jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
of zij wel toe te schrijven zijn aan de auteurs, zijn niet door hem overgenomen.
Deze fabelverzameling met 205 houtsneden werd na het verschijnen in
1476-1477 verspreid door heel Europa in vele Latijnse en volkstalige nadrukken.
De tweetalige editie werd niet nogmaals op de persen gelegd. Wel kwamen
er afzonderlijk Latijnse en Duitse herdrukken uit in Augsburg en Basel.
In Straatsburg werden minstens veertien vertalingen in het Duits uitgegeven.
Volkstalige herdrukken volgden in Frankrijk, Spanje, de Nederlanden,
Engeland, Denemarken en in Bohemen in het Tsjechisch. 52
Julien Macho’s Esope
In 1480 verscheen in Lyon een Franse versie van Steinhöwels editie uit 1476-
1477. Hoewel de vertaler, de augustijner monnik Julien Macho, 53 op de titelpagina
laat weten dat dit boek uit het Latijn is vertaald, maakte hij gebruik
van Steinhöwels tweetalige vertaling. Dit blijkt als de vertaling met de editie
van Steinhöwel vergeleken wordt. Ook putte Macho uit andere bronnen. Een
aantal houtsneden uit de druk van Macho komt namelijk niet voor in de eerste
druk uit Ulm, maar in latere edities uit Augsburg.
De editie van Macho laat een aantal veranderingen zien ten opzichte van de
versie van Steinhöwel. Allereerst bevat Macho’s versie een titelpagina met een
grote houtsnede en de titel Esope. De titelpagina ontbreekt bij Steinhöwel. De
houtsnede, bij Steinhöwel op de versozijde van het eerste blad, komt bij Macho
op de rectozijde van het eerste blad. Steinhöwel presenteert het leven van
Esopus als één doorlopend verhaal. Hij volgt hierin Rimicius. De Franse druk
heeft hoofdstukken en voegt aan elk hoofdstuk een houtsnede, een hoofdstuktitel
en een nummering toe. In totaal bevat in de Franse druk het leven van
Esopus 28 hoofdstukken. De index van de moralistische motieven in de fabels
die te vinden is in de editie van Steinhöwel, is niet in de Franse druk overgenomen.
Bij vergelijking blijkt dat Macho’s vertaling hier en daar afwijkt van de
versie van Steinhöwel. Het betreft kleine aanpassingen in de tekst, maar ook
zijn in enkele vertalingen in de laatste gedeelten sommige zinnen weggelaten
of ingelast. 54
Een mooi voorbeeld is de scabreuze passage waarin een dom meisje ‘verstand
ingegoten’ krijgt. In de 27ste historie komt een fabel/anekdote voor die Esopus
vertelt als hij veroordeeld is tot de doodstraf, in de hoop dat hij vrijgesproken
wordt.
~ 232 ~