jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

De fABelVeRZAMelinG VAn
GHeRAeRT leeU (1485)
Dye hystorien ende fabulen van Esopus
~ 217 ~
Artikel / Tiecelijn 24
Hans Rijns
Op 12 oktober 1485 voltooide Gheraert Leeu 1 in ‘die vermaerde coopstadt
tantwerpen’ Dye hystorien ende fabulen van Esopus (voortaan Esopus). In een
korte inleiding, waarin de bewerker zijn bronnen vermeldt, wordt Esopus, een
legendarische fabelverteller uit de zesde eeuw voor Christus, aan de lezer voorgesteld
als een mismaakte man, maar wel een die met zijn scherpzinnige opmerkingsgave,
vervat in vaak humoristische fabels en anekdotes, de mensen een
spiegel voorhoudt. Na deze korte inleiding volgen 28 ‘hystorien’, die de levensbeschrijving
van Esopus vormen. In acht boeken vol met fabels en anekdotes
passeren dan 155 kleine en grote verhalen. Het boek bevat 183 fraai gesneden,
ingekleurde houtsneden. 2 Van dit boek is slechts een exemplaar overgeleverd
en dat berust in het Museum Meermanno-Westreenianum in Den Haag. 3
Er zijn geen edities van deze incunabel. Wel is er over het leven van Esopus
in 1935 een essay verschenen van Anton van Duinkerken. In 1990 brachten
Willem Kuiper en Rob Resoort in de Griffioenreeks een hertaling uit
van het leven van Esopus, gebaseerd op de druk van Leeu. 4 Anda Schippers
bracht, eveneens in de Griffioenreeks, in 1999 een bloemlezing uit van vijf
Middelnederlandse fabelverzamelingen. Ze maakte een keus uit de Esopet,
Parabelen van Cyrillus, Twispraec der creaturen, Dye hystorien ende fabulen van
Esopus (Homberch, Delft 1498) en Dleven ende fabulen van Esopus. 5
Om in deze leemte te voorzien besloot ik, na overleg met Paul Wackers, die
mij wees op dit hiaat, een volledige en toegankelijke editie uit te brengen. Het
ligt in de lijn der verwachting dat deze editie, Het leven en de fabels van Esopus,
Leeu 1485, in 2013 bij uitgeverij Verloren in Hilversum wordt uitgegeven. De
editie bevat zowel het leven van Esopus als alle fabels en anekdotes die in de
editie van Leeu zijn opgenomen. De tekst wordt op de linkerpagina’s als ‘leestekst’
afgedrukt. Parallel komt op de rechterpagina’s een hertaling. 6 De hertaling
van het leven van Esopus is afkomstig uit de editie van Kuiper en Resoort