2023 05 31 Slavische liederen - Olga Peretyatko + Matthias Samuil

30.05.2023 Views

Wo 31 mei 2023 Grote Zaal 20.15 uur Serie Grote Zangers Slavische liederen Olga Peretyatko + Matthias Samuil Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via je mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.

Wo <strong>31</strong> mei <strong>2023</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.15 uur<br />

Serie Grote<br />

Zangers<br />

<strong>Slavische</strong> <strong>liederen</strong><br />

<strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong><br />

+ <strong>Matthias</strong> <strong>Samuil</strong><br />

Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale<br />

programmaboekje is een extra service<br />

ter voorbereiding op het concert. Het is<br />

uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />

tijdens het concert te raadplegen via je mobiele<br />

telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />

andere concertbezoekers.<br />

Bij voorbaat dank.


Programma<br />

<strong>Slavische</strong> <strong>liederen</strong><br />

<strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong><br />

+ <strong>Matthias</strong> <strong>Samuil</strong><br />

<strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong> sopraan<br />

<strong>Matthias</strong> <strong>Samuil</strong> piano<br />

Serie Grote<br />

Zangers<br />

Wo <strong>31</strong> mei <strong>2023</strong><br />

Grote Zaal<br />

20.15 – 22.15 uur<br />

ca. 45 minuten voor de pauze<br />

ca. 55 minuten na de pauze<br />

Voorprogramma<br />

Grote Zaal / 19.30 - 19.50 uur<br />

Michal Karski bas-bariton<br />

Aarón Ormaza Vera piano<br />

Benjamin Britten<br />

(1913 - 1976)<br />

Bottom’s Dream uit A<br />

Midsummer Night’s Dream<br />

Dominick Argento<br />

(1927 - 2019)<br />

Puppet Maker Aria uit<br />

Postcard from Marocco<br />

Stanisław Moniuszko<br />

(1819 - 1872)<br />

Stary Kapral<br />

Staat je mobiele telefoon al uit?<br />

Dank je wel.<br />

2


Programma<br />

Pjotr Tsjaikovski (1840 - 1893)<br />

In het tumult van een bal op. 38 nr. 3 (1878)<br />

De koekoek op. 54 nr. 8 (1883)<br />

Wiegelied op. 16 nr. 1 (1872)<br />

Was ik geen grassprietje in het veld?<br />

op. 47 nr. 7 (1880)<br />

Heerst de dag? op. 47 nr. 6 (1880)<br />

Frédéric Chopin (1810 - 1849)<br />

Nocturne in cis op. posthume (1830)<br />

Nikolaj Rimski-Korsakov (1844 - 1908)<br />

In de stilte van de nacht op. 40 nr. 3 (1897)<br />

Betoverd door de roos, zingt de nachtegaal<br />

op. 2 nr. 2 (1865-1866)<br />

Het gezang van de leeuwerik klinkt luider<br />

op. 43 nr. 1 (1897)<br />

Antonín Dvořák (1841 - 1904)<br />

Goedenacht, liefste op. 73 nr. 1 (1886)<br />

Toen mijn moeder me leerde op. 55 nr. 4<br />

(1880)<br />

Zilveren maan uit Rusalka (1900)<br />

Pauze<br />

Mykhaylo Zherbin (1911 - 2004)<br />

Mijn ziel zweeft<br />

Heorhiy Mayboroda (1913 - 1992)<br />

Een jong en vrolijk roosje zwemt<br />

Sergej Rachmaninov (1873 - 1943)<br />

Seringen op. 21 nr. 5 (1902)<br />

Antwoordden zij op. 21 nr. 4 (1902)<br />

Hoe goed is het hier op. 21 nr. 7 (1902)<br />

Christus is verrezen op. 26 nr. 6 (1906)<br />

Vocalise op. 34 nr. 14 (1912, rev. 1915)<br />

Sergei Bortkiewicz (1877 - 1952)<br />

Prelude in cis op. 33 nr. 6 (1926)<br />

Władysław Szpilman (1911 - 2000)<br />

Mazurka (1942)<br />

Sergej Rachmaninov<br />

Ach, ween niet, Paolo uit Francesca da Rimini<br />

(19<strong>05</strong>)<br />

Madeliefjes op. 38 nr. 3 (1916)<br />

Ik wacht op jou op. 14 nr. 1 (1894)<br />

Zing niet voor mij, mijn schoonheid op. 4 nr. 4<br />

(1893)<br />

Lenteregens op. 14 nr. 11 (1896)<br />

3


Welkom<br />

Wij danken <strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong> en <strong>Matthias</strong> <strong>Samuil</strong> dat zij zich bereid verklaarden op korte<br />

termijn in te springen. Daarmee zijn wij erg blij: na een succesvol debuut in 2013 stond <strong>Olga</strong><br />

sowieso op de lijst voor een nieuwe uitnodiging.<br />

<strong>Peretyatko</strong> zong twee weken geleden in De<br />

Munt in Brussel een recital met hetzelfde<br />

programma als vanavond. Daarna was ze<br />

sowieso de rest van de maand mei vrij,<br />

om begin juni concerten te geven. Dit<br />

inspringen paste dus precies. Ze moet wel wat<br />

moeite doen om hier vandaag te zijn, maar<br />

waarschijnlijk zal ze het ook als een extraatje<br />

beschouwen dit programma te herhalen, waar<br />

ze vast al gauw een jaar op studeerde.<br />

Zij vervangt zoals bekend Eva-Maria<br />

Westbroek. Afzeggingen bij liedrecitals zijn<br />

problematischer dan bij een opera of een<br />

concert. Als publiek kaarten koopt voor<br />

La bohème van Puccini of het Requiem<br />

van Mozart zal het niet schrikken als de<br />

mezzosopraan vervangen wordt. Ze komen<br />

voor het werk. Bij ons is dat anders. De naam<br />

van de zanger is bepalend: wanneer wij<br />

<strong>Matthias</strong> Goerne, Anne Sofie von Otter of<br />

Philippe Jaroussky aankondigen, dan is het<br />

recital maanden van tevoren al uitverkocht,<br />

soms zelfs een jaar. Bij een bepaald debuut<br />

daarentegen zijn wij blij als we de helft van de<br />

kaarten verkopen. Het kost tijd de naam van<br />

een zanger op te bouwen.<br />

vervanging hebben gevonden toen Eva-Maria<br />

afzegde om medische redenen (in voetbal<br />

noemen we zoiets een blessure)? Ik mailde<br />

internationale artiestenmanagementbureaus<br />

en zij gaven namen van artiesten die vrij<br />

zijn qua agenda, maar die niet gepolst zijn.<br />

Onzekere informatie dus. Vervolgens bleven<br />

ongeveer dertig zangeressen over die in de<br />

afgelopen twee weken een recital hadden<br />

gezongen in Europa. Bij het rondbellen<br />

vertelde de intendant De Munt dat <strong>Peretyatko</strong><br />

een fantastisch recital had gegeven.<br />

Ik heb er alle vertrouwen in dat we een mooie<br />

vervanging hebben gevonden en ik hoop<br />

u volgend seizoen weer te zien bij Grote<br />

Zangers!<br />

Theo van den Bogaard<br />

Stichting Grote Zangers<br />

Serie Grote Zangers is een samenwerking tussen<br />

het Muziekgebouw en Stichting Grote Zangers<br />

Als een zanger afzegt, leveren wij niet wat<br />

we beloven en dat is altijd een vervelende<br />

situatie. Niet voor niets zijn de dagen<br />

voorafgaand aan een recital onrustig. Pas als<br />

de artiesten veilig en gezond in Nederland<br />

zijn geland, kunnen we gerust zijn. Hoe we de<br />

4


Toelichting<br />

Door de eeuwen heen hebben componisten zich gelaafd aan en laten inspireren door<br />

de volksmuziek. Lange tijd was het vooral een exotische knipoog, zoals het gebruik<br />

van ‘Turkse’ muziek door Mozart of, in het geval van Beethovens Engelse en Schotse<br />

volksliedjes, een bron voor wat extra inkomsten. Pas in de loop van de 19e eeuw veranderde<br />

