jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 327 ~
Tiecelijn 24
(een enigszins met de Carmina Burana vergelijkbare verzameling gedichten uit
de tiende/elfde eeuw) en de Disciplina clericalis van Petrus Alfonsi. Bevooroordeeld
als hij is, zou de recensent de Ysengrimus ook graag tot de bekende
middeleeuwse-Latijnse teksten rekenen. Dat is echter niet evident; volgens
Stella is zijn uitgave van de Ysengrimus namelijk de eerste publicatie die er in
het Italiaans aan het Gentse dierenepos wordt gewijd.
Op de voorkant van het boekje prijkt een foto van het Reynaertbeeld van
Anton Damen voor de Gentsepoort te Hulst. De vos met zijn pelgrimsstaf is
niet bepaald een voor de hand liggende afbeelding bij boek I van de Ysengrimus,
maar in tegenstelling tot de Roman de Renart en Van den vos Reynaerde
kent het Latijnse dierenepos geen rijke iconografische traditie. Er zijn geen
geïllustreerde handschriften, volksboeken of populariserende uitgaven met
afbeeldingen. Mij zijn alleen bekend de houtsneden van Désiré Acket in de
vertaling van Van Mierlo uit 1946 (zie de bijdrage van Willy Feliers in Tiecelijn,
14 (2001), p. 142-152).
Stella heeft ervoor gekozen om de tekst te laten verschijnen onder de naam van
Nivardo di Gand, de naam die telkens weer opduikt in publicaties over de Ysengrimus.
Het is echter allerminst een uitgemaakte zaak dat deze Nivard van Gent
ook werkelijk de auteur was; daarom heeft bijvoorbeeld Jill Mann, die in 1987
een uitstekende editie heeft gepubliceerd, de tekst niet van een auteursnaam
voorzien. In plaats van de gebruikelijke titel Ysengrimus heeft Stella gekozen voor
Le Avventure di Rinaldo e Isengrimo. Wellicht moet Reynaerts naam de aandacht
van het publiek trekken en acht Stella de wolf daar minder goed toe in staat.
In de inleiding komen allerlei zaken aan de orde als het dierenepos, volkstalige
dierenverhalen, de inhoud van de Ysengrimus, het gebruik van taal,
spreekwoorden en de geschiedenis van het onderzoek. In de literatuurlijst
worden de voornaamste edities en studies genoemd, maar bij de edizioni e
traduzioni ontbreekt de Nederlandse vertaling van Nieuwenhuis (1997); bij
de studi principali zou de studie van Van Mierlo uit 1943 niet misstaan.
Stella volgt de veel gebruikte indeling in boek I–VII, gebaseerd op de indeling
in zeven boeken, zoals die te vinden is in MS A (het oudste, volledige handschrift)
en B. Dit is sinds de editie van Voigt uit 1884 de gebruikelijke indeling.
Deze Italiaanse uitgave bevat echter alleen boek I, met als vervelend gevolg
dat het verhaal van de visvangst halverwege Isegrims mishandeling wordt
afgebroken. De lezer komt de afloop van dit avontuur dus niet te weten. Het
zou lezersvriendelijker zijn geweest om ook boek II, met de afloop van de
visvangstepisode en Isegrim landmeter, op te nemen.