned. motorrace; 17. bloembed;
19. land in Azië; 21. maanstand (afk.); 22. hogere
rechtbank; 24. Amerikaanse ex-president; 27. plakmiddel;
26. heldendicht; 30. trichloorethyleen; 31. laatste gedeelte;
32. groene edelsteen; 33. Rote Armee Fraktion (afk.); 35.
nieuwe mode; 37. pasvorm; 38. uitproberen; 41. tamme
loot; 42. historisch wapen; 44. lastdier; 46. grote zanggroep;
47. schoolvak; 48. streek in Frankrijk; 49. cafébediende;
50. niets inhoudend; 52. eerste mens; 54. zwakbegaafd;
56. oord der verdoemden; 58. huidaandoening; 61.
vertragingstoestel; 62. appelsoort; 64. plechtige belofte;
65. vensterglas; 67. vruchtengelei; 68. kierewiet; 70. soort
gereedschap; 72. fopspeen; 73. register van voorwerpen;
76. meisjesnaam; 77. titel (afk.); 78. graafschap in Engeland;
79. plaats in Noorwegen; 81. personeelszaken (afk.);
82. kookgerei; 83. rangtelwoord; 84. verwaande houding;
86. medemensen; 87. salaris per dag.
38 39 40 41 42 43
44 45 46
47 48 49
50 51 52 53
54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71
72 73 74 75 76
77 78 79 80 81
82 83 84 85
86 87
2
Oplossing
83 50 69 7 49 79 62 32 53 12 43
56 58 39 23 5 42 6 86 40 14 67 52 84 65
Verticaal
1. zeer kwaad; 2. muzieknoot; 3. houten drinkbakje; 4.
berggeel; 5. gebrek (schaarste); 6. koude lekkernij; 7. amigo;
8. verbindingsstuk; 9. deel van een boom; 10. in memoriam
(afk.); 11. pandjeshuis; 16. hoogste punt; 18. bedorven;
20. Rijksluchtvaartdienst (afk.); 21. oude lap; 23.
stevig gebouwd; 25. aanspreektitel; 26. kerel (man); 27.
hoffeest; 29. kunstmaan (bijplaneet); 32. periodieke verkoop
opbrengst; 34. Turks hoofddeksel; 36. een schip
aanklampen; 37. militaire Willemsorde (afk.); 39. verdieping;
40. grondmist; 42. godsdienstige misstap; 43. gordijnrail;
45. zwaar en lomp; 46. bergpapegaai; 51. rivier in
Utrecht; 53. onhoudbare service; 54. telwoord; 55. Engelsman;
56. warenhuisketen; 57. bouwsteentje voor kinderen;
59. plaats in Noord-Holland; 60. bewaarplaats voor
goederen; 62. knaagdier (mv.); 63. te vorderen bedrag; 66.
deel van een dag; 67. jongensnaam; 69. zoen; 71. klein
teugje; 73. oude Nederlandse munt; 74. hijstoestel voor
personen; 75. mep of klap; 78. oogholte; 80. brandstof
(Engels); 82. familielid; 85. ruimtelijke ordening (afk.).
Stuur uw oplossing voor maandag 29 mei 2023 naar:
Het Weer Magazine, WG Plein 150, 1054 SC Amsterdam.
E-mailen mag ook. puzzel@hetweermagazine.nl
Onder de inzenders met de juiste oplossing verloten we
een exemplaar van het boek Bladgoud, geschreven door
Reinier van den Berg.
Succes met het oplossen
van deze puzzel!
46 | HET WEER Magazine • nr 2

Colofon | weer
Volgende keer
in Het Weer
Magazine...
Colofon
Het Weer Magazine is een uitgave van
Virtùmedia bv, postbus 595, 3700 AN Zeist
Uitgever Pepijn Dobbelaer
Tel.: 030-6920677
e-mail: info@virtumedia.nl
Redactie
Colofon
Frank
van der Laan
(hoofdredacteur)
Ingrid
Rompa
Harry
Geurts
Henk-Jan
van der Veen
Rob
Groenland
Marianne
Wilschut
(eindredacteur)
Jacob
Kuiper
Arie
Verrips
Peter Paul
Hattinga
Verschure
Volgende keer in Het Weer Magazine o.a.
• lenteoverzicht 2023
• licht over het hoofd gezien
• droogte in delen Europa steeds nijpender
• bosbouw en klimaatverandering
en natuurlijk vele andere onderwerpen
en prachtige foto’s!
Abonnementen
Abonnement: Vakblad Het Weer Magazine verschijnt zes keer per jaar. De prijs voor een
jaarabonnement bedraagt € 39,00 (bij automatisch incasso, per factuur € 5,- extra). Abonneren
kan online via www.hetweermagazine.nl of via de klantenservice (klantenservice@virtumedia.nl
of telefonisch via 085-0407400). Adreswijzigingen graag schriftelijk doorgeven met vermelding
van het oude en nieuwe adres en het nieuwe telefoonnummer.
Eerder verschenen edities zijn à € 7,95 te bestellen bij www.tijdvoortijdschriften.nl
Opzeggingen 2 maanden voor vervaldatum doorgeven aan Virtùmedia BV t.a.v.
Het Weer Magazine, Postbus 595 3700 AN Zeist. Mailen kan ook: klantenservice@virtumedia.nl
Adres redactie
Het Weer Magazine
WG Plein 150, 1054 SC Amsterdam
redactie@hetweermagazine.nl
www.hetweermagazine.nl
Vormgeving
Twinmedia bv
Druk
Veldhuis Media
Acquisitie en bladmanagement
Klaartje Grol
Tel.: 030-3072248
E-mail: kgrol@virtumedia.nl
Marketing
Arjen van Wifferen
Tel.: 030-30757 80
E-mail: avanwifferen@virtumedia.nl
Distributie
VMBpress
Tel.: 0251-257935
nr 2 • HET WEER Magazine | 47

BRESSER 4CAST XL 8-DAAGSE
WLAN SOLAR WEERSTATION
Arkelnummer: 7003230
• XL DISPLAY - WLAN - PROWEATHERLIVE
• REGEN - WIND - TEMPERTUUR - UV
• 7-IN-1 SOLAR MULTISENSOR
• SENSOR OP ZONNE-ENERGIE MET ACCUPACK
• VERSTELBAAR SOLARPANEL
• ONDERSTEUND 7 EXTRA SENSOREN
• ONDERSTEUND 7 EXTRA SENSOREN
€ 579, 00 Euro
BRESSER 4CAST 6-DAAGSE
PRO SF WLAN 7-IN-1
BRESSER 7-IN-1
COMFORT WEATHERCENTER
BRESSER 4CAST WLAN
7-IN-1 WEERSTATION
BRESSER 4CAST WLAN
7-IN-1 SOLAR STATION
DRUKFOUTEN EN WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN. ALLE PRIJZEN ZIJN PER STUK, IN EURO’S INCLUSIEF BTW.
€ 319, 00
Euro
Arkelnummer: 7003220
€ 249, 00 Euro
Arkelnummer: 7003300
€ 229, 00 Euro
Arkelnummer: 7003200
BRESSERBENELUX.NL
€ 299, 00 Euro
Arkelnummer: 7003210
SMIRNOFFSTRAAT 8 - 7903 AX HOOGEVEEN - +31 (0)528 23 24 76 - WWW.BRESSERBENELUX.NL - INFO@BRESSERBENELUX.NL