jg 24 jaarboek 4 - Reynaertgenootschap

als aan de grond genageld staan. Hoezeer men ze ook met de zweep
gaf, ze waren als rotsblokken: geen beweging in te krijgen. Toen liepen
de mannen naar Martinus en bekenden hun zonde, die ze uit
onwetendheid tegen hem hadden begaan. Hij gaf hun permissie, en
de dieren vervolgden de tocht in galop. 35
~ 201 ~
Tiecelijn 24
De auteur van Van den vos Reynaerde laat Reynaert, net als een heilige, dieven
immobiliseren: door hem raakt Bruun gevangen in een boom (A 683) en krijgt
Tibeert een strik heel stevig om zijn hals (A 1198-1199) – die twee elementen
vond hij in Le jugement de Renart – hij bewerkstelligt dat Isegrim met zijn twee
poten aan het klokkentouw hangt (A 1486-1487), dat hij met zijn staart vast
komt te zitten in het ijs (A 1506), dat hij met zijn dikke pens klemgeraakt in
een gat (A 1527) – die drie elementen vond hij niet in zijn bron. De auteur
speelt met de hagiografische topos dat een heilige dieven immobiliseert. Reynaert
mag dan al dieven immobiliseren, hij is geen heilige maar de meesterdief
die andere dieven te slim af is. Dat hij de meesterdief is, blijkt bijvoorbeeld uit
de worstdiefstal: Reynaert stal de worst van Courtois, die hem had gestolen
van Tibeert, die hem had gestolen van de molenaar, die de reputatie had een
dief te zijn (A 98-125).
Een heilige kan iemand met stomheid slaan. 36 De auteur betrekt ook dit
strafwonder bij zijn spel met hagiografische topoi. De ongearticuleerde kreten
die opstijgen uit de mond van een mens, zijn het teken van zijn aftakeling door
de zonde, die hem berooft van het woord en hem enkel de dierlijke kreet laat
om zich uit te drukken. 37 Bruun kan enkel nog briesen en grommen (A 693),
Tibeert enkel nog gillen (A 1204), Nobel enkel nog een verschrikkelijk geluid
uitbrengen (A 3387). De auteur vond niets daarvan in Le jugement de Renart.
Besluit
Aan het slot van De onbarmhartige Reynaert stelde ik de volgende vragen: Is,
bij onze pogingen om Van den vos Reynaerde in zijn context te plaatsen, het
religieuze onderbelicht gebleven? Is het vruchtbaar om Van den vos Reynaerde
te lezen als een omgekeerd heiligenleven en als een spel met hagiografische
motieven? Ik hoop dat ik met de bovenstaande analyse en die in De onbarmhartige
Reynaert voldoende stof heb aangedragen om die vragen in overweging
te nemen.