jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 299 ~
Tiecelijn 24
van het ambivalente postapartheidklimaat, suggereert dat Lurie geraakt wordt
in het lichaamsdeel waarmee hij het sociale/raciale onrecht lijdzaam en goedkeurend
heeft aangezien. Als cyclopische verliezer ziet hij de sociale verhoudingen
veel juister dan hij ze als lid van de selecte machthebbers zien kón. Zo
wordt zijn onverbeterlijk galante/romantische gedrag, waar onder anderen een
jonge studente – die niet toevallig Melanie (zwartje) heet – het slachtoffer van
wordt, averechts gespiegeld in het feit dat zijn eigen dochter verkracht wordt
door zwarte lotgenoten.
Lurie beseft van meet af aan dat hij zich, met de oogluikende steun van het
(racistische) systeem, op het randje van het seksueel toelaatbare beweegt: ‘Not
rape, not quite that, but undesired nevertheless, undesired to the core. As
though she had decided to go slack, die within herself for the duration, like
a rabbit when the jaws of the fox close on its neck. So that everything to her
might be done, as it were, far away’ (p. 25). De vos valt de twijfelachtige eer te
beurt met een zieltogend, tot op het bot verziekt immoreel systeem te worden
geassocieerd. Lurie in de onfortuinlijke rol van de witte vos op wie de zwarte
jacht is geopend? Ja, in die weinig benijdenswaardige positie heeft hij zich nu
eenmaal gemanoeuvreerd. Zelfs de vossenmoer laat hem in haar versterkte
burcht niet meer toe: ‘But then, what should a predator expect when he intrudes
into the vixen’s nest, into the home of her cubs’ (p. 10)? De vos als indringer,
als verworpene, als randfiguur, als outcast. Het is een beeld waar even aan te
wennen valt, maar in Coetzee’s overrompelende roman is het onmiskenbaar
aanwezig. 10 Hoewel Lurie zich tegen het einde van de roman noodgedwongen
neerlegt bij de nieuwe wetten/meesters, moet hij verder met het besef dat zijn
dochter het kind zal baren van een verkrachter en de derde vrouw zal worden
van Petrus, Lucy’s oudere zwarte buur, die haar trouwt om haar tegen verdere
aanrandingen te beschermen. Een paradoxale, bijna incestueuze gedachte die
hem herinnert aan zijn eigen gedrag ten aanzien van jonge vrouwen die uiteindelijk
niet ouder waren dan Lucy zelf.
6
Holocaust en apartheid. Waarom roept de ene verschrikking de andere op?
Hoe gaat de ene gruwel over in de andere? Zijn de (Duitse) concentratiekampen
die in voormelde boeken worden opgeroepen een verbeterde/veredelde/
perverse versie van de (Engelse) Zuid-Afrikaanse kampen? Hoe ver staat de