dat.<br />

Dat had zowel politieke als culturele redenen.<br />

De politieke middenklasse begon zich steeds<br />

meer te realiseren dat de identiteit van een<br />

natie niet wordt bepaald door de grootte van<br />

het rijk van een bepaalde heerser, maar door<br />

de mensen zelf en hun gewoonten, gebruiken<br />

en voorkeuren. En waar Christoph Willibald<br />

von Gluck in de 18e eeuw het onderscheid<br />

tussen muziek uit verschillende landen nog<br />

‘ridicuul’ noemde, steeg in de vroege 19e<br />

eeuw meer en meer het bewustzijn van een<br />

nationale muziek. Robert Schumann zei<br />

vaak: ‘Vertel me waar je woont en ik vertel<br />

je hoe je componeert’. En Heinrich Heine<br />

mopperde maar al te graag op de Engelsen:<br />

‘Niets is erger dan Engelse muziek, of het<br />

moeten de Engelse schilderijen zijn.’ Door dit<br />

stijgende nationale bewustzijn begon men in<br />

diverse landen vraagtekens te zetten bij de<br />

overheersing van de Duits-Oostenrijkse en<br />

Italiaanse muziek in Europa. En in de tweede<br />

helft van de 19e eeuw waagden diverse<br />

componisten in verschillende landen het te<br />

zagen aan de stoelpoten van deze krachtige<br />

Europese traditie.<br />

Rusland<br />

Een van de eerste landen waar componisten<br />

een nationale identiteit voorstonden en<br />

internationaal een zekere waardering vonden<br />

was Rusland. Mikhail Glinka (1807 - 1857)<br />

maakte zich als eerste Russische componist in<br />

geschrift en muziek sterk voor een klinkende<br />

Russische identiteit. In opera’s als Een leven<br />

voor de Tsaar en Ruslan i Lyudmila toonde hij<br />

aan dat een componist muziek kon schrijven<br />

die binnen de regels van de traditie paste<br />

maar die toch een onmiskenbaar nationaal<br />

karakter had. Zijn voorbeeld vond in de<br />

tweede helft van de 19e eeuw navolging, ook<br />

in het lied.<br />

Zoals men in Duitsland sprak van het Lied<br />

en in Frankrijk van de mélodie, zo groeide in<br />

Rusland de romance tot grote hoogte. Ook<br />

hier ligt de oorsprong bij Glinka die vooral<br />

in de gedichten van Poesjkin inspirerende<br />

teksten vond voor de eerste romances. Zo<br />

rond 1860 schreef elke zichzelf respecterende<br />

Russische componist wel een aantal romances.<br />

Het eerste hoogtepunt in deze vormen de<br />

romances van Pjotr Tsjaikovski en in mindere<br />

mate die van Nicolai Rimski-Korsakov.<br />

Pjotr Tsjaikovski / Nikolaj Rimski-<br />

Korsakov<br />

Tsjaikovski schreef meer dan honderd<br />

<strong>liederen</strong>. Dat ze in grote delen van Europa<br />

niet tot zijn bekendste werken behoren heeft<br />

meer te maken met de grote populariteit van<br />

zijn symfonische werk en opera’s dan met de<br />

kwaliteit. Vooral in het Russische taalgebied<br />

zijn Tsjaikovski’s <strong>liederen</strong> nog altijd mateloos<br />

populair en wordt de componist beschouwd<br />

5


Toelichting<br />

als de man die op de schouders van onder<br />

anderen Moessorgski en Borodin de<br />

Russische liedtraditie cachet gaf. Hij richtte<br />

zich wat de teksten aangaat niet zozeer op<br />

de grote Russische dichters, maar meer op<br />

volksdichtkunst en zelfs kinderrijmpjes. De<br />

vijf romances die vandaag op het programma<br />

staan geven een mooi beeld van de deels op<br />

westerse modellen en deels op de Russische<br />

volksmuziek gebaseerde <strong>liederen</strong> van<br />

Tsjaikovski.<br />

Ook Tsjaikovski’s generatiegenoot Nikolaj<br />

Rimski-Korsakov staat buiten Rusland niet<br />

bekend als een liedcomponist. Toch schreef<br />

hij gedurende zijn hele leven ruim zeventig<br />

romances, die hij doorgaans publiceerde<br />

in groepen van vier <strong>liederen</strong>. De in 1866<br />

gepubliceerde romance Betoverd door<br />

de roos, zingt de nachtegaal, de in 1897<br />

verschenen In de stilte van de nacht en Het<br />

gezang van de leeuwerik klinkt luider geven<br />

een beknopt beeld van de ontwikkeling<br />

van het werk van Rimski-Korsakov, van een<br />

vooral door volksmuziek geïnspireerde stijl<br />

naar een enigszins op westerse liedmodellen<br />

gebaseerde stijl, mede dankzij de invloed van<br />

Tsjaikovski.<br />

Frédéric Chopin /Antonín Dvořák<br />

Dat de postume Nocturne in cis van<br />

Frédéric Chopin een intermezzo vormt<br />

tussen Tsjaikovski en Rimski-Korsakov en<br />

dat de <strong>liederen</strong> van Antonin Dvořák daarop<br />

volgen is in het licht van het ontwakende<br />

nationalisme niet zo vreemd. Chopin zette,<br />

deels door heimwee ingegeven, Poolse<br />

vormen als de mazurka en de polonaise op<br />

de kaart en Dvořák was na Bedřich Smetana<br />

de grote pleitbezorger van een eigen op de<br />

volksmuziek gebaseerde Tsjechische sound.<br />

Dvořák was sowieso een groot voorstander<br />

van het gebruik van volksmuziek. Zo<br />

inspireerde hij in zijn tijd als directeur van<br />

het Conservatorium van New York een hele<br />

generatie Amerikaanse componisten om de<br />

eigen klank te zoeken door de Amerikaanse<br />

volksmuziektradities te bestuderen. Ook in zijn<br />

<strong>liederen</strong> was Dvořák duidelijk over waar hij zijn<br />

inspiratie vandaan haalde. Zo schreef hij begin<br />

1880 zijn zeven Zigeunermelodien. De <strong>liederen</strong><br />

ontstonden op verzoek van de leidende tenor<br />

van de Wiener Hofoper Gustav Walter. Van de<br />

<strong>liederen</strong> op teksten van de Tsjechische dichter<br />

Adolf Heyduk werd vooral het vierde lied Toen<br />

mijn moeder me leerde al snel wereldberoemd<br />

en ook tot vele instrumentale versies bewerkt.<br />

Na het succes van de Zigeunermelodien<br />

vroeg Dvořáks uitgever Simrock al snel om<br />

meer. Dat werden de vier <strong>liederen</strong> van In Folk<br />

Tone die in 1885 verschenen. Net als in de<br />

Zigeunermelodien liet Dvořák zich duidelijk<br />

inspireren door de Boheezmse volkstraditie.<br />

Wat dat aangaat wijkt ook de bekendste aria<br />

uit zijn opera Rusalka, Zilveren Maan, niet af<br />

van zijn gangbare liedstijl.<br />

Mykhaylo Zherbin / Heorhiy<br />

Mayboroda / Sergei Bortkiewicz /<br />

Władysław Szpilman<br />

De opkomst van de Russische muziek en de<br />

pleidooien van Dvořák vonden ook in Oekraïne<br />

gehoor. Onder aanvoering van Mykola Lysenko<br />

6


Toelichting<br />

dook men in de rijke Oekraïense volksmuziek<br />

die de inspiratie vormde voor een geheel<br />

eigen geluid. Vooral in de 20e eeuw werd de<br />

muziek van onder anderen de Oekraïense<br />

ingenieur en componist Mykhaylo Zherbin en<br />

Heorhiy Mayboroda een manier om zich te<br />

onderscheiden van de Russische overheersing,<br />

