jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
mening goed, zei de patrijs tegen de vos, en hij vloog van hem weg’; ‘Zo lang je
de vos dient moet je zijn staart lichten en dragen’; ‘Die bij vossen woont moet de
vossenstaart kunnen strijken’; en ‘Loze vossen dragen loze staarten’ (de laatste
zijn interessante suggesties voor de ridders van de Orde van de Vossenstaart,
een gezelschap waartoe Amand de Vos nooit is toegetreden).
Een hertaling waarvan ook de man met de pet genieten kan
De belangrijkste Reynaertbijdrage van Amand de Vos, en het eigenlijke doel
van deze bijdrage, is en blijft zijn navertelling van het middeleeuwse verhaal. In
de archiefdoos zijn twee met de hand geschreven versies bewaard. Er bestaan
ook een gestencilde versie, Reinaert de vos in proza hertaald door A.T. de Vos
(zonder plaats, zonder datum, zonder uitgever, met op de cover een foto van
het Reynaertbeeld van A. Poels in het R. de Vidtspark in Sint-Niklaas), en
de reeds vermelde reeks knipsels uit De Cirkel (getekend: Am. de Vos). Deze
laatste versie met daarin de korte afleveringen is de enige die ‘openbaar’ gepubliceerd
is. Ze verscheen van 12 oktober 1972 tot en met 11 maart 1973. 7
In het inleidende artikel verklaart de auteur dat hij in de eerste plaats zoveel
mogelijk mensen kennis wil laten maken met het Reynaertverhaal. Hij wil het
‘voor onze jolige Wase jeugd’ opnieuw doen herleven. De Vos bespreekt de
oorsprong van het verhaal. ‘Madoc’ is een verloren gegane Keltische roman.
Waar het enigszins kan, kleurt hij opnieuw met flamingantische toetsen (het
Franstalige ‘ juffershondje’ Courtois, Grimbeert die de vos aanmaant om Diets
in plaats van Latijn te spreken). Zo citeert hij Cesar Gezelle, die in Streuveliaanse
traditie de Vlaamse volkseenheid beklemtoont: ‘Al was hij [Willem]
fijn, toch gevoelde hij zich één met zijn volk.’ Stijn Streuvels schreef in de verantwoording
van zijn Reinaert de Vos uit 1910 over de Reynaert als ‘het werk
waarin het vlaamsche volk vooral zijn eigen wezen en eigen aard in verkent’.
Daarom mocht het niet ‘ten ondomme en onnuttig opgeborgen blijven om er
enkele liefhebbers en geleerden te laten aan pootelen …’ Neen dus, denkt ook
De Vos, die Streuvels heeft gelezen.
De hertaling wordt opgesplitst in elf episodes. In De Cirkel, waar de publiciteitsadvertenties
het belangrijkst zijn en de tekst deels als ‘verleider’ wordt
gepubliceerd, zijn geen illustraties opgenomen. In de handgeschreven versies
wordt ieder deel ingeleid door vier verzen uit het Comburgse handschrift. In de
gestencilde versie vinden we elf illustraties van Quellijn en Jegher uit de Zuid-
~ 260 ~