jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 255 ~
Tiecelijn 24
had geen boodschap aan zijn bronnen, de Reynaertlezer van nu is natuurlijk
wel nieuwsgierig naar waar hij zijn bronnen vond en hoe hij ze bewerkte.
Ik blader met het oog op het begrijpen van de ‘schoolmeester’, encyclopedist
en cultuurverspreider verder door het pak en vind teksten over geneeskundige
planten (hoe plukken, drogen, bewaren en gebruiken?), ik vind spreuken en
gezegden over dieren als weerprofeten (‘Als de kraaien lange krassen, komen
er lange plassen’), met wetenswaardigheden over roken (‘Wil je van je tandpijn
verlost worden, begin dan te ‘sjieken’’) en zelfs Zeeuwse mosselen (‘Mosselen
moeten een sterke portie jodium bevatten’). Met enthousiasme spreekt hij over
‘onze Noordzeekust’, de flora en fauna, geput uit een zeenummer van het magazine
Zie uit 1966, en hij creëert een kleine strandencyclopedie waarin hij de
lof zingt van blauwmosselen, zeesterren, ‘wierige’ stenen, zeepokken, zeeslakjes
en zeeanemonen, pietermannen en zilvermeeuwen, zeekwallen, zeepieren
en wieren, strandgapers, helmgras en zandzegge, kruipwilg, duindistels, vlierstruiken
en het kleine baardmos.
Folklore, vooral dan de Wase, boeide hem uitermate. Hij vond informatie
over de wonderdokter Drieske Nijpers uit Sint-Gillis-Waas en het bezoek van
de kwakzalver Sequah aan Sint-Niklaas in artikels van André Vanderveken in
de Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas
(1959, deel 63, aflevering 1). Zijn informatie over de geschiedenis van de kerstboom
vond hij in De Goden der Germanen van J. de Vries uit 1944, De kerstboom.
Herkomst, geschiedenis en folklore van A.P. van Gilst uit 1971 en Het kerstfeest.
Ontstaan en verbreiding, Viering in de Middeleeuwen van J.J. Mak uit 1948. Andere
onderwerpen die de revue passeren zijn de vuurcultus (het Sint-Jansvuur
en de ‘ joelnachten’), de bronnencultus (onder andere over het Machutuswater
dat in Zwijndrecht (nabij Antwerpen) wordt gewijd tot lafenis en het wassen
van zieke mensen) en de boomcultus (bomen als levenssymbolen). Opgetekend
worden ook volkswijsheden (‘Die de vrijdag lacht zal de zondag wenen’), Wase
spotnamen (de ‘pottafeers’ of de ketellappers van Elversele, de ‘oliezekers’ van
Sint-Niklaas), kinderrijmpjes en kinderspelen (‘Wie kiest gij liever? De haan of
de vos? De vos? Dan zijt gij los. De haan? Dan zijt gij er aan!’), kapellen in Sint-
Niklaas, waarbij hij vooral plukte uit bijdragen uit de Annalen.
De Vos’ interesse in sagen en legenden mondde eigenlijk al vroeg uit in een
eerste publicatie: Sagen en legenden uit Sint-Niklaas, uitgegeven bij Boekdrukkerij
M. van Haver, Kalkstraat 38 Sint-Niklaas. De tekst verscheen in 1936 en
werd opgedragen aan ‘mijn zoontjes, Guido en Herman’. Zijn motieven zijn het
ontsluiten van volkssprookjes en sagen omdat ze een schat van ‘volkswijsheid,