terwijl pianist en componist Sergei Bortkiewicz<br />

vooral de invloed van Chopin liet horen om<br />

zijn Poolse wortels te onderstrepen. Iets wat<br />

ook de Poolse componist en pianist Władysław<br />

Szpilman niet vreemd was. De Mazurka voor<br />

piano solo van de zeer veelzijdige pianist – hij<br />

is wel de Cole Porter, George Gershwin én Paul<br />

McCartney van Polen genoemd – is daar een<br />

mooi voorbeeld van.<br />

keerde er nooit meer terug en schreef ook<br />

nooit meer een lied. Jammer, want nu blijft het<br />

gissen waar Rachmaninovs ontwikkeling in<br />

de romances van volksmuziekachtige ‘liedjes’<br />

naar haast symfonische texturen verder toe<br />

had kunnen leiden.<br />

Paul Janssen<br />

Sergej Rachmaninov<br />

Ondertussen was de Russische romance<br />

tot grote hoogte gestegen in het werk van<br />

Sergej Rachmaninov. Zijn meer dan tachtig<br />

<strong>liederen</strong> vormen nog steeds het hoogtepunt<br />

van de ontwikkeling van het Russische lied.<br />

Rachmaninov bracht de poëzie en de muziek<br />

als geen ander samen, vooral omdat hij een<br />

buitengewoon pianist was en een groot kenner<br />

van de Russische taal en literatuur. Hij wist<br />

hoe hij een tekst zo effectief mogelijk op<br />

muziek kon zetten, wat hij ook bewees in zijn<br />

opera’s zoals Francesca da Rimini.<br />

Opvallend is dat al zijn <strong>liederen</strong> ontstonden<br />

in de eerste helft van zijn carrière. Zijn eerste<br />

romances, zoals de Zes romances op. 4,<br />

ontstonden in 1890 en de laatste, de Zes<br />

romances op. 38, verschenen in 1916. Een<br />

jaar later verliet Rachmaninov Rusland. Hij<br />

7


Liedteksten<br />

Pjotr Tsjaikovski<br />

In het tumult van een bal<br />

Tekst: Aleksej Konstantinovitsj Tolstoj (1817 - 1875)<br />

In het tumult van een bal merkte ik je op,<br />

maar je gezicht was heel raadselachtig.<br />

Alleen je ogen keken droevig. Je goddelijke<br />

stem klonk als de dansende golven van de<br />

zee. Je voorkomen heeft me betoverd, en<br />

mijn hart is sindsdien vol van je melancholie.<br />

In de nachtelijke eenzaamheid zie ik je<br />

melancholische blik en hoor ik je vrolijke<br />

lach. Ik vraag me af of ik van je hou, maar ik<br />

denk van wel!<br />

Sred’ shumnogo bala, sluchayno,<br />

V trevoge mirovoy suyety,<br />

Tebya ya uvidel, no tayna<br />

Tvoi pokryvala cherty.<br />

Lish’ ochi pechal’no glyadeli,<br />

Golos tak divno prozvuchal,<br />

Kak zvonil otdalonnoy svireli,<br />

Kak more igrayushchiy val.<br />

Mne stan tvoy ponravilsya<br />

I ves’ tvoy zadumchivyy vid,<br />

A smekh tvoy, i grustnyy, i zvonkiy,<br />

S tekh por v moyom serdtse zvuchit.<br />

V chasakh odinokoy nochi<br />

Lyublyu ya, ustalyy, prilech’;<br />

Ya vizhu pechal’nyye ochi,<br />

Ya slyshu veseluyu rech’,<br />

I grustno ya, grustno tak zasypayu,<br />

I v grozakh nevedomykh splyu...<br />

Lyublyu li tebya, ya ne znayu,<br />

No kazhetsya mne, chto lyublyu!<br />

De koekoek<br />

Tekst: Aleksej Nikolajevitsj Pleshchejev (1825 - 1893)<br />

‘Zeg eens wat de mensen in de stad over<br />

ons vertellen’, vroeg de koekoek aan de<br />

spreeuw. ‘Wat zeggen ze bijvoorbeeld over<br />

de nachtegaal?’ – ‘Dat hij vreugde brengt<br />

over de hele stad als hij zingt!’ – ‘En over<br />

de leeuwerik?’ – ‘Dat velen geboeid zijn<br />

door zijn lied!’ – ‘En heb je ook iets over mij<br />

vernomen?’, vroeg de koekoek. – ‘Eerlijk<br />

gezegd, spreekt niemand over jou…’ – ‘Als het<br />

zo zit, zal ik uit wraak een hele eeuw zingen:<br />

koekoek, koekoek…!’<br />

«Ty priletel iz goroda, – kakiye,<br />

Skazhi, tam slukhi poyavlyayutsya o nas?»<br />

(Skvortsa kukushka sprashivala raz).<br />

«Chto interesuyut gorodskiye,<br />

Khot’, naprimer, o pesnyakh solov’ya?<br />

Interesuyus’ etim ochen’ ya.»<br />

– «Ves’ gorod predostavleniya v<br />

zainteresovan’ye,<br />

Kogda v sadu yego razdastsya trel’.»<br />

– «A zhavronok?» – «I zhavoronka pen’ye<br />

Plenyayet ochen’ mnogikh.» – «Neuzhel’?<br />

Nu, a kakov ikh otzyv o drozde?»<br />

– «Da khvalyat i yego, khot’ ne vezde».<br />

8


Liedteksten<br />

«Yeshcho khochu sprosit› ya, – mozhet<br />

stat›sya,<br />

I obo mne ty slyshal koye-chto?»<br />

«Vot pro tebya, sestritsa, tak priznat›sya,<br />

Ne govorit chuvstvitel’nykh nikto!»<br />

«A! yesli tak, – kukushka vozopila, –<br />

To o sebe, chto lyudi otometit’,<br />

sama ves’ vek, pokuda dostatochno sil,<br />

Pokhozhiye na ya tverdit’:<br />

Kuku, kuku, kuku, kuku,….<br />

Kuku, kuku!<br />

Wiegelied<br />

Tekst: Apollon Majkov (1821 – 1897)<br />

Slaap, mijn kindje. De wind, de zon en de<br />

adelaar waken over je. Maar de adelaar<br />

is weggevlogen, de zon heeft zich achter<br />

het water teruggetrokken, en de wind is<br />

teruggekeerd naar zijn moeder. Ze vraagt<br />

hem waar hij was. ‘Bij een kind heb ik<br />

gewaakt, het kleine wiegje heb ik zacht heen<br />

en weer bewogen.’<br />

Spi, ditya moye, spi, usni! spi, usni!<br />

Sladkiy son k sebe mani:<br />

V nyan’ki ya tebe vzyala<br />

Veter, solntse i orla.<br />

Uletel orol domoy;<br />

Stat’i po Teme:<br />

Veter, posle trekh nochey,<br />

Mchitsya k materi svoyey.<br />

Pesni iz fil’ma veter mat’:<br />

«Gde izvolil propast›?<br />

Ali zvezdy voyeval?<br />

Alivolny vso gonyal?»<br />

«Ne gonyal ya morskuyu volnu,<br />

Zvezda ne trogal zolotykh;<br />

ya ditya oberegal,<br />

Kolybelochku kachal!»<br />

Spi, ditya moye, spi, usni! spi, usni!<br />

Sladkiy son k sebe mani:<br />

V nyan’ki ya tebe vzyala<br />

Veter, solntse i orla.<br />

9


Liedteksten<br />

Was ik geen grassprietje in het veld?<br />

Tekst: Ivan Surikov (1841 – 1880)<br />

Was ik geen grassprietje in het veld? Ik werd<br />

gemaaid en in de zon te drogen gelegd.<br />

Was ik geen korenaar in het veld? Ik werd<br />

gemaaid en samengebonden. Was ik geen<br />

rode viburnumstruik? Mijn twijgen werden<br />

verstrengeld. Was ik niet de dochter van mijn<br />

vader? Ik werd uitgehuwelijkt aan een oude<br />

man. Ach, dit is mijn ongelukkige lot!<br />

Ya li v pole da ne travushka byla,<br />

Ya li v pole ne zelenaya rosla;<br />

Vzyali menya, travushku, skosili,<br />

Na solnyshke v pole issushili.<br />

O, ty, gore moye, goryushko!<br />

O, ty, gore moye, goryushko!<br />

Znat’, znat’ takuyu moyu dolyushka!<br />

Ya li v pole ne pshenichushka byla?<br />

Ya li v pole ne vysokaya rosla?<br />

Vzyali kalinushku, slomali,<br />

Da v zhgutiki menya posvyazali!<br />

O, ty, gore moye, goryushko!<br />

O, ty, gore moye, goryushko!<br />

Znat’, znat’ takuyu moyu dolyushka!<br />

Ya l’ u batyushki ne dochen’ka byla,<br />

U rodimoy ne tsvetochek ya rosla;<br />

Nevoley menya, bednuyu, vzyali,<br />

