jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
1185-1246/1247), de Exempla van Jacques de Vitry (circa 1160/1170-1240) en
in de Decamerone van Giovanni Boccaccio (1313-1375). 46 Ook Marie de France
heeft waarschijnlijk gebruik gemaakt van de Disciplina clericalis, getuige de
Arabische fabels in haar d’Ysopet.
Van de Latijnse Romulus uit de tiende eeuw werden in de twaalfde eeuw
door een anonieme bewerker de eerste drie boeken met geringe afwijkingen in
elegische disticha 47 omgezet. Isaac Nevelet gaf deze disticha voor het eerst in
1610 in Frankfurt uit: de Mythologia Aesopica. Dit boek wordt dan ook wel de
Anonymus Neveleti genoemd. De Anonymus Neveleti is een van de wijdst verbreide
Latijnse fabelcollecties in de vroegmoderne tijd.
Naast deze twee hoofdstromingen is ook een fabelverzameling bekend uit
eind twaalfde, begin dertiende eeuw, geschreven door de cisterciënzerabt
Alexander Neckam († 1217), de Novus Aesopus.
De fabels van Marie de France werden weer terugvertaald in het Latijn
en aangevuld met fabels uit de Recensio gallicana, de Romulus Nilantinus, de
Anonymus Neveleti en de Novus Aesopus. Deze vertaling wordt, vanwege de
plaatsen waar hij bewaard wordt (Londen, Brussel en Göttingen), de Romulus
LBG genoemd. 48
Poggio Bracciolini (Poggius Florentinus, 1380-1459), een Florentijnse humanist,
historicus en politicus, verzamelde, naast al zijn werkzaamheden, ook
Latijnse fabliaux. 49 Een aantal daarvan is opgenomen in de latere fabelverzamelingen
van Steinhöwel, Macho en Leeu.
Het succes van de fabelverzamelingen is groot, getuige de vele handschriften
die ons zijn overgeleverd. Twaalf gaan terug op de Romulus uit de tiende eeuw.
Van de Romulus Nilantinus zijn er vier bekend. De Romulus LBG is overgeleverd
in negen, de Novus Aesopus in vier en de Anonymus Neveleti in maar liefst
105 handschriften. 50
Steinhöwels Esopus 1476-1477
De humanist en stadsarts van Ulm Heinrich Steinhöwel (1412-1482) studeerde
in Wenen en in Padua. In Padua maakte hij kennis met de humanistische
denkbeelden en de klassieke bronnen, die hoger werden aangeslagen dan eigentijdse
werken. Het verzamelen en vertalen van klassieke werken maakte een
groot deel uit van zijn literaire activiteiten. Sinds 1471 gaf hij in Augsburg en in
Ulm in eigen beheer drukwerken uit. In 1476-1477 bracht hij bij Johan Zainer
~ 230 ~