jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

apres la delueve Noé furent trovées, et furent veues et luttes de pluseurs
gens. (…) Ly saige Salmon veit les lettres; se priat à Dieu q’ilh
li demonstraste que ch’estoit, et qu’ilh signifioient. – Atant vient uns
angle qui dest: ‘ je suy chis qui tiene la main de Seth quant ilh escrioit
ches lettres, et tu sieras tant sciencheux que tu leiras et cognisceras
tout chu qui est dedens escript.’ Et Salomon appelat ches lettres
Achabaidas, c’este à dire doctrine sens libre de l’escripture Seth de
son doit. 30
~ 211 ~
Tiecelijn 24
Ook hier wordt Seth genoemd als proto-auteur van de mystieke geschriften
van de joden. Bovendien kan het nauwelijks toeval heten dat de hierboven
geciteerde passage in de Myreur eveneens gelieerd is aan het verhaal van het
Heilig Kruis. 31 Het was dus niet ongewoon om de kruishoutlegende met elementen
uit de joodse Seth-traditie in verband te brengen. Om het verhaal van
de ring correct te analyseren mag men de klemtoon met andere woorden niet
uitsluitend op de kruishoutlegende leggen. Dit levert geen tevredenstellende
interpretatie op, temeer omdat het niet redelijk is om te veronderstellen dat
Reynaert – met een verwijzing naar de kruislegende – zijn publiek wilde doen
geloven dat de ring werkelijk de drie zaden van de paradijsappel bevatte, aangezien
daaruit volgens dezelfde legende de kruisboom van Christus is ontstaan.
Veeleer valt hier een vermenging van beide legenden, zoals dit ook in andere
teksten het geval was, vast te stellen. In Abrioens versie ging Seth naar het paradijs
om er voor Adam de olie der genade te zoeken, maar hij kwam in plaats
daarvan terug met de mystieke namen van God, die op Reynaerts ring waren
te lezen. Of Abrioens verhaal geloofwaardig is, is uiteraard een andere vraag.
In elk geval werd de kruishoutlegende naar het einde van de middeleeuwen
niet meer helemaal ernstig genomen, zoals Dirc van Delf omstreeks 1400 in
zijn Tafel van den Kersten Ghelove wist te vertellen: ‘Vander materien des cruus
leestmen int Boec van hout, dat is apocrifum, want men daer of niet veel onder
den lerars en hout’. 32
Ten slotte werpt de combinatietechniek van joodse en christelijke elementen
misschien ook nieuw licht op de naam Abrioen van Trier. Ook in dit geval
zou het joodse element immers naar de joodse Seth-legende en de toevoeging
‘van Trier’ naar de kruishoutlegende kunnen verwijzen. De stad Trier had in
de ontstaansperiode van Reynaerts historie een gevestigde reputatie als bedevaartsstad
voor de verering van het Heilig Kruis. Met name het Trierse benediktijnenklooster
St.-Eucharius stond sinds de dertiende eeuw bekend als
bedevaartsoord omwille van de daar bewaarde kruisreliek, die ridder Heinrich