jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
1.2. Maperteeus te Beervelde
De gemeente Beervelde werd in 1977 bij Lochristi gevoegd. Bij het ontstaan
van de gemeente Beervelde in 1921 lag het grondgebied op de gemeenten
Destelbergen, Laarne, Kalken en Heusden. Toen de parochie Beervelde
ontstond in 1809 was het nog ingewikkelder. Toen behoorden zelfs nog delen
tot Wetteren. In verband met de bestaande Reynaertinterpretatie is alleen het
deel Destelbergen van belang, dat ongeveer veertig procent van Beervelde uitmaakt.
Dit Destelbergense deel van Beervelde behoorde in de middeleeuwen
zowel kerkelijk als burgerlijk tot de parochie en heerlijkheid van Destelbergen
onder het bestuur van de Gentse Sint-Pietersabdij. Het was te Destelbergen-
Beervelde (thans Lochristi-Beervelde) dat volgens onder anderen Jozef de Wilde
Reynaert zijn burcht had en een deel van het Reynaertepos zich afspeelde.
Bruun, Tibeert en Grimbeert gingen volgens de oude tekst Reynaert opzoeken
in zijn burcht en de schrijver meldt ons daarbij: ‘Reynaerd hadde so menich
huus, / Maer die casteel Manpertus / Dat was die beste van sinen borghen’. 9
De geliefkoosde verblijfplaats van Reynaert was dus Manpertus/Maupertuus.
Het bestaan van een concrete plaatsnaam ‘Maupertuus’ te Destelbergen was
reeds opgemerkt door de Gentse stadsarchivaris Napoleon de Pauw in 1881-
1882. 10 Het gaat om een akte van 19 maart 1348 van de Gentse victorinnenabdij
Ten Briele, die toen bewaard werd in het stadsarchief en nu berust in het Rijksarchief
te Gent. 11 Napoleon de Pauw meende ‘Mapertuus’ te herkennen hoewel er
eigenlijk Maperteeus/Maperteus stond. Wij weten nu dat het in latere teksten
op uiteenlopende wijzen geschreven werd, maar de toon was al volop gezet.
Men meende daarin een vervorming te zien van de naam van Reynaerts burcht.
Isidoor Teirlinck publiceerde de akte van 1348 integraal in zijn De Toponymie
van den Reinaert’. 12 Volgens deze oorkonde verkochten de kinderen van Simon
van Couderborg ten voordele van het klooster Ten Walle of Groenen Briel te
Gent een rente bezet op hun goed ‘Maperteeus’/’Maperteus’, groot 17 bunder,
te Destelbergen. Het verband met Beervelde werd toen nog niet gelegd, omdat
de tekst waarmee de Pauw voor de dag was gekomen over Destelbergen sprak
en meer concrete aanduidingen nog onbekend waren. Voor Isidoor Teirlinck
was Maperteeus een naar de Franse teksten verzonnen naam. Het voorkomen
van die plaatsnaam in Destelbergen was voor hem een bewijs van de populariteit
van het Reynaertverhaal. Volgens Isidoor Teirlinck was deze plaats
achteraf zo genoemd als herinnering aan het Reynaertverhaal. Teirlinck zocht
toen wel al naar een mogelijke plaats waar dit Maperteeus lag en meende ten
~ 74 ~