jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
ander vossenbeleid nodig is. Of vraagt men werkelijk om de vos opnieuw uit
te roeien? De oplossing is echter zeer eenvoudig – mits men daartoe bereid
is – en bestaat uit het plaatsen van een degelijke omheining of een afsluitbaar
nachthok voor kippen. Een dergelijke omheining hoeft overigens geenszins
zogenaamde ‘Guantanamo-allures’ te hebben: vaak kunnen een paar deskundig
aangebrachte elektriciteitsdraadjes voor een snelle, goedkope en esthetisch
aanvaardbare oplossing zorgen.
Er zijn natuurlijk ook wel andere verklaringen waarom de roep tot bestrijding
van de vos telkens weer in de pers aan bod komt. Een gebrekkige of foutieve
kennis van de populatie-ecologie van de vos is ongetwijfeld vaak aan de orde bij
de goedmenende burger. Het is echter jammer, dat deze gebrekkige kennis en
foutieve conclusies steeds opnieuw actieve bijval krijgen van hen die de vos om
een andere reden niet goed gezind zijn.
Zo is de vos ontegensprekelijk een concurrent voor de jager. Beide maken
immers aanspraak op het zogenaamde ‘oogstbare overschot’ van sommige
jachtwildsoorten zoals hazen en fazanten. Dit overschot ontstaat jaarlijks in
de loop van het lente- en zomerhalfjaar als resultaat van de voorplanting van
dieren. Daarbij kent de ‘stand’ van een soort een schommelend verloop, met
een maximum op het einde van het voortplantingsseizoen en een minimum op
het einde van de winter. Het aantal dieren dat het verschil uitmaakt tussen dit
maximum en minimum, is precies de inzet van de concurrentie. Een eenvoudig
rekenvoorbeeld maakt dit meteen duidelijk. Zo produceert een koppeltje
merels (= 2) jaarlijks, in drie nesten, bijvoorbeeld tien jongen. Op het einde
van de zomer zijn er dan 2 + 10 = 12 merels. Tien koppels (= 20 merels) resulteren
dan in totaal in 120 merels. Bij gelijkblijvende stand over de jaren heen,
mogen of moeten er dus van de 120 (najaarsstand) elk jaar opnieuw 100 weg
of dood. Het merelbestand is immers al vele jaren min of meer gelijk, ondanks
de jaarlijkse voortplanting. Dit is het gevolg van bijvoorbeeld ziekte, honger of
roofdieren, waarbij de ene mogelijke doodsoorzaak niet onafhankelijk werkt
ten opzichte van de andere. Als meer exemplaren sterven door ziekte, zullen
de overblijvers immers meer voedsel ter beschikking hebben en neemt hongersterfte
af. Of ook: als een prooisoort talrijk aanwezig is, zal een predator
vooral deze soort bejagen; nemen de aantallen van de prooisoort af, dan zal de
predator zich gaandeweg meer naar andere prooisoorten richten, enzovoort.
Ook wanneer bijvoorbeeld de mens merels zou doden, zal er ‘niks aan de hand
zijn’ zolang het aantal gedode merels onder de 100 blijft – dat is precies het
‘oogstprincipe’ van de jacht.
~ 286 ~