jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 323 ~
Tiecelijn 24
Maerlant sympathiseert met de franciscanen kan volgens Van Oostrom wel
eens te maken hebben met het feit dat hij van de Utrechtse minderbroeders
de opdracht kreeg de vita van Franciscus van Assisi in de volkstaal te vertalen
(‘wiens brood men eet, diens woord men spreekt’, HR). Waren de cisterciënzers
volgens Van Maerlant niet berucht om hun sluwe handelspraktijken?
Geldt deze broodafhankelijkheid ook niet voor de cisterciënzer lekenbroeder
Willem van Boudelo? Zowel echter Van Daele als Malfliet maken een essentieel
onderscheid tussen de cisterciënzermonniken en de conversen.
Blockmans vraagt zich niet af waarom de regulieren niet negatief in de
Reynaert voorkomen. Het zou te ver voeren om de onderlinge verhoudingen
en na-ijver tussen de diverse kloosterorden in de dertiende eeuw in deze recensie
te behandelen.
Tot besluit
De conclusie van Blockmans over het publiek bevestigt het betoog van
Jozef Janssens dat het publiek van ridderromans, maar ook van Van den vos
Reynaerde, wel eens de welgestelde Vlaamse stadselite zou kunnen zijn. 14 Ook
Bouwman en Besamusca kwamen tot de slotsom dat het Gentse patriciaat
hoogstwaarschijnlijk de beoogde doelgroep van de Reynaert was. 15 De gevolgtrekking
van Blockmans dat alleen de seculiere geestelijkheid gehekeld wordt,
is een te snelle conclusie en zou nader onderzocht moeten worden. Voor de verstokte
Reynaertkenner is er niets nieuws te vinden, al zal Blockmans’ conclusie
dat we hier met de kritiek van een reguliere lekenbroeder op de wantoestanden
in de seculiere kerk van doen hebben menige wenkbrauw doen fronsen.
Dat Blockmans in deze nieuwste geschiedenis van de Nederlanden een uitgebreide
paragraaf aan de Reynaert wijdt, om daarmee het emancipatieproces
van de hogere burgerij in de dertiende eeuw te schetsen, is verrassend en verdient
zeker onze waardering. Lezers die de Reynaert niet kennen, worden door
Blockmans bij de hand genomen en zullen verbaasd zijn dat de Reynaert meer
is dan een aardig kinderverhaaltje. Dit is dan ook een van de verdiensten van
de bijdrage van Blockmans.
Met dank aan Jan de Putter, die mij wees op deze uitgave en Rik van Daele, die waardevolle
suggesties ter verbetering voorstelde.