Da s nemilym, sedym povenchali!<br />

Heerst de dag?<br />

Tekst: Aleksej Apoekhtin (1840 – 1893)<br />

Overdag of ’s nachts, steeds heb ik eenzelfde<br />

noodlotsgedachte die mijn ziel vult: altijd<br />

over jou. Alles wat mij dierbaar is en wat<br />

heilig is in mijn hart, komt van jou. Wat er<br />

ook gebeurt, ik weet dat mijn gedachten,<br />

mijn gevoelens, mijn <strong>liederen</strong> en mijn kracht<br />

steeds voor jou zullen zijn!<br />

V snakh li bessvyaznykh, v zhiteyskoy bor’be,<br />

Vsyudu so mnoy, moya zhizn’ napolnaya,<br />

Duma vso ta zhe, odna rokovaya, –<br />

Vso o tebe! vso o tebe!<br />

Vso, vso, vso, vso o tebe!<br />

S neyu ne strashen mne prizrak bylogo,<br />

Serdtse vospryanulo snova lyubya...<br />

Vera, mechty, vdokhnovennoye slovo,<br />

Vso, chto v dushe dorogogo, svyatogo, –<br />

Vso ot tebya! vso, vso ot tebya!<br />

Vso ot tebya!<br />

Budut li dni moi yasny, unyly,<br />

Skoro li sginu ya, zhizn’ zagubya! –<br />

Znayu odno, chto do samoy mogily<br />

Pomysly, chuvstva, i pesni, sily,<br />

Vso dlya tebya! vso dlya tebya<br />

Pomysly, chuvstva, i pesni, sily,<br />

Vso, vso, vso, vso dlya tebya!<br />

O, ty, gore moye, goryushko!<br />

O, ty, gore moye, goryushko!<br />

Znat’, znat’ takuyu moyu dolyushka!<br />

10


Liedteksten<br />

Nikolaj Rimski-Korsakov<br />

In de stilte van de nacht<br />

Tekst: Apollon Nikolajevitsj Majkov (1821 - 1897)<br />

Van wie ik in de stilte van de nacht droom,<br />

aan wie ik overdag denk, dat blijft voor<br />

iedereen geheim. Zelfs aan jou, mijn dierbare<br />

gedicht, zal ik het niet zeggen. Anders zou jij<br />

vertellen aan wie de stem toebehoort die ik<br />

in de stilte van de nacht hoor, het gezicht dat<br />

me bezighoudt, de ogen die ik zie glinsteren,<br />

de naam die ik herhaal.<br />

O chjom v tishi nochej, tainstvenno mechtaju,<br />

O chjom pri svete dnja, vsechasno<br />

pomyshljaju,<br />

To budet tajnoj vsem. I dazhe ty, moj stikh,<br />

Ty, drug moj vetrenyj, uslada dnej moikh,<br />

Tebe ne peredam dushi mojej mechtan’ja.<br />

A to, rasskazhesh’ ty, chej glas v nochnom<br />

molchan’i<br />

Mne slyshitsja, chej lik ja vsjudu nakhozu,<br />

Ch’i ochi svetjat mne, ch’jo imja ja tverzhu.<br />

Betoverd door de roos, zingt de nachtegaal<br />

Tekst: Aleksej Vasil’jevitsj Kol’tsov (1808 - 1842)<br />

Betoverd door de roos, zingt de nachtegaal<br />

dag en nacht boven haar. Een andere zanger<br />

speelt op de lier en zingt voor een jong<br />

meisje. Maar zij weet niet voor wie hij zingt<br />

en waarom zijn lied zo triest is.<br />

Plenivshis’ rozoj, solovej<br />

I den’ i noch’ pojot nad nej;<br />

No roza molcha pesnjam vnemlet<br />

Na lire tak pevec inoj<br />

Pojot dlja devy molodoj;<br />

A deva milaja ne znajet<br />

Komu pojot i otchego<br />

Pechal’ny pesni tak jego?<br />

Het gezang van de leeuwerik klinkt luider<br />

Tekst: Aleksej Konstantinovitsj Tolstoj<br />

Het gezang van de leeuwerik klinkt luider,<br />

de lentebloemen schitteren. De ketenen der<br />

melancholie breken open, een vloed van<br />

nieuw leven komt aan en jeugdig klinkt het<br />

akkoord van nieuwe krachten, als touwtjes<br />

tussen hemel en aarde gespannen.<br />

Zvonche zhavoronka pen’e,<br />

Jarche veshnije cvety,<br />

Serdce polno vdokhnoven’ja,<br />

Nebo polno krasoty.<br />

Razorvav toski okovy,<br />

Cepi poshlye razbiv,<br />

Nabegajet zhizni novoj<br />

Torzhestvujushchij priliv,<br />

I zvuchit svezho i juno<br />

Novykh sil moguchij stroj,<br />

Kak natjanutye struny<br />

Mezhdu nebom i zemlej.<br />

11


Liedteksten<br />

Antonín Dvořák<br />

Goedenacht, liefste<br />

Tekst: volksliedje<br />

Goedenacht, liefste, moge God je bijstaan en<br />

droom zoet! Als je ontwaakt, geloof dan dat<br />

je droom echt is: ik hou van je en schenk je<br />

mijn hart.<br />

Dobrú noc, má milá, dobrú noc,<br />

nech ti je Pán Boh sám na pomoc.<br />

Dobrú noc, dobre spi,<br />

nech sa ti snívajú milé sny!<br />

Snívaj sa ti sníčok, ach snivaj,<br />

keď vstaneš, sníčoku veru daj,<br />

že ťa ja milujem,<br />

srdiečko svoje ti darujem.<br />

Toen mijn moeder me leerde op. 55 nr. 4<br />

Tekst: Adolf Heyduk (1835 - 1923)<br />

Toen mijn moeder me leerde zingen, had ze<br />

vaak tranen in de ogen. Nu moet ik zelf ook<br />

wenen, wanneer ik de kinderen leer zingen.<br />

Když mne stará matka zpívat, zpívat učívala,<br />

podivno, že často, často slzívala.<br />

A ted’ také pláčem snědé líce mučim,<br />

když cigánské děti hrát a zpívat učim!<br />

Zilveren maan uit Rusalka<br />

Tekst: Jaroslav Kvapil (1868 - 1950)<br />

halt en zeg aan mijn liefste dat ik hem zal<br />

omarmen, zodat hij zich me tenminste in<br />

zijn droom herinnert. Schijn op hem vanuit<br />

de verte en zeg hem wie hier op hem wacht.<br />

Moge hij met die herinnering wakker worden.<br />

Lieve maan, doof niet uit!<br />

Měsíčku na nebi hlubokém,<br />

světlo tvé daleko vidí.<br />

Po světě bloudíš širokém,<br />

díváš se v příbytky lidí.<br />

Po světě bloudíš širokém,<br />

díváš se v příbytky lidí.<br />

Měsíčku, postůj chvíli,<br />

řekni mi, kde je můj milý.<br />

Měsíčku, postůj chvíli,<br />

řekni mi, řekni kde je můj milý.<br />

Řekni mu, stříbrný měsíčku,<br />

mé že jej objímá rámě,<br />

aby si alespoň chviličku<br />

vzpomenul ve snění na mne,<br />

aby si alespoň chviličku<br />

vzpomenul ve snění na mne.<br />

Zasviť mu do daleka, zasviť mu,<br />

řekni mu, řekni kdo tu naň čeká.<br />

Zasviť mu do daleka, zasviť mu,<br />

řekni mu, řekni kdo tu naň čeká.<br />

O mně-li, duše lidská sní,<br />

ať se tou vzpomínkou vzbudí.<br />

Měsíčku nezhasni! Nezhasni!<br />

Měsíčku nezhasni!<br />

Zilveren maan, jij zwerft over de wijde wereld<br />

en kijkt binnen bij de mensen. Hou even<br />

12


Liedteksten<br />

Mykhaylo Zherbin<br />

Mijn ziel zweeft<br />

Tekst: Naum Tykhyi (1900 - 1929)<br />

Mijn ziel zweeft. Als een gouden boot zweeft<br />

mijn ziel door de nacht, betoverd door jouw<br />

magische gezang. Met volle zeilen glijdt ze<br />

vol geluk naar jouw stem in de verte. Als<br />

een gouden boot zweeft mijn ziel; ik ben<br />

betoverd door je magische gezang.<br />

Mov choven zolotyy<br />

Plyve moya dusha<br />

V nich zavorozhenu tvoyim charivnym<br />

spivom<br />

V tumannu dalechinʹ pid shelest komysha<br />

Na povnykh parusakh<br />

Letytʹ vona shchaslyva<br />

Za holosom tvoyim u dalʹ<br />

Za holosom tvoyim<br />

Mov choven zolotyy<br />

Plyve moya dusha<br />

Plyve moya dusha<br />

Ya zavorozhena tvoyim charivnym spivom<br />

Heorhiy Mayboroda<br />

Een jong en vrolijk roosje zwemt<br />

Tekst: Andrij Malysjko (1912–1970)<br />

Een jong en vrolijk roosje zwemt in het kalme<br />

