jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Een moeder van een zwakbegaafd meisje bidt de goden haar bij zinnen
te brengen (sibi sensum infunderent: haar verstand in te gieten). Het
meisje komt niet zo lang daarna een jonge knappe boer tegen die zijn
ezelinnetje probeert te disciplineren (subigere). Op haar vraag wat hij
doet zegt hij: ‘Ik giet verstand in dit ezelinnetje.’ Het meisje zegt dan:
‘Breng ook mij bij zinnen, want dat wil mijn moeder graag.’ Dat doet
dan de boer. Het meisje vertelt haar moeder hoe ze tot verstand gekomen
is: ‘Een jonge man duwde een lange pezige pin met twee aan het
uiteinde hangende kogels in mijn schoot terwijl hij telkens weer naar
binnen en naar buiten ging. Dat onderging ik met plezier en ik merkte
plotseling dat in mijn geest verstand gegoten werd.’ Toen de moeder
dit hoorde, sprak zij tot haar dochter: ‘Mijn lieve dochter, je hebt geen
zin gekregen, maar wat je aan zin had, ben je kwijt! 55
~ 233 ~
Tiecelijn 24
De plastische beschrijving in de Latijnse tekst van Steinhöwel waarin beschreven
wordt hoe de jonge man het meisje verstand bijbracht, ontbreekt bij
Macho en bij Leeu.
Gheraert Leeu’s Esopus
De editie van Leeu die in 1485 verscheen, is een vertaling van de tweede herdruk
van Julien Macho’s Esope uit 1484. 56 Naast deze Franse bron gebruikte
Leeu bovendien een editie van Knoblochtzer die in Straatsburg verscheen rond
1481. Het betrof hier de Latijnse tekst van Steinhöwel. 57
De editie start met een titelpagina met daarop een grote houtsnede van de
gebochelde Esopus. Hij is omringd door een groot aantal afbeeldingen die verwijzen
naar de fabels. Leeu volgt hierin Macho. 58 Leeu’s editie plaatst boven de
houtsnede een wervende tekst: ‘Die hystorien ende fabulen van Esopus / Die
leerlijck wonderlijck ende zeer ghenoe[c]h / lijck zijn.’ 59 Het boek opent met
een proloog, waarin de lezer uitgelegd wordt dat het hier gaat om
een proper profitelijck boec van die substijlheyt der fabulen ende /
ghenoechlike hystorie ghemaeckt by eenen mensche die zeer substijl
van gheest / ende van sinnen was gheheyten Esopus int welcke alle
die menschen die dit boeck / sullen lesen. moghen leeren ende verstaen
by dese fabulen hem seluen wel te rege / rene. Want een yeghelijcke
hystorie ende fabule sijn sonderlinghe bewijs ende verstant /
wt gheeft ende sonderlinghe vrolijcheyt presenteert. 60