jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 277 ~
Tiecelijn 24
de Antwerpse Noorderkempen, de provincie Limburg en oostelijk Vlaams-
Brabant kon de soort daarentegen wel standhouden. De uitgestrekte Kempische
heidevlakten, later bovendien op grote schaal bebost met dennen in functie
van de mijnbouw (stuthout) en de grote Brabantse bosmassieven (Zoniën,
Meerdaal …) bleken voldoende ‘bufferruimte’ te bieden om steeds een minimum
aan vossen de dans te laten ontspringen.
Eens uitgeroeid evenwel, is het verhinderen van rekolonisatie niet zo moeilijk
in een landschap dat ‘overzichtelijk’ en daardoor goed controleerbaar is geworden.
Een dicht netwerk van fulltime jachtwachters had destijds bovendien volledig
de handen vrij inzake middelen of periode van verdelging. Inkomende
dieren werden in de regel binnen de kortste keren geliquideerd vooraleer ze
vaste voet aan de grond kregen. Alleen in enkele wat bosrijkere gebieden zoals
het Waasland en (mogelijk ook) de streek rond Brugge gelukte het hen soms
een tijdlang onder te duiken. Gedurende meer dan een eeuw is men er evenwel
in geslaagd de vos zo goed als weg te houden uit de westelijke helft van Vlaanderen.
Was de vos reeds een ongewenste gast wegens zijn ‘roofgedrag’, in de tweede
helft van de twintigste eeuw kwam daar de bedreiging bij van hondsdolheid of
rabiës, een virusziekte die ook voor de mens dodelijk is. In het begin van vorige
eeuw was hondsdolheid, overgedragen door honden, onder controle door het
systematisch inenten van honden met het vaccin ontwikkeld door Pasteur. In
1939 werd evenwel een nieuw rabiëstype, vooral verspreid door vossen, voor
het eerst vastgesteld in Polen. In de jaren zestig bereikte dit virus ook België.
(De eerste officiële vaststelling gebeurde in 1966.)
Een zo sterk mogelijke uitdunning van de vossenpopulatie was de vooropgestelde
techniek om het risico op een dodelijke ziekte voor de mens en op economische
verliezen (veestapel) te beperken of zo mogelijk zelfs onbestaand te
maken. Behalve een overheidspremie voor elke gedode vos, werd in de besmette
regio ten zuidoosten van Samber en Maas ook een schare beroepsverdelgers
het terrein opgestuurd om vossen systematisch te vergassen. Het bleek evenwel
dat deze uitdunnings-/uitroeiingstechniek niet het verwachte resultaat
opleverde. Klaarblijkelijk bleven er steeds net genoeg vossen over om de infectieketen
in stand te houden. Daarom werd in de jaren tachtig gaandeweg de
georganiseerde verdelging achterwege gelaten. Ondertussen werd koortsachtig
gezocht naar een nieuwe techniek: het immuniseren van de vossenpopulatie
via een oraal toedienbaar vaccin. In België werd deze vaccinatie grootschalig
gestart vanaf 1989. In onze buurlanden vond een analoge evolutie plaats. Het