water. Haar jongemeisjeshart droomt ervan<br />

verliefd te worden. Een jongeman plukte de<br />

roos, omhelsde haar en nam haar mee. Hij<br />

werd meegevoerd in de wereld, toen hij die<br />

rode roos wegrukte.<br />

Zaplyvay zhe, rozhenʹko vesela,<br />

Po tykhiy vodi, po tykhiy vodi.<br />

Polyubyla, sertsya ne pytala<br />

V lita molodi.<br />

Polyubyla, sertsya ne pytala<br />

V lita molodi.<br />

Yak vin zirve z rozhenʹky v dolyni<br />

Kvittya molode, kvittya molode,<br />

A yak pryhorne, ta shche y potsiluye,<br />

V khatu provede.<br />

A yak pryhorne, ta shche y potsiluye,<br />

V khatu provede.<br />

A vzhe toho khloptsya molodoho<br />

Povely u svit, povely u svit.<br />

A vzhe z toyi rozhi chervonoyi<br />

Obirvaly tsvit.<br />

A vzhe z toyi rozhi chervonoyi<br />

Obirvaly tsvit.<br />

13


Liedteksten<br />

Sergej Rachmaninov<br />

Seringen<br />

Tekst: Ekaterina Andreyena Beketova (1855 - 1892)<br />

Bij het ochtendgloren wandel ik langs de<br />

bedauwde velden om de frisse ochtendlucht<br />

in te ademen. Ik ga mijn geluk zoeken in de<br />

geurige schaduw van de seringenboom. Met<br />

die seringenbloesem heeft het lot mij een<br />

uniek geluk geschonken: tussen de groene<br />

twijgen, tussen de geurige knoppen bloeit<br />

mijn eenvoudig geluk.<br />

Po utru, na zare,<br />

Po rosistoj trave,<br />

Ja pojdu svezhim utrom dyshat’;<br />

I v dushistuju ten’,<br />

Gde tesnitsja siren’,<br />

Ja pojdu svojo schast’e iskat’...<br />

V zhizni schast’e odno<br />

Mne najti suzhdeno,<br />

I to schast’e v sireni zhivjot;<br />

Na zeljonykh vetvjakh,<br />

Na dushistykh kistjakh<br />

Mojo bednoje schast’e cvetjot...<br />

Antwoordden zij<br />

Tekst: Lev Aleksandrovitsj Mej (1822 - 1862)<br />

Hoe, vroegen ze, in onze bootjes te ontsnappen<br />

aan de bewakers? – Roei!, antwoordden zij.<br />

Hoe, vroegen ze, ruzie, armoede en ongeluk<br />

te vergeten? – Slaap, antwoordden zij. Hoe,<br />

vroegen ze, mooie meisjes zonder minnedrank<br />

te betoveren? – Heb lief, antwoordden zij.<br />

Sprosili oni: ‘Kak v letuchikh chelnakh<br />

Nam beloju chajkoj skol’zit’ na volnakh,<br />

Chtob nas storozha nedognali?’<br />

‘Grebite!’oni otvechali.<br />

Sprosili oni: ‘Kak zabyt’, navsegda,<br />

Chto v mire judol’nom jest’ bednost’, beda,<br />

Chto jest’ v njom groza i pechali?’<br />

‘Zasnite!’ oni otvechali.<br />

Sprosili oni: ‘Kak krasavic privlech’<br />

Bez chary: chtob sami na strastnuju rech’<br />

Oni nam v ob”jatija pali?’<br />

‘Ljubite!’ oni otvechali.<br />

Hoe goed is het hier<br />

Tekst: Glafira Adol’fovna Galina (1873 - 1942)<br />

Hoe goed is het hier … Hier, naast de gouden<br />

beek, waar de weiden vol bloemen staan,<br />

hier is niemand, hier heerst stilte … Hier ben<br />

ik alleen met God, met de bloemen, met<br />

de oude pijnbomen, en met jou, mijn enige<br />

droom!<br />

Zdes’ khorosho...<br />

Vzgljani, vdali<br />

Ognjom gorit reka;<br />

Cvetnym kovrom luga legli,<br />

Belejut oblaka.<br />

Zdes’ net ljudej...<br />

Zdes’ tishina...<br />

Zdes’ tol’ko Bog da ja.<br />

Cvety, da staraja sosna,<br />

Da ty, mechta moja!<br />

14


Liedteksten<br />

Christus is verrezen<br />

Tekst: Dmitri Sergejevitsj Merezjkovski<br />

(1865 - 1941)<br />

‘Christus is verrezen’, zingt men in de kerken,<br />

maar ik ben droevig. In de wereld worden<br />

zoveel bloed en tranen vergoten, dat deze<br />

hymne voor het altaar haast aanstootgevend<br />

klinkt. Was Hij nu maar onder ons om te<br />

zien hoe de broeder zijn broeder haat, hoe<br />

onteerd de mens is, dan zou Hij bij het horen<br />

van die hymne bittere tranen wenen…<br />

Khristos voskres<br />

pojut vo khrame;<br />

No grustno mne...<br />

dusha molchit.<br />

Mir polon krov’ju i slezami,<br />

I `etot gimn pred altarjami<br />

Tak oskorbitel’no zvuchit.<br />

Kogda-b On byl mezh nas i videl,<br />

Chego dostig nash slavnyj vek,<br />

Kak brata brat voznenavidel,<br />

Kak opozoren chelovek,<br />

I jesli b zdes’,<br />

v blestjashchem khrame<br />

Khristos voskres<br />

On uslykhal,<br />

Kakimi b gor’kimi slezami,<br />

Pered tolpoj<br />

On, zarydal!<br />

Ach, ween niet, Paolo<br />

uit Francesca da Rimini<br />

Tekst: Modest Iljitsj Tsjajkovski<br />

Ach, ween niet, Paolo! Ook al zijn we hier<br />

gescheiden, ons aardse zwerven duurt niet<br />

lang. Als prijs voor onze kwellingen staat<br />

ons ginds de zaligheid te wachten, waar<br />

een onvergankelijke tempel voor de liefde<br />

staat! Daar zal ik in je armen zweven in de<br />

schitterende, hemelsblauwe ether en voor<br />

eeuwig de jouwe zijn.<br />

O, nye rïday, moy Paolo, nye nado…<br />

Pust’ ne dano nam znat’ lobzaniy,<br />

Puskay mï zdes’ razluchenï…<br />

Nedolog srok zemnïkh skitaniy,<br />

Mel’knut, kak mig, zemnïye snï!<br />

Ne plach’, tsenoy zemnïkh mucheniy<br />

Nas zhdyot s toboy blazhenstvo tam,<br />

Gde net teney, gde net lisheniy,<br />

Gde u lyubvi netlennïy khram!<br />

Tam, v vïsote, za gran’yu mira,<br />

V tvoikh ob’yatiyakh parya,<br />

V lazuri svetlovo efira<br />

Ya budu v vechnosti tvoya!<br />

15


Liedteksten<br />

Madeliefjes<br />

Tekst: Igor Vasil’jevitsj Lotarjov (1887 - 1941)<br />

Kijk hoeveel madeliefjes er hier en daar<br />

bloeien! Hun bloemblaadjes zijn als fijne<br />

vleugeltjes uit witte zijde, ze bevatten<br />

de kracht van de zomer, de bron van<br />

overvloedige vreugde. Aarde, bereid je voor<br />

en geef sap aan de stengels. Jonge meisjes,<br />

madeliefjes, ik hou van jullie…<br />

O, posmotri! kak mnogo margaritok –<br />

I tam, i tut...<br />

Oni cvetut; ikh mnogo; ikh izbytok;<br />

Oni cvetut.<br />

Ikh lepestki trjokhgrannye – kak kryl’ja,<br />

Kak belyj shjolk...<br />

V nikh leta moshch’! V nikh radost’ izobiliye!/<br />

V nikh sletlyy polk<br />

Gotov’, zemlja, cvetam iz ros napitok,<br />

Daj sok steblju...<br />

O, devushki! o, zvezdy margaritok!<br />

Ja vas ljublju...<br />

Ik wacht op jou<br />

Tekst: Maria Avgustovna Davidova (1863 - ?)<br />

Ik wacht op jou! De zon gaat onder en de<br />

nacht valt over de aarde. Gekweld door<br />

liefde, vol passie en ongeduld, lijd ik bij elke<br />

seconde die voorbij tikt: ik wacht op jou!<br />

Ja zhdu tebja! Zakat ugas,<br />

I nochi tjomnye pokrovy<br />

Spustit’sja na zemlju gotovy<br />

I sprjatat’ nas.<br />

Ja zhdu tebja! Dushistoj mgloj<br />

Noch’ napoila mir usnuvshij,<br />

I razluchilsja den’ minuvshij<br />

Na vek s zemlej.<br />

Ja zhdu tebja! Terzajas’ i ljubja,<br />

Schitaju kazhdyja mgnoven’ja,<br />

Polna toski i neterpen’ja.<br />

Ja zhdu tebja!<br />

Zing niet voor mij, mijn schoonheid<br />

Tekst: Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin (1799 - 1837)<br />

