jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
door Willem niet gespaard worden? Op weg naar het hof biecht Reynaert bij
Grimbeert zijn zonden op. Onder de misdaden die Reynaert tegen zijn mededieren
heeft begaan, is de misleiding van Isegrim. Isegrim is door Reynaert
onder valse voorwendselen naar het klooster Elmare gelokt om monnik te worden.
8 Hoe Reynaert Isegrim zo gek kreeg om in te treden staat niet vermeld in
Van den vos Reynaerde.
Het betreft hier een motief dat Willem ontleend heeft aan de Roman de Renart
en dat in meerdere branches en in meerdere werken voorkomt. 9 Als voorbeeld
hier een samenvatting van een van de verhalen waarnaar verwezen wordt in
Van den vos Reynaerde. In branche III is te lezen hoe Isegrim door toedoen van
Reynaert wil intreden in het klooster. Isegrim sterft bijna van de honger als hij
plotseling de geur van geroosterde paling gewaarwordt. De geur is afkomstig van
het kasteel van Reynaert, die gestolen palingen voor zijn gezin aan het roosteren
is. Isegrim smeekt om binnen te mogen komen en mee te eten, maar Reynaert
zegt hem dat het niet kan, omdat hij kanunniken van de orde van Tiron te gast
heeft. 10 Volgens de regel van Benedictus mogen zij met niet minder genoegen
nemen dan zachte kazen en palingen. Reynaert krijgt de uitgehongerde wolf
zover dat hij wil intreden in een klooster om op die manier zijn voortdurende
honger te stillen. Dan volgt de scène van de kruinschering met kokend water.
Het vastbinden van Isegrim aan het klokkentouw en het klooster Elmare komen
niet voor in branche III. Het luiden van de klok en de afranseling is ontleend aan
branche VIII. Hier luidt niet Isegrim, maar Reynaert de klokken. 11
Het motief van de intrede door de vraatzuchtige wolf in een klooster, gelokt
door rijke voorraadschuren, stoelt op een traditie want ook in de Ysengrimus
komt dit motief uitgebreid aan de orde. 12 De verhalen uit de Ysengrimus en de
Roman de Renart moeten bekend zijn geweest bij het publiek. Willem maakt
slechts toespelingen op het motief bekend uit de Ysengrimus en de Roman de
Renart. Stelt Willem, de cisterciënzer lekenbroeder, hier na-ijverig de rijkdom
van de benedictijnen aan de kaak?
Blockmans haalt Van Oostrom aan, die aantoont dat Jacob van Maerlant
in verschillende werken de corruptie, de ijdelheid, het materialisme en de onkunde
van de geestelijkheid hekelt. 13 Volgens Van Oostrom is het opmerkelijk
dat Jacob van Maerlant zich mild opstelt jegens de franciscanen. Blockmans
vermeldt niet dat Van Maerlant ook de regulieren niet spaart. Van Maerlant
veroordeelt de abdijen om hun uitpuilende voorraadschuren. De cisterciënzers
bekritiseert hij om hun sluwe handelspraktijken. De benedictijnen zouden
zich volgens Van Maerlant niet aan de regel van Benedictus houden. Dat Van
~ 322 ~