jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
resultaat was meteen vrij spectaculair. Het areaal van de ziekte kromp zienderogen.
Op minder dan tien jaar tijd konden België en de buurlanden zich dan
ook officieel rabiësvrij verklaren.
Het wegvallen enerzijds van deze grootscheepse verdelging en anderzijds
van een voor de vossen zelf zeer dodelijke ziekte (met vooral in de jaren tachtig
periodiek massale sterfte), heeft klaarblijkelijk een trendbreuk teweeggebracht
in de populatiedynamiek van de vos. Net als in de ons omringende landen,
nam de aanwezigheid van de soort ook in Vlaanderen spectaculair toe, zowel
in dichtheid als in areaal. Ongetwijfeld speelde een algehele mentaliteitswijziging
van de mens op het vlak van natuurbescherming in het algemeen en
ten aanzien van roofdieren in het bijzonder hierbij een grote rol. Verdelging
en bejaging werden steeds strikter gereglementeerd, terwijl grote jachtvrije gebieden
(domeinbossen, …) als steunpunten fungeerden voor (onopgemerkte)
voortplanting. In het najaar, wanneer jonge dieren naar een eigen territorium
op zoek gaan, bood de veralgemeende maïscultuur een ideaal medium om veilig
grote afstanden te overbruggen.
De rekolonisatie van westelijk Vlaanderen verliep aanvankelijk, d.i. in de
tweede helft van de jaren tachtig, behoorlijk onopvallend. De aantallen waren
uiteraard nog klein, de dieren zelf nauwelijks zichtbaar en hun sporen
(onder andere de typische geurvlaggen) al meerdere mensengeneraties niet
meer bekend. Eens voet aan de grond gaat het evenwel bijzonder snel. De vos
heeft immers zowel een grote voortplantingscapaciteit (vrij grote nesten), als
een grote dispersie- of verspreidingscapaciteit. Het resultaat was dat begin de
jaren negentig als het ware ‘plots’ overal vossen werden opgemerkt. Het lijdt
geen twijfel dat de vos al zowat twee decennia in geheel Vlaanderen manifest
aanwezig is. Niet alleen is de dichtheid toegenomen in de gebieden waar de
soort nooit is weggeweest; de vos is er bovendien in geslaagd het ‘uniek gat’ in
zijn areaal binnen een korte tijdsspanne volledig te dichten.
Deze rekolonisatie van de vos in Vlaanderen kadert daarbij helemaal in een
internationaal vastgesteld fenomeen in heel West-Europa en is dus absoluut niet
het gevolg van ‘massale uitzettingen’ zoals zo vaak in de media wordt beweerd.
Dit gegeven is op zich een essentieel element ten aanzien van het omgaan met
de ‘problemen’ die de vos kan veroorzaken. Zo zal het voor iemand wiens kippen
gepakt worden, een groot verschil uitmaken wanneer hij weet dat dit ‘deel
uitmaakt van de natuur’ (zoals nat worden als het regent), dan wel overtuigd
is dat dit plaatsvindt doordat iemand anders de vossen heeft uitgezet en zij er
normaal niet zouden zijn (alsof iemand ergens een waterkanon bedient ...).
~ 278 ~