Zing niet voor mij, mijn schoonheid, je<br />

droeve <strong>liederen</strong> uit Georgië; ze herinneren<br />

mij aan dat andere leven, ver weg. Helaas,<br />

ze herinneren mij aan een arm meisje in de<br />

maanverlichte nachten op de steppen, ver<br />

weg! Die mooie verschijning vergeet ik als jij<br />

voor me staat, maar zodra je zingt, zie ik het<br />

beeld weer opduiken.<br />

Ne poj, krasavica, pri mne<br />

Ty pesen Gruzii pechal’noj;<br />

Napominajut mne one<br />

Druguju zhizn’ i bereg dal’nij.<br />

Uvy, napominajut mne<br />

Tvoi zhestokije napevy<br />

I step’, i noch’, i pri lune<br />

Cherty dalekoj, bednoj devy!<br />

Ja prizrak milyj, rokovoj,<br />

Tebja uvidev, zabyvaju;<br />

No ty pojosh’, i predo mnoj<br />

Jego ja vnov’ voobrazhaju.<br />

16


Liedteksten<br />

Ne poj, krasavica, pri mne<br />

Ty pesen Gruzii pechal’noj;<br />

Napominajut mne one<br />

Druguju zhizn’ i bereg dal’nij.<br />

Lenteregens<br />

Tekst: Fjodor Ivanovitsj Tjoetsjev (1803 - 1873)<br />

Op de velden ligt nog sneeuw, maar de<br />

stortbuien kondigen overal op aarde vol<br />

vreugde het voorjaar aan: ‘De lente komt, wij<br />

zijn de voorboden van de lente!’ De rustige,<br />

warme dagen van mei volgen vrolijk in de<br />

voetsporen van de lente.<br />

Jeshchjo v poljakh belejet sneg,<br />

A vody uzh vesnoj shumjat --<br />

Begut i budjat sonnyj breg,<br />

Begut, i bleshchut, i glasjat...<br />

Oni glasjat vo vse koncy:<br />

‘Vesna idjot, vesna idjot!<br />

My molodoj vesny goncy,<br />

Ona nas vyslala vperjod.<br />

Vesna idjot, vesna idjot,<br />

I tikhikh, tjoplykh majskikh dnej<br />

Rumjanyj, svetlyj khorovod<br />

Tolpitsja veselo za nej!...’<br />

Met dank aan De Munt, Brussel, voor de<br />

vertalingen.<br />

17


Biografieën<br />

Componisten<br />

uit tot de meest gespeelde<br />

Russische componist. Zijn<br />

zes symfonieën, symfonische<br />

gedichten, concerten, opera’s<br />

en balletten behoren alle<br />

tot het gekende repertoire.<br />

Ook zijn kamermuziek en<br />

<strong>liederen</strong> sieren regelmatig de<br />

programma’s.<br />

hij zich al gauw ontpopte<br />

tot een geliefkoosde gast<br />

in de talrijke artistieke en<br />

literaire salons van de Franse<br />

hoofdstad. Hij groeide uit<br />

tot een van de belangrijkste<br />

pianisten en componisten<br />

en verkeerde doorlopend in<br />

adellijke kringen. Hij verfijnde<br />

vormen als de mazurka,<br />

polonaise en nocturne en hij<br />

voegde het zijne toe aan de<br />

19e-eeuwse pianotechniek.<br />

De Russische componist<br />

Pjotr Tsjaikovski (1840 -<br />

1893) studeerde aan het<br />

Conservatorium van St.<br />

Petersburg en werkte<br />

als docent aan het<br />

Conservatorium van Moskou.<br />

Vanaf 1877 werd Tsjaikovski<br />

financieel gesteund door de<br />

rijke weduwe Nadezjda von<br />

Meck. Hoewel ze er een zeer<br />

vertrouwelijke briefwisseling<br />

op na hielden, heeft<br />

Tsjaikovski haar nooit willen<br />

ontmoeten. Tsjaikovski reisde<br />

veel en liet zich in zijn werk<br />

ook beïnvloeden door veel<br />

westerse muziek. Wat hem op<br />

het verwijt van onder anderen<br />

de collega’s van het Machtige<br />

Hoopje kwam te staan dat<br />

hij te westers zou schrijven.<br />

Ondertussen groeide hij wel<br />

18<br />

De van oorsprong Poolse<br />

componist Frédéric Chopin<br />

(1810 - 1849), kind van<br />

een Franse vader en een<br />

Poolse moeder, stond in zijn<br />

vaderland al snel bekend als<br />

een muzikaal genie. In 1830<br />

brak echter in grote delen van<br />

Polen de Novemberopstand<br />

uit als reactie op het<br />

autoritaire en repressieve<br />

bewind van tsaar Nicolaas I.<br />

Chopin ontvluchtte dit<br />

oorlogsgeweld en vestigde<br />

zich na een korte tussenstop<br />

in Wenen in Parijs waar<br />

Nikolaj Rimski-Korsakov<br />

(1844 - 1908) voegde zich<br />

als twaalfjarig jongetje bij<br />

het zeekadettenkorps. In<br />

1861 leerde hij componist<br />

Mili Balakirev kennen, die<br />

hem overhaalde om een<br />

muziekstudie te volgen.<br />

Daar gaf Rimski-Korsakov<br />

gehoor aan en in 1871 was<br />

hij hoogleraar compositie en<br />

orkestratie. Hij was tevens


Biografieën<br />

lid van het Machtige Hoopje,<br />

een gezelschap van vijf<br />

componisten (andere leden<br />

waren Balakirev, Borodin,<br />

Cui en Moessorgski)<br />

die zich inzetten voor<br />

Russische (volks)muziek.<br />

Ondanks zijn populariteit<br />

als operacomponist was<br />

Rimski-Korsakov bovenal<br />

een symfonicus. Daarnaast<br />

publiceerde hij ook<br />

muziekpedagogische en<br />

‐theoretische werken.<br />

afleverde waarin deze zaken<br />

tot uiting kwamen. Ook had<br />

hij een orgelschool die snel<br />

uitgroeide tot een heus<br />

conservatorium waar Janáček<br />

compositie doceerde. Na<br />

de uitvoering van zijn opera<br />

Jenůfa in 1915 in Praag kreeg<br />

hij internationale bekendheid<br />

en groeide Janáček uit tot<br />

een van de belangrijkste<br />

componisten van zijn land.<br />

Grote Vaderlandse Oorlog<br />

tegen Duitsland werkte<br />

hij mee aan de bouw van<br />

een fabriek voor zware<br />

luchtbommen, waarvoor hij<br />

de Orde van de Rode Banier<br />

ontving. Na de bevrijding<br />

van de Donbas werd hij<br />

naar Donetsk gestuurd<br />

om het Centraal Bureau<br />

voor Mijnbouwaparatuur<br />

te leiden en verder carrière<br />

maakte. Ook werd hij in<br />

1945 toegelaten tot de Unie<br />

van Componisten van de<br />

USSR. Voor zijn werk als<br />

wetenschapper kreeg hij 14<br />

overheidsonderscheidingen<br />

en werd in 1978 geëerd als<br />

wetenschapper door de<br />

Oekraïense SSR.<br />

Leoš Janáček (1854 - 1928)<br />

is internationaal beschouwd<br />

een laatbloeier. Lange<br />

tijd was hij slechts een<br />

plaatselijke grootheid in Brno<br />

die de regionale volksmuziek<br />

bestudeerde, een gedegen<br />

studie maakte van de<br />

klankrijkdom en inflecties<br />

van de Tsjechische taal en<br />

af en toe een compositie<br />

Mykhaylo Zherbin (1911 –<br />

2004) werd geboren in St.<br />

Petersburg in een adellijke<br />

familie. Na de voltooiing van<br />

zijn pianostudie werkte hij<br />

als ingenieur en constructeur<br />

bij het Civiele Ingenieurs<br />

Instituut in Leningrad.<br />

Daar vervolgde hij ook zijn<br />

muziekstudie en hij studeerde<br />

in 1940-1941 compositie<br />

aan het Conservatorium<br />

van Leningrad. Tijdens de<br />

Heorhiy Mayboroda (1913 –<br />

1992) was een Oekraïens<br />

componist. Hij studeerde<br />

aan het Muziekinstituut<br />

19


Biografieën<br />

Glière in Kyiv, waar hij in<br />

1941 afstudeerde en les gaf<br />

van 1952 tot 1958. Van 1967<br />

tot 1968 was hij hoofd van<br />

de Componistenbond van<br />

Oekraïne. Hij componeerde<br />

meerdere opera’s op<br />

Oekraïense libretto’s, die<br />

alle werden uitgevoerd in<br />

het opera-huis van Kyiv. Hij<br />

schreef ook toneelmuziek,<br />

drie symfonieën, twee<br />

pianoconcerten en een<br />

vioolconcert, naast talrijke<br />

<strong>liederen</strong> en romances.<br />

In 1963 kreeg hij van de<br />

Oekraïense SSR een nationale<br />

onderscheiding voor zijn<br />

muzikale oeuvre.<br />

westers-Russische stijl van<br />

componeren tot ver in de<br />

20e eeuw bracht. Hij ontving<br />

op het Conservatorium van<br />

Moskou een gouden medaille<br />

voor zijn opera Aleko.<br />

Door de slechte ontvangst<br />

van zijn Eerste symfonie<br />

raakte Rachmaninov in<br />

een diepe depressie. Na de<br />

Revolutie van 1917 verliet<br />

Rachmaninov zijn vaderland<br />

om zich te vestigen in de<br />

Verenigde Staten. Door zijn<br />

drukke pianocarrière en<br />

heimwee naar zijn thuisland<br />

componeerde hij niet veel<br />

meer.<br />

aan het Conservatorium<br />

van Leipzig. Hij vestigde<br />

zich in Berlijn en gaf als<br />

pianist concerten in heel<br />

Europa. Tijdens de Eerste<br />

Wereldoorlog vluchtte hij<br />

terug naar Rusland en na<br />

1918 verhuisde hij naar<br />

Wenen. In 1925 werd hij<br />

