jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 293 ~
Tiecelijn 24
als hij erin slaagt een aantal van die weerkaatste stukjes verhaal te herkennen.
Daar is enig geluk mee gemoeid, enig toeval, enige halsstarrigheid. Nauwelijks
bekomen van de lectuur van Krauss’ roman begin ik te grasduinen in Yann
Martels Beatrice and Virgil (2010), de onooglijke opvolger van Life of Pi (Man
Booker Prize 2002). Niet zozeer de titel houdt mijn aandacht vast – hoe vaak
zijn Vergilius en Dante niet opgevoerd als literaire tochtgenoten? 2 – als wel het
gegeven van een aankomend schrijver (Henry) die zichzelf een writer’s block
laat aanleunen omdat hij de Holocaust alleen ‘allegorisch’ wenst te evoceren in
wat hij een flip book noemt, wat naar zijn bescheiden mening nog niet eerder
is vertoond. Hij heeft wellicht een punt, maar tot schrijven komt hij niet. Wél
tot het beschrijven van zijn ontmoeting met een zonderlinge dierenopzetter
(ook Henry geheten) die een onwaarschijnlijke collectie opgezette beesten in
bewaring heeft en laboreert aan een dialoog tussen een brulaap (Virgil) en een
ezel (Beatrice).
Henry krijgt af en toe de dialoog van de oude winkelier toegeschoven en
neemt hem ongecensureerd in het verslag van zijn eigen schrijversonmacht
op. En zo komt, willens nillens, gaandeweg, met horten en stoten een allegorie
tot stand die hij zelf niet schrijven kan, maar die wel prangende vragen
oproept waar elke antisemiet een leven lang mee zou kunnen worstelen. Die
vragen sluiten het verhaal af, maar zijn onbetekenend zonder lectuur van het
broze verhaal waarop ze zijn geënt. Henry, de taxidermist, verbergt zich tussen
dode dieren omdat hij duistere schimmen wil bezweren. Als oorlogsmisdadiger
leidt hij een verborgen bestaan waaruit hij alleen op een metaforische
manier kan ontsnappen. Zijn verhakkelde verhaal ‘offers redemption without
remorse’ (p. 189). Verlossing zonder wroeging? Is zoiets denkbaar of leefbaar?
Henry, de schrijver, overweegt er de huiveringwekkende gevolgen van in de
laatste hoofdstukken van zijn ‘ongeschreven’ boek.
Hij is er ook getuige van hoe de oude man met uiterste behendigheid een
dode vos prepareert, de staart van binnenuit afsnijdt en de schedel verwijdert.
‘It was a fox’s head, but emptied and turned inside out. A snout, a mouth, eyes,
large ears, a neck – but all wrong, all inside out. (…) The ears, despite being the
largest features, were inexpressive. But the eyes, the eyelids rather, were closed,
while the mouth was open, as if in a scream. (…) A soul on fire, he thought. The
head suddenly became that of a being caught in its moment of greatest agony,
shuddering uncontrollably, beyond reason and beyond help. A feeling of horror
overcame Henry’ (p. 156). Is Henry, de jonge schrijver, de bevoorrechte getuige
van rituele handelingen, van chirurgische incisies die alleen therapeutisch be-