jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 287 ~
Tiecelijn 24
Het punt nu is echter, dat terwijl de jager moet wachten tot het najaar om op
jacht te gaan, de vos als jager-zonder-jachtvergunning reeds maanden eerder is
begonnen. Dit maakt dan ook dat mét vossen het oogstbare overschot aan jachtwild
in het najaar best mogelijk reeds wat kleiner zal zijn dan zonder vossen.
Bovendien vrezen jagers dat de vos niet alleen aanspraak maakt op dit seizoensgebonden
surplus in de wildpopulaties, maar dat hij deze populaties in
die mate zou aantasten dat de prooisoort achteruitgaat of zelfs verdwijnt. Ook
in natuurbehoudkringen wordt hiervoor soms gevreesd, bijvoorbeeld als het
gaat om grondbroedende weidevogels zoals kieviet of grutto. Meerdere studies
hebben evenwel de vos vrijgepleit van de beschuldiging van grootste boosdoener
– de vos is in de regel slechts één van de vele factoren in het verhaal van
succes of achteruitgang van een prooisoort. De sleutelfactor voor het voortbestaan
dan wel het verdwijnen van een prooisoort ligt steevast in het al dan
niet voldoende voorhanden zijn van geschikt leefgebied voor die soort. Voor
zover daaraan voldaan is, kunnen predator- en prooisoort in de regel duurzaam
met elkaar blijven leven. Is daaraan niet of niet voldoende voldaan, dan is het
maar de vraag of het zinvol of mogelijk is een bedreigde soort van de (lokale)
verdwijning te redden door kunstgrepen te gaan toepassen zoals het verwijderen
van natuurlijke predators.
In deze discussie wordt vaak ook het argument aangevoerd dat de vos wel
moet bejaagd worden, aangezien hij in onze contreien zelf geen natuurlijke
vijanden zoals wolf, arend of beer meer heeft. Dit is echter een fundamenteel
verkeerde opvatting. Het klassieke beeld van de algemeen bekende voedselpiramide
is in dit verband zeer illustratief en ook juist: de roofdieren staan
aan de top van deze piramide, een top is een top, daar staat niks boven. Of
welk dier zou anders de wolf dienen kort te houden? (De weerwolf ?) In werkelijkheid
gaan roofdieren gewoon zelf hun aantallen op een niveau handhaven
dat overeenkomt met de draagkracht van hun leefgebied, in het bijzonder met
het voedselaanbod. Territoriale roofdieren zoals de vos gaan precies daartoe
een eigen leefgebied afbakenen en hardnekkig tegen soortgenoten verdedigen.
Voortplanting en overleving van jongen worden voortdurend teruggekoppeld
naar de bestaande toestand, zowel op het vlak van de reeds aanwezige dieren
als van het voedselaanbod.
Wel is het zo dat roofdiersoorten elkaar kunnen beïnvloeden via onderlinge
concurrentie, omdat ook zij dan de koek – het beschikbare prooiaanbod – onderling
dienen te verdelen. Het is echter weinig waarschijnlijk dat de Vlaamse
burger, hetzij als jager dan wel als kleinveehouder, eerder vrede zou nemen