jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Het ongelukkige leven van Esopus
~ 221 ~
Tiecelijn 24
De editie van Willem Kuiper en Rob Resoort uit 1990 is daarentegen wel
bruikbaar. Het boekje bevat een hertaling van de twee inleidingen en de 28
‘hystorien’ uit de wiegendruk van Gheraert Leeu uit 1485. De hertalers gaan
hierbij zorgvuldig te werk. Als de brontekst inconsequenties bevat, raadplegen
Kuiper en Resoort de drukken van Macho en Steinhöwel. In het boekje van
Kuipers en Resoort komen afbeeldingen voor. Het zijn houtsneden ontleend
aan de vierde Franse editie van Mathis Husz te Lyon (1486).
Na de tekst volgt een nawoord, waarin veel aspecten van de traditie van de
esopische fabels aan bod komen. Zo gaan de hertalers in op de historiciteit van
de persoon Esopus, vatten zij het leven van de legendarische Esopus samen en
behandelen zij de herkomst van de fabels en hun verspreiding in handschriften
en drukken in West-Europa. Uitgebreid gaan zij in op de vertalingen van
Steinhöwel (Latijn en Duits) en Macho (Frans) die Leeu, of zijn vertaler – we
weten niet of Leeu zelf de vertaling heeft gemaakt – gebruikte als bronnen
voor zijn Nederlandse vertaling. Dan worden de houtsneden, de Nederlandse
herdrukken, het geïntendeerde publiek en de intentie en functie van de Esopus
besproken. Het informatieve en goed verzorgde boek sluit af met een literatuuropgave.
Fabels en anekdotes
Het genre van de fabel is moeilijk te omschrijven en scherp af te grenzen van
verwante genres als het exempel en de parabel. 14 Het Lexikon des Mittelalters
geeft een bruikbare definitie van dit genre waarvan hier een korte samenvatting
volgt. 15 Een fabel is een kort fictief verhaal met een inherente moraal. De handelende
personen kunnen sprekende dieren zijn, maar ook natuurfenomenen
(zon, maan, sterren, regen of de wind), bomen, planten en gebruiksvoorwerpen.
De protagonisten gaan vaak onderlinge geschillen aan over wie de meeste
macht heeft. Ook mensen raken in gesprek met elkaar en met de hierboven
genoemde protagonisten. Een goede fabel bevat naast een pakkend verhaal ook
een directe boodschap en een moraal waar lering uit getrokken kan worden.
De Esopus uitgegeven door Gheraert Leeu kwam in 1485 van de pers.
Het is interessant om te weten wat men in de vijftiende eeuw onder een fabel
verstond. Anda Schippers onderzocht de voorreden en prologen in zes