jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
waan van raszuiverheid af van de waanzin van rassenscheiding? Hoeveel vormen
van ideologisch terrorisme heeft de mens in zijn korte bestaan op aarde al
bedacht? 11 Hoe spiegelt de ene terreur zich in de andere? Ik kan aan het stellen
van die vragen niet weerstaan, terwijl ik dromerig langs mijn boekenkast struin
en halt houd bij de romans van Jan Siebelink.
Om allerlei redenen heb ik altijd een bijzonder zwak gehad voor Siebelinks
werk. Er is natuurlijk het feit dat Siebelink een prachtige vertaling heeft afgeleverd
van J.K. Huysmans’ klassieke decadente roman A Rebours (1884; vertaald
als Tegen de keer), in wiens spoor Oscar Wildes The Picture of Dorian Gray
(1890), zijn eigen romans en die van Geerten Meijsing te situeren vallen. Bovendien
evoceert hij in zijn werk de even onstuitbare als verderfelijke invloed
van een benepen religieus milieu. 12 Daardoor is zijn werk thematisch verwant
met dat van Maarten ’t Hart. Zijn laatste romans hebben vaak Den Haag en
omgeving als achtergrond en de frequente vermelding van vele straatnamen,
maakt zijn (later) werk ook verwant met de Haagse romans van Louis Marie
Anne Couperus en zelfs met Cyriel Buysses werk, al valt hier wel te nuanceren.
13 Ik kan romans als Knielen op een bed violen (2005), Suezkade (2008) en
Het lichaam van Clara (2010) niet lezen zonder daarbij telkens hevige verontwaardiging
en vernedering in mij te voelen opkomen. Zonder mijn vuisten te
ballen en sprakeloos te worden van onmacht.
Veel verhalen spelen in Velp of omgeving, met een kwekerij of tuinderij als
emotioneel hart, dat volgens de auteur het ambivalente symbool is van ‘het
verloren paradijs’. In de glazen kassen worden niet alleen bloemen en planten
geteeld, maar komen zwarte heren schimmige Bijbelcommentaren in beschimmelde
folianten aan een zwakke vaderfiguur slijten. Vaak met de ondergang
van de vader, het gezin, de bloemen – of plantenzaak tot gevolg. Dat is bijvoorbeeld
het geval in Knielen op een bed violen, dat een onverbiddelijke afrekening
is met de levendodende, levensonvriendelijke moraal van een geborneerde,
streng gereformeerde geloofsgemeenschap. Maar ook in de vroegere (autobiografische)
romans als De herfst zal schitterend zijn (1980) en En joeg de vossen
door het staande koren (1982) is dat niet minder het geval.
In En joeg de vossen door het staande koren tracht de jonge Winfred Hana in het
reine te komen met zijn geaardheid, zoals blijkt uit zijn verhouding tot/met de
homoseksuele Arthur, die overlijdt voor het verhaal eindigt, en zijn lievelingsleraar
Groen, die uiteindelijk de hand aan zichzelf slaat. Hoewel Winfred een
zwalpend bestaan leidt en wegens oneerlijk gedrag van school gegooid wordt,
tracht hij te redden wat te redden valt van vaders bloemisterij, in de wetenschap
~ 300 ~