jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
Esopus in dienst was geweest bij Iadmon. De fabeldichter Esopus was samen
met Rhodopis, een courtisane afkomstig uit Thracië, in dienst bij Iadmon op
het eiland Samos. 23 Herodotus vermeldt niet de aanleiding van de veroordeling
van Esopus. Blijkbaar ging hij ervan uit dat het verhaal algemeen bekend was
bij het publiek. Esopus moest, als afgezant van de Lydische koning Croesus 24 ,
naar Delphi afreizen om het orakel te raadplegen. Hij kreeg daar ruzie met de
tempelpriesters. Hij had hen laten weten dat ze via de offers alleen maar van de
inkomsten van anderen leefden en te lui waren om zelf te werken. Hierop werd
Esopus door de tempelpriesters valselijk beschuldigd van roof van een schaal
uit de tempel van Apollo. Hij werd opgepakt en van de rotsen geworpen. 25
Deze gebeurtenis is in overeenstemming met het slot van de Vita Aesopi (zie
hieronder).
Ook Aristophanes (circa 446 - circa 386 v. Chr.) maakt in zijn komedies
melding van Esopus en zijn fabels. In De wespen (v. 1445-1448) vermeldt hij
dat Esopus door de Delphiërs werd beschuldigd van het stelen van een schaal
van de god Apollo. Er wordt in de verzen verwezen naar de fabel van de kever
en de arend. 26 Deze allusie komt eveneens voor in De vrede (v. 127-130)
en in Lysistrata (v. 694-695). 27 De fabel is ook opgenomen in de edities van
Steinhöwel, Macho en Leeu, met dien verstande dat in de editie van Macho de
kever een veldmuis is en bij Leeu een uiltje. 28 Esopus wordt ook genoemd in
De vogels (v. 471-475). De Athener Pisthetaerus vertelt dat de vogels het oudst
zijn, zelfs ouder dan de goden. Als de koorleider zegt dat hij dat niet wist, antwoordt
Pisthetaerus: ‘Dat komt omdat je onwetend en niet nieuwsgierig bent
en Esopus niet stukgelezen hebt.’ 29 Deze fabel is in het corpus van esopische
fabels niet overgeleverd.
Ook Aristoteles was bekend met het leven en de fabels van Esopus. Niet alleen
in de Retorica komen wij de naam Esopus tegen, maar ook in een aantal van zijn
andere werken. 30 Valentin Rose (1829-1916) neemt in zijn Aristotelis qui ferebantur
librorum fragmenta een fragment op waarin verwezen wordt naar Aristoteles
en Esopus. Het betreft hier een scholion (latere verklaring of uitlegging) op vers
471 in De vogels van Aristophanes. ‘En Aristoteles zegt in de Staatsinrichting van
de Samiërs dat hij beroemd was door het vertellen van fabels.’ 31 Het is een ontlening
van Aristoteles uit de Horoi Samion (circa 510 v. Chr.) van de Samische
kroniekschrijver Eugeon. De Horoi Samion is verloren gegaan. 32 Meer informatie
over Esopus is in hetzelfde scholion terug te vinden. ‘Esopus was een Thraciër
en hij werd vrijgelaten door Iadmon de stomme. Hij was eerst de slaaf van
Xanthus.’ 33 De Amerikaanse classicus en filoloog Ben Edwin Perry (1892-1968)
~ 224 ~