jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Artikel / Tiecelijn 24
VOSSenSpORen
Herinneringen aan dingen die niet overgaan
Yvan de Maesschalck
1
Volgens de Griekse dichter Archilochus is een schrijver een egel, die één
ding weet, of een vos, die vele dingen weet. Aan die enigszins cryptische wijsheid
herinnert Hans Gomperts in zijn essay De schok der herkenning (1959). 1
Tot mijn aangename verrassing tref ik dezelfde verwijzing aan in Great House
(2010) van de joodse schrijfster Nicole Krauss, die meteen laat zien dat haar
tweede roman, The History of Love (2005), allesbehalve een toevalstreffer was.
Great House verhaalt de complexe, meervoudige geschiedenis van een bureau
en van de schrijvers die met dat bureau verbonden zijn, onder meer de Chileense
dichter Daniel Varsky, die door de bloedhonden van Pinochet wordt doodgemarteld
(al wordt dit ondraaglijke feit veeleer gesuggereerd dan verteld). Er
sliert ook een verhaal doorheen over de schrijfster Lotte Berg, die uit het joodse
getto van Warschau wist te ontsnappen en ‘nu’ in Israël verblijft. Haar latere
partner Arthur, één van de ik-vertellers van deze intrigerende queesteroman,
komt erachter dat Lotte een pijnlijk geheim met/in zich draagt dat haar schrijverschap
aanstuurt. Terwijl hij de egels in zijn tuin gadeslaat, bedenkt hij: ‘in
my mind I made a note to myself, a note I might remember or not, to tell Lotte
that once upon a time you could find them everywhere in this country, those
lovely nocturnal animals whose large eyes belie their terrible eyesight. The fox
knows many things, but the hedgehog knows one big thing, as Archilochus
said, but what was it?’ (p. 107-108). Vos en egel vullen elkaar aan, maar raken
elkaar nooit: ze bewegen in een tergend traag tempo om elkaar heen. Als spiegelbeelden
die nooit helemaal samenvallen.
2
Op haar best functioneert literatuur als een spiegelpaleis, opgetrokken uit
woorden, zinnen, motieven die elkaars echo zijn. Voor de lezer is het altijd feest
~ 292 ~