jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

Tiecelijn 24
De werking is dan ook in de eerste plaats te beschouwen als een parodiërende
overdrijving, die – zoals Wackers heeft opgemerkt – inderdaad gebaseerd lijkt
te zijn op de eigenschappen die dichters als Jacob van Maerlant aan selonites
toekennen, 17 maar waarbij deze ad libitum oratoris zijn uitgebreid.
Reynaert legt er overigens wel de nadruk op dat de ring slechts witte, en geen
zwarte magie kan bewerken:
Mer hi [de drager van de ring, JR] most sijn een edel man
Dair geen dorperheit wair an,
Off alle dese cracht en holp hem niet. 18 (Rh 5421-5423)
Daaruit blijkt dat de drager van de ring geen oneerlijke bedoelingen mag hebben
en niet mag handelen op influistering van een kwade macht, want in dit
geval zal de ring niet het geringste kunnen uitrichten. Enerzijds verleent deze
uitspraak de vos ongetwijfeld meer morele integriteit, anderzijds wordt hier
vooral ook een argument aangedragen om het gebruik van de ring te legitimeren.
Uitgedrukt in het lexicon van de magie wordt hier immers beweerd dat de
ring slechts theürgische magie kan bewerken, wat betekent dat de wonderdaden
slechts met behulp van en volledig in overeenstemming met een goddelijke
kracht kunnen worden verwezenlijkt, in tegenstelling tot goëtische magie, waarbij
de tovenaar zich met de machten van het kwaad verbindt. Bijgevolg is de
ring een instrument van beneficium en niet van maleficium, en Nobel kan hem
dan ook onbekommerd inzetten. 19
Door de hierboven aangetoonde overeenkomst tussen Reynaerts en Salomo’s
ring verschijnt ten slotte ook Reynaerts peroratio in een ander licht:
Ende om dat hi was so goet,
So docht ic dat my niet en stoet
Te hebben so dueren scat,
Ende hadden den coninc om dat,
Mynen lieven heer, geseynt. 20 (Rh 5427-5431)
In meerdere opzichten is dit een geslaagde afsluiting, niet alleen omdat de
vos hier nogmaals te kennen geeft dat hij de ring daadwerkelijk aan Cuwaert
heeft meegegeven met de opdracht het juweel naar de koning te brengen (en hij
dus niets met de moord op de haas te maken heeft), maar ook omdat hij door
de nadruk te leggen op de kracht van de ring er nu zeker in geslaagd moet zijn,
Nobels begeerte op te wekken. Uiteindelijk acht hij zichzelf niet waardig om
~ 208 ~