jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
Verder laat Meester Smyters ons weten dat Esopus een ‘langzame, onbequame
sprake’ heeft. Dit betekent dat hij, naast alle andere gebreken, ook nog
stottert en dit vinden wij, evenals de bult, niet terug in de Esopus. Ook hier
brengt de editie van Steinhöwel opheldering: ‘lingua tardus atque blactero’
(hij was traag van tong en stotterde). Maar bij Macho lezen we dat hij ‘ne
sauoit parler’ (niet kon praten). Leeu houdt wat de beperking van de spraak
betreft zijn Franse voorbeeld aan. In de Esopus kan hij aanvankelijk niet praten,
maar krijgt hij, na bemiddeling van een priester die door Esopus geholpen
was, zijn spraakvermogen van de godin van de gastvrijheid. In het boek
van Meester Smyters raakt hij, in navolging van Steinhöwels, zijn gestotter
kwijt. 11
De toevoeging dat hij aan zijn zwart uiterlijk zijn naam ontleent, ontbreekt
zowel bij Steinhöwel als bij Macho. Ook in de editie van Leeu komt deze etymologische
verklaring niet voor. Meester Smyters heeft hoogstwaarschijnlijk
een editie van Johannes Frobenius (circa 1460-1527) voor zich gehad. In de
tweetalige editie (Grieks en Latijn) van Frobenius (geraadpleegd werd de editie
uit 1517) staat dat hij naast al die andere kenmerken ook zwart was en
dat hij daaraan zijn naam ontleende: ‘niger, unde et nomen adeptus est. Idem
enim Aesopus, quod aethiops’ (zwart, waarom hij ook zijn naam verkreeg.
Dezelfde (naam is) Aesopus, wat de man met het donkere gezicht betekent). 12
Bij Steinhöwel treffen we wel aan dat hij zwart is: ‘nigro colore’. Dit kenmerk
ontbreekt bij zowel Macho als Leeu. Tot zover de toelichtingen op het citaat
van Meester Smyters.
Van Duinkerken laat de inleiding in hoofdstuk 3 geruisloos overgaan in de
levensgeschiedenis van Esopus. In dertien hoofdstukken (de Esopus doet dit
in 28 ‘hystorien’) vertelt Van Duinkerken het avontuurlijke, maar fataal aflopende
leven van Esopus. Hij parafraseert het, zoals dat te lezen is in de Esopus,
maar voegt er passages aan toe en levert direct commentaar in de verhalen. Zo
passeren midden in de verhalende tekst onder anderen Jacob van Maerlant en
Bilderdijk de revue. 13 Van Duinkerken refereert in zijn essay vaak aan edities
zonder zich te verantwoorden voor zijn bronnen. Gezien het citaat moet hij
een editie van Meester Smyters voor zich gehad hebben. Ook vermeldt hij dat
hij aan een editie van Steinhöwel ontleent, maar zonder de precieze vindplaats
aan te geven.
Alles bij elkaar levert het een aardig en lezenswaardig verhaal op, maar het
is (onder andere door het ontbreken van nauwkeurige bronvermeldingen) onbruikbaar
voor verder literair-historisch onderzoek.
~ 220 ~