jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

~ 215 ~
Tiecelijn 24
20 ‘Omdat hij zo kostbaar was, dacht ik dat ik zo een waardevolle schat niet behoorde te
hebben, en ik had hem om die reden de koning, mijn lieve heer, gezonden.’
21 Teirlinck 1910-1912, p. 229.
22 J. Trachtenberg, Jewish Magic and Superstition: A Study in Folk Religion, New York, 1939,
p. 6. Dat de joden met Satan een pact hadden gesloten was immers zo goed als onomstreden
en dat ze zwarte magie beoefenden was slechts een natuurlijk gevolg daarvan. Van het
verband tussen joden en tovenarij bevinden zich talrijke sporen in allerhande middeleeuwse
en vroegmoderne teksten, vanaf Guibertus de Novigento’s Tractatus de incarnatione contra
Judaeos, dat omstreeks 1100 tot stand is gekomen, tot en met Luthers beroemde uitspraak
‘Ein Jüde stickt so vol Abgötterey and Zeuberey, als neun Küe har haben, das ist: unzelich
und unendlich’ (Martin Luther, Werke, LIII [Vom Schem Hamphoras], Weimar 1920, p. 602).
23 Vooral het feit dat Abrioen niet aan God gelooft laat daarover niet de minste twijfel
bestaan: ‘Nochtan en looft hi niet an Gode’ (Rh 5340).
24 ‘Zweer waarachtig of valselijk, maar geef het geheim niet prijs’. Vgl. B. Monod, ‘Juifs,
Sorciers et Heretiques au Moyen Age’, in: Revue des Études Juives, 46 (1903), p. 244. Monod
citeert daarbij Guibert de Novigento.
25 E. Martin, Reinaert. Willems Gedicht Van den Vos Reinaerde und die Umarbeitung und
Fortsetzung Reinaerts Historie, herausgegeben und erläutert von Ernst Martin, Paderborn, 1874,
p. 399.
26 Een vijftiende-eeuwse bewijsplaats voor deze interpretatie vinden we b.v. in Jean
d’Outremeuses Myreur des histors: ‘Ches trois verges demonstrent la sainte Tiniteit’. Vgl.
A. Borgnet (ed.), Ly myreur des histors, chronique de Jean des Preis dit d’Outremeuse, deel I,
Brussel, 1864 [=Borgnet 1864], p. 322.
27 Goossens 1983, p. 163-164; vgl. ook Wackers 2002, p. 256, noot 43.
28 Goossens 1983, p. 164.
29 Vgl. o.a. A.F.J. Klijn, Seth in Jewish, Christian and Gnostic Literature, Leiden, 1977, p. 40,
50 v.
30 ‘Wanneer Seth 912 jaar oud was geworden, vervaardigde hij stenen tafelen waarop hij
schreef wat er tot dan toe was gebeurd en wat er in de toekomst van dag op dag zou gebeuren.
Deze tafelen werden door Noah na de zondvloed ontdekt en ze werden door meerdere
mensen gelezen. (...) Ook de wijze Salomo kwamen deze geschriften onder ogen en hij bad
God hem te openbaren wat ze waren en wat ze betekenden. Daarop kwam een engel die tot
hem zei: “Ik ben het die Seths hand heb gevoerd toen hij die tafelen beschreef, en gij zult de
wijsheid bezitten om ze te lezen en alles te begrijpen.” En Salomo noemde die geschriften
“achabaidas”, dit is de leer die door Seths hand zonder boek is geschreven.’ Vgl. Borgnet 1864,
p. 321.
31 Dit is met name het geval in vele Adamsvitae, bijvoorbeeld in de Pénitence d’Adam, BnF,
fonds fr. 1837 (olim 7864) en Bibl. de l’Arsenal, Th. fr. 14, van Colard Mansion, die de Vita
Adae in het Frans vertaalde voor Lodewijk van Gruuthuse. Vgl. B. Murdoch, The Apocryphal