jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
bewoning wordt vaak een rustig gebouw uitgekozen. Behalve voor het werpen
van de jongen, wordt slechts bij belangrijke verstoring (klopjacht, …), extreme
weersomstandigheden, of ook wel eens tijdens de paartijd gebruik gemaakt van
ondergrondse schuilplaatsen.
Ondergrondse burchten worden soms volledig door de vos zelf uitgegraven,
vaak echter maakt hij gebruik van een reeds bestaande burcht van wild konijn
of das. Konijnenburchten worden flink verruimd, zowel in gangdiameter als
in diepgang. Daarbij komen soms gigantische en opvallende stortbergen van
aarde of zand voor de holingangen te liggen. Binnen hun territorium hebben
vossen meerdere burchten. In de aanloop naar en tijdens de periode met jongen
worden zij af en toe wat bijgewerkt. Deze graafwerken blijven evenwel vaak
behoorlijk discreet en trekken minder de aandacht. Niet zelden kiezen vossen
als geboorteplaats voor de jongen ook wel kunstmatige schuilplaatsen: betonbuizen,
grote houtstapels, bouwvallige en verlaten gebouwen, …
De grootte van een territorium varieert van streek tot streek en hangt nauw
samen met het voedselaanbod en de schuilmogelijkheden. De kleinste territoria
worden in stedelijk milieu aangetroffen en beslaan soms minder dan een
halve vierkante kilometer. Op het Vlaamse platteland blijken de territoria een
oppervlakte te hebben van vier tot zes, of tot soms wel een tiental vierkante kilometer.
Binnen het territorium van een rekel leeft minstens één moertje, soms
nog een tweede of, uitzonderlijk, een derde. De sturende factoren voor deze
overgang tussen het leven per koppel dan wel in een kleine (familie)groep zijn
het lokale voedselaanbod en het aantal reeds aanwezige vossen – mede bepaald
door de mate van menselijke verstoring (in casu vooral jacht).
Per territorium brengt enkel het meest dominante moertje een nest jongen
groot. De andere wijfjes, veelal ‘tantes’ van de nieuwgeboren jongen, worden
of niet drachtig, of geven hun nest in een zeer vroeg stadium op. Zij assisteren
dan vaak bij het grootbrengen van het ‘dominante nest’ en brengen ook voedsel
aan. Dit laatste is in elk geval een onmisbare taak van de rekel. Deze vaderlijke
hulp – een fenomeen dat in de West-Europese zoogdierenwereld uitzonderlijk
is – blijkt voor de overleving van een vossennest gedurende de eerste weken van
groot belang.
In de zomermaanden blijven de jongen vaak nog een hele poos in elkaars
gezelschap; dikwijls raken jongen van naburige territoria dan met elkaar in
contact. Vanaf het najaar vervaagt de familieband en trekken nagenoeg alle
jonge mannetjes vele (tientallen) kilometers weg. Van de wijfjes blijft zowat de
helft in het ouderlijk territorium of in de onmiddellijke omgeving ervan – soms
~ 274 ~