jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 239 ~
Tiecelijn 24
zes gemaakt worden die de editeur opdringt aan de lezer. Natuurlijk loert dit
gevaar nog meer om de hoek bij een hertaling waarin ook nog woorden anders
geïnterpreteerd kunnen worden dan de auteur oorspronkelijk bedoeld heeft.
Maar door de brontekst er diplomatisch naast te plaatsen kan men de interpretaties
van de hertaler direct zelf controleren. De brontekst ontbreekt vaak
in kritische uitgaven waardoor men, om zeker te zijn, de brontekst toch nog
moet raadplegen. Een diplomatische tekst bevat bovendien minder elementen
die snel verouderen dan een kritische editie die ook nog eens voorzien moet
zijn van een uitgebreid filologische apparaat. De grote duurzaamheid van een
diplomatische tekst en de laagdrempelige leesbaarheid van de hertaling gaven
de doorslag bij mijn uiteindelijke keuze.
Toch bleef het uiteindelijke resultaat onbevredigend. De diplomatische tekst
bleef moeilijk toegankelijk voor leken en beginners. De hedendaagse interpunctie
ontbreekt bijvoorbeeld in de brontekst. Paul Wackers wees mij op de
recensie van Of Reynaert the fox, geschreven door Jill Mann in Reinardus volume
22. 80 Mann pleit voor een ‘best-text edition’: een tekst zo getrouw mogelijk
naar de bron met zo min mogelijk correcties, maar wel met hedendaagse
interpunctie en hoofdlettergebruik. De tekst wordt zo toegankelijker voor de
moderne lezer en, ook niet onbelangrijk, voor de ‘non-Dutch readers’ die toch
al moeite hebben met het Nederlands.
Over het ‘zo min mogelijk aanbrengen van emendaties’ schreef Mayke de Jong
behartigenswaardig in haar artikel ‘Mediëvistiek aan de grenzen’. 81 Kritische
edities maken, volgens haar, door het invoegen van emendaties onbedoeld de
dynamiek van de middeleeuwse schriftcultuur onzichtbaar. Met de verbeteringen
van bijvoorbeeld afwijkend Latijn verdwijnt de mogelijkheid om de ontwikkeling
van die taal in de middeleeuwen te onderzoeken. De zogenaamde
‘originele tekst’ was ‘in feite een constructie van de wetenschappelijke uitgever,
(…) die in geen enkel bestaand handschrift in die vorm voorkwam.’
Dit alles overwegende, noem het maar ‘voortschrijdend inzicht’, besloot ik de
diplomatische tekst om te zetten in een leestekst (‘best-text edition’) met parallel
de hertaling. De diplomatische tekst wordt tegelijkertijd met de presentatie
van mijn editie digitaal beschikbaar gesteld op de website van de Digitale
Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL).