jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 273 ~
Tiecelijn 24
voor: bossen en bosrijke landschappen, heide en duinen, moerassen en venen,
polders en landbouwlandschappen, parken en zelfs in steden wordt hij opgemerkt.
Vossen zijn uitgesproken voedselopportunisten, die niet alleen vlot van prooisoort
en jachttechniek kunnen wisselen al naar gelang van de omstandigheden
aangaande prooiaanbod wijzigen, maar tevens dierlijke voor plantaardige kost
kunnen ruilen. Ook aas en afval wordt geregeld gegeten.
Het hoofdbestanddeel van het voedsel bestaat doorgaans uit kleine zoogdieren
– vooral knaagdieren en wilde konijnen – maar ook het aandeel op de
grond levende vogels zoals eenden en hoenderachtigen kan aanzienlijk zijn.
Het roven van pluimvee door vossen is uiteraard berucht. Daarnaast worden
soms (tijdelijk) massaal ongewervelde dieren zoals regenwormen, sprinkhanen
en bosmestkevers gegeten, evenals allerlei valfruit (kersen, pruimen, …). Voor
zelfstandig wordende eerstejaarsvossen, die zich nog dienen te bekwamen in de
jachttechniek om snelle prooien te verschalken, betekenen beide voedselbronnen
steevast het basisoverlevingspakket tijdens de zomermaanden.
Vossen zijn territoriaal, wat betekent dat volwassen dieren een leefgebied
gaan zoeken dat ze verdedigen tegen soortgenoten. Het afbakenen van het
territorium gebeurt, behalve met een soort geblaf, vooral met allerlei geursignalen.
Uitwerpselen worden daartoe op opvallende plaatsen gedeponeerd
zoals op boomstronken, hoge graspollen, prooiresten, perceelscheidingen, …
Daarnaast geeft vooral de onzichtbare ‘pekel’ of urine een krachtig signaal. Die
wordt zowel door de rekel (mannetjesvos) als de moervos (wijfjesvos) ter hoogte
van allerlei strategische hoeken en kanten afgezet, vooral in de wintermaanden
bij het naderen van de voortplantingstijd. De typische vossengeur is dan ook,
voor wie deze kent, in het veld op vele plaatsen heel nadrukkelijk te ruiken.
Het hoogtepunt van de paar- of ranstijd valt in januari. Na een draagtijd van
50-52 dagen worden de jongen geboren vanaf zowat half maart tot ver in april.
Er is slechts één worp per jaar. De worpgrootte kan sterk variëren, van (twee)
drie tot negen (elf), maar bedraagt meestal vier of vijf. In Vlaanderen blijkt het
evenwel met een gemiddelde van zes (tijdelijk?) vrij hoog te liggen. Vanaf de
tweede helft van april tot zowat eind mei kunnen spelende jongen in de onmiddellijke
buurt van de burcht worden aangetroffen.
Binnen hun territorium hebben vossen meerdere min of meer vaste verblijfplaatsen.
Deze bevinden zich in principe bovengronds, meestal in dichte vegetatie
zoals bos, struweel of moerasvegetatie, maar evengoed in ruig grasland of
hoog landbouwgewas (koolzaad, granen, gele mosterd, …). Nabij menselijke