Oostenrijks staatsburger. Hij<br />

componeerde uitsluitend in<br />

de laatromantische stijl van<br />

de 19e eeuw.<br />

Sergej Rachmaninov (1873 -<br />

1943) geldt als de laatste<br />

vertegenwoordiger van de<br />

laatromantische Russische<br />

pianistiek en als de laatste<br />

componist die de romantische<br />

20<br />

Sergei Bortkiewicz (1877 –<br />

1952) was een Oekraïens<br />

componist en pianist van<br />

Poolse afkomst. Hij studeerde<br />

muziektheorie aan het<br />

Conservatorium van Sint-<br />

Petersburg en vanaf 1900<br />

De Pools-Joodse pianist<br />

en componist Władysław<br />

Szpilman (1911 – 2000)<br />

studeerde in de jaren 30<br />

aan het Conservatorium van<br />

Warschau en de Berlijnse<br />

kunstacademie. In Warschau<br />

werkte hij vervolgens als<br />

pianist bij de Poolse radio.<br />

In 1939 werd hij samen met<br />

zijn familie gedwongen om<br />

in het getto van Warschau


Biografieën<br />

te gaan wonen. Hij wist aan<br />

de deportatie te ontsnappen,<br />

maar verloor al zijn familieleden<br />

in het kamp Treblinka.<br />

Na de Tweede Wereldoorlog<br />

keerde hij terug bij de Poolse<br />

radio en was daar tussen<br />

1945 en 1963 directeur van<br />

de afdeling muziek. Over<br />

zijn ervaringen in de oorlog<br />

schreef hij het boek De dood<br />

van een stad, dat in eerste<br />

instantie verboden werd door<br />

de communistische overheid.<br />

In 1998 bracht zijn zoon het<br />

boek alsnog uit bij een Duitse<br />

uitgever en werd het een<br />

bestseller. Na zijn dood is zijn<br />

verhaal verfilmd door Roman<br />

Polanski; zijn film The pianist<br />

won drie Oscars.<br />

21


Biografieën<br />

Uitvoerenden<br />

<strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong><br />

Sopraan<br />

De Russische sopraan <strong>Olga</strong><br />

<strong>Peretyatko</strong> (1980) begon<br />

haar muzikale loopbaan<br />

bij het kinderkoor van het<br />

Mariinskitheater. Vervolgens<br />

studeerde ze aan de<br />

Hochschule für Musik Hanns<br />

Eisler in Berlijn.<br />

Haar succes op Plácido<br />

Domingo’s prestigieuze<br />

Operalia – The World Opera<br />

Competition lanceerde<br />

haar internationale carrière.<br />

Dit betekende de start<br />

voor engagementen bij<br />

vooraanstaande operahuizen<br />

als de Deutsche Oper en<br />

de Staatsoper in Berlijn, het<br />

Opernhaus Zürich, de Opéra<br />

de Lausanne, het Teatro alla<br />

Scala in Milaan, het Teatro<br />

Real in Madrid, de Nationale<br />

Opera & Ballet in Amsterdam,<br />

het Bolsjojtheater in Moskou,<br />

het Mariinskitheater in Sint-<br />

Petersburg, de Metropolitan<br />

Opera in New York en<br />

de festivals van Aix-en-<br />

Provence, Baden-Baden,<br />

Pesaro en Orange. Het grote<br />

repertoire van <strong>Peretyatko</strong><br />

omvat opera’s van Händel<br />

en Mozart tot Wagner<br />

en Strauss. Dit seizoen<br />

maakte <strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong><br />

haar roldebuut als Elettra<br />

(Idomeneo, Mozart) in een<br />

productie van David McVicar<br />

en onder de muzikale leiding<br />

van Simon Rattle in de<br />

Staatsoper Berlin, nadat ze er<br />

eerder ook al Liù (Turandot,<br />

Puccini) vertolkte. Andere<br />

recente roldebuten zijn de<br />

titelrol in Lucrezia Borgia<br />

(Donizetti) in het Teatro<br />

Comunale di Bologna en<br />

Marguerite (Faust, Gounod)<br />

in de Staatsoper Hamburg.<br />

Ze heeft een uitgebreide<br />

discografie met als recente<br />

cd’s Mozart+ en The<br />

Secret Fauré, beide met<br />

het Sinfonieorchester Basel<br />

onder leiding van Ivor Bolton,<br />

en Russian Light, met aria’s<br />

van Glinka tot Sjostakovitsj.<br />

In 2021 bracht ze Songs<br />

for Maya uit, haar nieuwste<br />

soloalbum, opgedragen<br />

aan haar oudste dochter. In<br />

2014 werd <strong>Olga</strong> <strong>Peretyatko</strong><br />

bekroond met de Premio<br />

Franco Abbiati van de<br />

Italiaanse vakpers.<br />

22


Biografieën<br />

23


Biografieën<br />

<strong>Matthias</strong> <strong>Samuil</strong><br />

Piano<br />

De Duitse pianist <strong>Matthias</strong><br />

<strong>Samuil</strong> (1979) studeerde<br />

aan de Hochschule für<br />

Musik Hanns Eisler van zijn<br />

geboortestad Berlijn bij<br />

Annerose Schmidt en Hella<br />

Walter-Arndt, en volgde<br />

masterclasses bij Murray<br />

Perahia, Leon Fleisher,<br />

Brigitte Engerer en Graham<br />

Johnson. Hij zette zijn<br />

studies liedbegeleiding<br />

en kamermuziek voort bij<br />

Wolfram Rieger, Walter<br />

Olbertz en Semion Skigin.<br />

<strong>Samuil</strong> was laureaat van<br />

diverse internationale<br />

wedstrijden en won onder<br />

meer de Eerste Prijs voor<br />

Liedbegeleiding op het<br />

Brusselse Triomphe de<br />

l’art-concours in 2016.<br />

Hij begeleidde zangers<br />

als Dmytro Popov, Anna<br />

<strong>Samuil</strong>, Lena Belkina,<br />

Elena Maximova, Marina<br />

Prudenskaya en Roman<br />

Trekel. Als concertpianist<br />

stond hij inmiddels op<br />

vele prestigieuze podia en<br />

trad hij onder andere op in<br />

Dresden, Keulen, Hamburg,<br />

München, Parijs, Praag,<br />

Bratislava, Sint-Petersburg<br />

en Moskou. Hij was te gast<br />

op de festivals van Verbier,<br />

Aix-en-Provence, Sion,<br />

Baden-Baden, Dresden,<br />

Mecklenburg-Vorpommern,<br />

Verão Clássico in Lissabon,<br />

het kamermuziekfestival<br />

Intonations in Berlijn en het<br />

Jerusalem International<br />

Chamber Music Festival.<br />

Hij verleende ook zijn medewerking<br />

aan diverse radioen<br />

televisie-uitzendingen,<br />

aan cd-albums en streamingprojecten.<br />

<strong>Matthias</strong> <strong>Samuil</strong><br />

doceert sinds 2006 aan de<br />

Hochschule für Musik Hanns<br />

Eisler en sinds 2021 aan de<br />

Hochschule für Musik und<br />

Theater Rostock. Daarnaast<br />

geeft hij ook masterclasses<br />

in lied- en operavertolking.<br />

24


Biografieën<br />

25


Biografieën<br />

Michal Karski<br />

Bas-bariton<br />

De Poolse bas-bariton<br />

Michal Karski (1996) werd<br />

geboren in Warschau.<br />

Hij begon zijn muzikale<br />

opleiding als gitarist en was<br />

acht jaar lang lid van het<br />

Warsaw Boys Choir. Zijn<br />

echte passie was zingen<br />

en in 2019 behaalde hij zijn<br />

bachelors zang & drama<br />

met onderscheiding aan de<br />

Warsaw University of Music.<br />

Michal maakte zijn operadebuut<br />

in 2018 bij de Warsaw<br />

Chamber Opera als Don<br />

Alfonso in Mozarts Così<br />

26<br />

fan tutte. Sindsdien trad hij<br />

in Nederland op als Frank<br />

(Die Fledermaus, Strauss),<br />

Achilla (Cleopatra e Cesare,<br />

Graun), Le baron (Cendrillon,<br />

Massenet), Poppenmaker<br />

(Briefkaart uit Marokko,<br />

Argento), Guglielmo (Così<br />

fan tutte, Mozart), Papageno<br />

(Die Zauberflöte, Mozart)<br />

en Colline (La bohème,<br />

Puccini) in het Theater<br />

Carré met de Nederlandse<br />

Reisoper. In de zomer van<br />

2022 won Karski de 2e<br />

prijs in de internationale<br />

zangwedstrijd Singing<br />

Without Borders in Polen<br />

en de 3e prijs in Concorso<br />

Lirico Internazionale<br />

Gaetano Donizetti in Italië.<br />

Onlangs studeerde hij af aan<br />

de Dutch National Opera<br />

Academy en is vanaf komend<br />

seizoen lid van de Opéra<br />

Studio van Opéra National<br />

du Rhin.<br />

Aarón Ormaza Vera<br />

Piano<br />

De Ecuadoraanse pianist<br />

Aarón Ormaza Vera<br />

studeerde hij aan het<br />

Conservatorio Sergei<br />

Rachmaninov in zijn<br />

thuisstad Guayaquil en<br />

behaalde zijn diploma in<br />

2016 aan de Universidad<br />

de Especialidades Espíritu<br />

Santo.<br />

Momentaal woont Vera in<br />

Nederland en studeert hij<br />

aan het Conservatorium van<br />

Amsterdam bij Frank van de<br />

Laar. Hier heeft hij intussen<br />

zowel solorecitals als


Biografieën<br />

concerten als kamermusicus<br />

gegeven. In 2022 nam hij deel<br />

aan The YPF European Piano<br />

Competition, waarin hij de<br />

prijs voor de beste uitvoering<br />

van een Nederlands werk<br />

heeft gewonnen voor zijn<br />

interpretatie van werken van<br />

Willem Pijper en Kees van<br />

Baaren. Daarnaast won hij<br />

nog verschillende andere<br />

prijzen, waaronder The<br />

International Lied Festival<br />

Zeist Award tijdens het<br />

LiedDuo Concours in 2022<br />

samen met sopraan Kris Ng.<br />

Hij studeerde ook pianoforte<br />

bij <strong>Olga</strong> Pashchenko en<br />

profiteerde hij van masterclasses<br />

bij Jeff Cohen, Kelvin<br />

Grout, Geoffrey Madge en<br />

Enrico Pace. Hij nam deel<br />

aan internationale festivals<br />

in de VS en Cuba en won<br />

prijzen op de belangrijkste<br />

concoursen van Ecuador.<br />

Ook trad hij op als soloist<br />

met het Youth Symphony<br />

Orchestra of Guayaquil en<br />

het Guayaquil Symphony<br />

Orchestra.<br />

27


Colofon<br />

Grote<br />

Zangers<br />

De serie Grote Zangers is een samenwerking<br />

tussen Muziekgebouw aan ’t IJ en Stichting<br />

Grote Zangers.<br />

Grote Zangers<br />

Zes concerten per seizoen in het<br />

Muziekgebouw voor de mondiale wereldtop.<br />

We zijn begonnen met de serie in 2010/2011.<br />

Jonge Grote Zangers<br />

In het voorprogramma treden zangers op uit<br />

ons educatietraject voor jong talent. Dat heet<br />

Jonge Grote Zangers. Wij organiseren voor<br />

jong talent ca. 25 concerten per jaar:<br />

• Voorprogramma. In het Muziekgebouw<br />

• Huisconcerten. In Amsterdamse huizen<br />

met vleugel en muziekkamer<br />

• Tuinconcerten. In Amsterdamse stadtuinen,<br />

vleugel staat onder een veranda<br />

• Picknickconcerten à la Glyndebourne.<br />

In fijne tuinen in de Stichtse Vecht<br />

• Operaconcert. Op Landgoed Berkenrode<br />

• Masterclasses. In het Concertgebouw<br />

Vrienden Grote Zangers<br />

Grote Zangers kent een actieve Vriendenclub.<br />

Vrienden wonen concerten en activiteiten<br />

van Jonge Grote Zangers bij. Er zijn borrels<br />

rondom Grote Zangers-concerten. Er is één<br />

keer per jaar een exclusief en bijzonder<br />

evenement.<br />

Partners<br />

Muziekgebouw aan ’t IJ; co-producent serie<br />

Grote Zangers<br />

Concertgebouw; masterclasses<br />

Landgoed Berkenrode<br />

Radio4<br />

Grote Zangers<br />

Theo van den Bogaard, artistiek directeur<br />

Bestuur:<br />

Wouter van Nispen tot Sevenaer, voorzitter<br />

Gjørild Kristiansen-Brenninkmeijer, secretaris<br />

Gerhard Opheikens, penningmeester<br />

Contact Stichting Grote Zangers<br />

Herengracht 458, 1017 CA Amsterdam<br />

e info@grotezangers.nl<br />

w www.grotezangers.nl<br />

Wilt u zo’n concert van een Jonge Grote Zanger<br />

bijwonen? Stuur dan een mail voor informatie<br />

over toegang naar vrienden@grotezangers.nl.<br />

Jonge Grote Zangers wordt ondersteund<br />

door het Muziekgebouw (voorprogramma),<br />

Vrienden van Grote Zangers, Prins Bernhard<br />

Cultuurfonds, AFK, e.a.<br />

28


Seizoen <strong>2023</strong>-2024<br />

Serie Grote Zangers<br />

Vocalisten die ertoe doen komen naar de Grote Zaal met bijzonder repertoire en<br />

prikkelende combinaties. Dit seizoen treden Magdalena Kožená, Carolyn Sampson, Mark<br />

Padmore en Simon Keenlyside voor het eerst op in de serie Grote Zangers. Christian<br />

Gerhaher en Thomas Oliemans keren terug met repertoire dat zelden live te horen is.<br />

vr 15 sep / 20.15 uur<br />

Franse nuance<br />

Magdalena Kožená + Ohad Ben-Ari<br />

za 2 dec / 20.15 uur<br />

Frans, Duits én Brits<br />

Simon Keenlyside + Malcolm Martineau<br />

do 18 jan / 20.15 uur<br />

Fauré, Tsjaikovski en Chopin<br />

Christian Gerhaher + Gerold Huber<br />

vr 8 mrt / 20.15 uur<br />

But I like to sing …<br />

Carolyn Sampson + Joseph Middleton<br />

do 25 apr / 20.15 uur<br />

Verborgen juwelen van Schubert en Schumann<br />

Mark Padmore + Till Fellner<br />

di 2 jul / 20.15 uur<br />

Een verbond tussen Brahms en Schumann<br />

Thomas Oliemans + Malcolm Martineau<br />

Bekijk het volledige nieuwe seizoen op muziekgebouw.nl.<br />

29


Verwacht<br />

Juni<br />

do 1 juni / 20.15 uur<br />

Isabella<br />

Wishful Singing, Herz<br />

Ensemble + Scordatura<br />

Ensemble<br />

vr 2 juni / 20.15 uur<br />

De grote Telemann<br />

Akademie für Alte Musik<br />

Berlin + Isabelle Faust<br />

za 3 juni / 20.15 uur<br />

Jazzy toetsenenergie<br />

Yeol Eum Son<br />

zo 4 juni / 11.00 uur /<br />

Kleine Zaal<br />

Pimp My Organ<br />

Ere Lievonen e.a.<br />

wo 7 + do 8 juni / 20.30 uur<br />

Ribingurumu no<br />

Metamorufuoshisu<br />

Toshiki Okada, Dai Fujikura,<br />

Klangforum Wien, chelfitsch<br />

ma 12 juni / 20.30 uur<br />

How To Live (After You Die)<br />

Lynette Wallworth<br />

di 13 juni / 18.00 uur / A Lab<br />

Auditory Reset 9<br />

Roland Dahinden<br />

do 15 juni / 20.30 uur<br />

Dark Skies<br />

Jamie Man, Blixa Bargeld,<br />

ft. James McVinnie,<br />

Asko|Schönberg, Slagwerk<br />

Den Haag<br />

zo 18 juni / 20.30 uur<br />

To Feel A Thing: A Ritual for<br />

Emergence<br />

adrienne maree brown, Troy<br />

Anthony, The Fire Ensemble<br />

di 20 juni / 20.30 uur<br />

Call for the Company<br />

Raven Chacon, The<br />

Monochrome Project<br />

Mis geen enkel concert!<br />

Blijf op de hoogte en schrijf<br />

je in voor onze nieuwsbrief<br />

SoundLAB Workshop<br />

Maak je eigen muziek met de<br />

wonderlijkste instrumenten.<br />

Voor kinderen (7+) met<br />

volwassenen. Elke zondag,<br />

13.00 uur in de Atriumzaal.<br />

Kaartjes via muziekgebouw.nl/<br />

soundlab.<br />

WannaSwing<br />

Op de kade voor het<br />

Muziekgebouw staat de<br />

interactieve muziekinstallatie<br />

WannaSwing van theatermaakster<br />

Caecilia Thunissen<br />

en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />

schommels sturen composities<br />

aan van hedendaagse<br />

componisten als Joey Roukens,<br />

Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />

Zie voor meer informatie<br />

muziekgebouw.nl/wannaswing<br />

Huil van de Wolff<br />

Elke 22e van de maand<br />

klinkt om 20.00 uur het<br />

geluidsmonument Huil van<br />

de Wolff van Martijn Padding<br />

ter herinnering aan oprichter<br />

van het Muziekgebouw<br />

Jan Wolff (1941 - 2012).<br />

muziekgebouw. nl/<br />

huilvandewolff<br />

za 10 jun / 20.30 uur<br />

+ zo 11 jun / 15.00 uur<br />

The Bacchae<br />

Elli Papakonstantinou, Ariah<br />

Lester, ODC Ensemble<br />

Geheimtips<br />

Bijzondere concerten<br />

die je niet mag missen.<br />

muziekgebouw.nl/geheimtips<br />

30


Foto: Erik van Gurp<br />

4’33 grand café<br />

Kom voor of na het concert eten<br />

in 4’33 Grand café. Reserveren:<br />

020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />

Bij de prijs inbegrepen<br />

Reserveringskosten zijn bij de<br />

kaartprijs inbegrepen.<br />

Ook een drankje, tenzij anders<br />

vermeld op je concertkaartje.<br />

Rondom het concert<br />

- Na aanvang van het concert heb je<br />

geen toegang meer tot de zaal.<br />

- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />

aanvang van het concert.<br />

- Het maken van beeld- of<br />

geluidsopnamen in de zaal alleen<br />

met schriftelijke toestemming.<br />

- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />

zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />

Steun het Muziekgebouw<br />

Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />

ten dele onze kosten. Word vriend<br />

of doneer: met jouw extra steun<br />

kunnen we concerten op het<br />

hoogste niveau blijven organiseren.<br />

Meer informatie:<br />

muziekgebouw.nl/steunons<br />

Op de hoogte blijven?<br />

Blijf op de hoogte van nieuw<br />

geboekte concerten of ander<br />

nieuws. Volg ons via onze<br />

e-nieuwsbrief (aanmelden op<br />

muziekgebouw.nl/nieuwsbrief),<br />

Facebook, Twitter of Instagram.<br />

Dank!<br />

Wij kunnen niet zonder de steun van<br />

onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />

van het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />

daarvoor zeer erkentelijk.<br />

Druk binnenwerk<br />

druk & printservice<br />

<strong>31</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!